Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Rèn kĩ năng phân tích nhân vật trữ tình trong giờ đọc, hiểu văn bản thơ cho học sinh lớp 7

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là làm thế nào để có một bài dạy hay, để học sinh hứng thú với bộ môn nói chung và ấn tượng sâu sắc với các hình tượng nhân vật trữ tình trong thơ, cái đích cuối cùng của một giờ là làm sao để cho các em biết yêu thương, chia sẻ cùng với các nhân vật trong tác phẩm: biết cùng buồn, cùng đau, biết vui với niềm vui của nhân vật. có thể rung động trước tình cảm thiêng liêng, cao đẹp mà giản dị.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Rèn kĩ năng phân tích nhân vật trữ tình trong giờ đọc, hiểu văn bản thơ cho học sinh lớp 7 I. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài: Trong sự phát triển nhanh như vũ bão của kinh tế, khoa học, công nghệ vàmọi mặt của đời sống nhân loại vào những năm cuối của thế kỉ XX và đầu thế kỉXXI đã đặt ra những cơ hội và thách thức vô cùng cấp thiết cho ngành giáo dục làđào tạo ra những con người có tri thức, có trình độ văn hoá cơ bản, có năng lực đàosâu trí tuệ. Mục tiêu của giáo dục phổ thông là “Giúp học sinh phát triển toàn diệnvề đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cánhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hộichủ nghĩa”. Muốn phát triển được trước hết người giáo viên phải phát huy tích cực,sáng tạo của học sinh; có những phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng mônhọc, đặc điểm đối tượng học sinh... đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm họctập cho học sinh. Để có thể cùng đi với nhịp đi của nhân loại, Đảng và nhà nước ta đã thựchiện công cuộc phát triển đất nước bằng đường lối công nghiệp hóa, hiện đạihóa.Đó là một thách thức trước nguy cơ tụt hậu của đất nước trên chặng đườngđua nhanh trí tuệ để tiến vào thiên niên kỉ mới. Sự nghiệp này đang đòi hỏi sự đổimới của giáo dục, trong đó có sự có sự đổi mới về phương pháp dạy học, đặc biệtlà ở bộ môn ngữ văn. Và hiện nay vấn đề dạy học- văn đang là mối quan tâmhàng đầu của toàn xã hội bởi giá trị to lớn, trọng đại của nó trong việc bồi đắp tìnhcảm tâm hồn, trau dồi đạo đức cho học sinh. Nhµ th¬ NguyÔn §×nh Thi ®· viÕt “NghÖ thuËt më réng kh¶ n¨ng cña t©mhån, lµm cho con ngêi vui buån nhiÒu h¬n, yªu th¬ng vµ c¨m hên ®îc nhiÒuh¬n, tai m¾t biÕt nh×n, biÕt nghe thªm tÕ nhÞ, sèng ®îc nhiÒu h¬n. NghÖ thuËt gi¶iphãng ®îc cho con ngêi khái nh÷ng biªn giíi cña chÝnh m×nh, nghÖ thuËt x©ydùng con ngêi, hay nãi cho ®óng h¬n, lµm cho con ngêi tù x©y dùng ®îc.TrªnnÒn t¶ng cuéc sèng x· héi, nghÖ thuËt x©y dùng ®êi sèng t©m hån cho x·héi.”(TiÕng nãi cña v¨n nghÖ- NguyÔn §×nh Thi). Vµ th¬ ca lµ mét trong nh÷ng ®iÒu mang l¹i cho con ngêi niÒm vui trongcuéc sèng, gióp con ngêi biÕt thëng thøc nh÷ng c¸i hay, c¸i ®Ñp, ý nghÜa cuéc®êi ..., dï sau nµy con ngêi Êy cã theo nghÒ nµo ®i ch¨ng n÷a. V× ë c¸c t¸c phÈmv¨n ch¬ng, cuéc sèng ®· ®îc kÕt tinh thµnh c¸i ®Ñp qua tµi n¨ng, t×nh c¶m, t©mhuyÕt cña ngêi s¸ng t¹o t¸c phÈm råi. Lµ lo¹i h×nh t¸c phÈm ®îc cÊu tróc bëi mét kiÓu ng«n ng÷ ®Æc biÖt, kh¸ch¼n ng«n ng÷ ®êi thêng vµ ng«n ng÷ v¨n xu«i, ®Ó béc lé ý thøc t×nh c¶m conngêi mét c¸ch trùc tiÕp; lµ tiÕng nãi cña t×nh c¶m m·nh liÖt, lµ s¶n phÈm cñanh÷ng rung ®éng ®ét xuÊt, ®éc ®¸o. Mét c¸i nh×n, mét ¸nh m¾t, mét tiÕng gäi trongth¬ ta gÆp mét lÇn ®Ó råi cø nhÊp nh¸y mêi gäi, ng©n nga hoµi trong ta m·i kh«ngth«i. C¸i “t«i” tr÷ t×nh lu«n c¶m xóc thùc sù, béc lé h¼n ra.TiÕng nãi tr÷ t×nh trëthµnh tiÕng lßng thÇm kÝn cña mäi ngêi. Qu¶ thËt nã lµ Lêi göi cña nghÖ sÜ víicuéc ®êi . 1 Nãi nh cè nhµ th¬ Tè H÷u: “Th¬ lµ tiÕng nãi cña ngêi nµo ®ã ®Õn víinh÷ng ngêi nµo ®ã dùa trªn c¬ së ®ång ý, ®ång t×nh. Th¬ lµ tiÕng nãi ®ång ý,®ång t×nh, tiÕng nãi ®ång chÝ . §ã chÝnh lµ søc m¹nh, sù quyÕn rò cña nh©n vËt tr÷ t×nh trong th¬ ca, xong®Ó häc sinh yªu thÝch vµ biÕt ph©n tÝch mét h×nh tîng th¬, c¶m thô mét nh©n vËttr÷ t×nh trong th¬ ca lµ ®iÒu kh«ng ®¬n gi¶n. Víi nh÷ng häc sinh líp 7, ®Ó c¸c em cã thªm nh÷ng nhËn thøc vµ t×nh c¶mtèt ®Ñp víi cuéc sèng trong vµ sau t¸c phÈm v¨n ch¬ng, gióp c¸c em tiÕp tôc n©ngcao n¨ng lùc c¶m thô khi häc v¨n häc ë cÊp THPT, t«i m¹nh d¹n ®a ra vÊn ®Ò: RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch nh©n vËt tr÷ t×nh trong giê ®äc, hiÓu v¨n b¶n thơ chohäc sinh líp 7 . Víi ph¹m vi rÊt h¹n hÑp lµ c¸c tiÕt d¹y th¬ cho ®èi tîng lµ häcsinh hai líp 7A, 7C cña trêng THCS B×nh Khª; qu¸ tr×nh tÝch luü kinh nghiÖm cßnrÊt ng¾n. Song t«i hi väng sÏ nhËn ®îc sù gãp ý cña ®ång nghiÖp ®Ó m×nh cã thÓgãp mét kinh nghiÖm nhá vµo qu¸ tr×nh d¹y häc ng÷ v¨n cña b¶n th©n víi nh÷nglíp häc sinh tiÕp theo. 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài. - Lµm thÕ nµo ®Ó cã mét bµi d¹y hay, ®Ó häc sinh høng thó víi bé m«n nãichung vµ Ên tîng s©u s¾c víi c¸c h×nh tîng nh©n vËt tr÷ t×nh trong th¬, c¸i ®Ýchcuèi cïng cña mét giê v¨n lµ lµm sao ®Ó cho c¸c em biÕt yªu th¬ng, xÎ chia cïngvíi c¸c nh©n vËt trong t¸c phÈm: biÕt cïng buån, cïng ®au víi nçi ®au cña nh©nvËt, bݪt vui víi niÒm vui cña nh©n vËt, cã thÓ rung ®éng tríc nh÷ng t×nh c¶m, c¶mxóc thiªng liªng, cao ®Ñp mµ gi¶n dÞ cña cuéc ®êi... Cã nh÷ng h×nh tîng nh©n v©t tr÷ t×nh trong th¬ ®i suèt cuéc ®êi con ngêi,nã nh lµ mét nguån sèng, niÒm tin, ®éng lùc ®Ó ta vît qua phong ba b·o t¸p. §èivíi häc sinh, sau mçi bµi th¬ cã thÓ ®äng l¹i trong c¸c em lµ h×nh ¶nh v« cïngquen thuéc: con cß- biÓu tîng cho ngêi mÑ vµ tÊm lßng bao la cña mÑ, lµ quªh¬ng víi ruéng lóa vên d©u, lµ thiªn nhiªn t¬i ®Ñp, lµ c¶m xóc, suy nghÜ, c¸inh×n cña nh©n vËt tr÷ t×nh...vÒ cuéc ®êi §Ó tõ ®ã häc sinh dÇn tÝch luü, tù trang bÞ cho t©m hån m×nh hoµn h¶o vµnh¹y c¶m h¬n qua viÖc hiÓu c¸i hay, c¸i ®Ñp cña t¸c phÈm v¨n häc b»ng ng«n ng÷,t×nh c¶m cña m×nh Nãi ®Õn rÌn kÝ n¨ng ph©n tÝch th¬ tr÷ t×nh nãi chung vµ ph©n tÝch tÝch nh©nvËt trong th¬ lµ vÊn ®Ò quan träng mang tÝnh chiÕn lîc cña qu¸ tr×nh häc v¨nch¬ng. B¶n th©n mçi t¸c phÈm v¨n ch¬ng ®· cã kh¶ n¨ng t¹o cho ngêi ®äc søchÊp dÉn ®Ó råi b»ng nhiÒu con ®êng, ngêi ta ®îc t×m hiÓu vÒ nã. Víi mçi häcsinh lớp 7 THCS, ®Æt ra vÊn ®Ò rÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch nh©n vËt tr÷ t×nh trong th¬kh«ng ph¶i lµ sím nhng còng kh«ng thÓ nãi lµ muén. KÓ tõ khi c¸c em cha ®Õntrêng c¸c em ®· ®îc tiÕp xóc vµ c¶m thô c¸c t¸c phÈm v¨n ch¬ng. Nghe méttruyÖn cæ tÝch, ®äc theo ngêi lín mét bµi th¬, nghe mét ngêi “ng©m” th ...