Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Rèn kỹ năng tự học Ngữ văn cho học sinh trung học cơ sở (THCS) qua hoạt động tự học ở nhà

Mục tiêu nghiên cứu đề tài: “Rèn kỹ năng tự học Ngữ văn cho học sinh trung học cơ sở (THCS) qua hoạt động tự học ở nhà” với mong muốn góp một số ý kiến nhỏ trong việc rèn kỹ năng tự học, phát triển năng lực học tập cho học sinh, nâng cao chất lượng dạy học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Rèn kỹ năng tự học Ngữ văn cho học sinh trung học cơ sở (THCS) qua hoạt động tự học ở nhà 1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀI. Lý do chọn đề tài1. Cơ sở lí luận Trong báo cáo của UNESCO [4,66,67,83]: “Học tập – một kho báu tiềm ẩn”đã xác định các trụ cột của giáo dục như sau: “Học để hiểu, học để làm, học đểhợp tác, cùng chung sống và học để làm người”, hướng tới xây dựng một xã hộihọc tập. Muốn thực hiện được điều này, trong dạy học hiện nay, một trong nhữngmục tiêu quan trọng là phải hình thành phương pháp tự học ở người học. Học sinhkhông chỉ học tri thức của mà còn học cả cách tìm ra tri thức và những kỹ năng cầnthiết để có thể tự học tập một cách độc lập và chủ động. Như vậy, kiến thức chưaphải là đích cuối cùng mà thông qua kiến thức học thúc đẩy được động cơ, hìnhthành được phương pháp, kỹ năng học. Hiện nay, Đảng và Nhà nước ta cũng rất coi trọng sức mạnh nội lực – tự họccủa con người. Nghị quyết Trung ương II khóa VIII (12/1996) đã khẳng định: “Đổimới phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thànhnếp tư duy sáng tạo của người học; từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến, hiệnđại vào quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tập trung nâng caochất lượng, phát triển phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên, rộng khắp trongtoàn dân, nhất là thanh nhiên…”. Muốn thực hiện được điều này, trong dạy học hiệnnay, một trong những mục tiêu quan trọng là phải hình thành phương pháp tự học ởngười học. Học sinh không chỉ học tri thức của mà còn học cả cách tìm ra tri thứcvà những kỹ năng cần thiết để có thể tự học tập một cách tích cực, chủ động và độclập. Như vậy, có thể nói tự học là một trong những kĩ năng quan trọng của giáo dục, lànăng lực cần có của mỗi học sinh. Đặc biệt, đối với chương trình phổ thông mới thìviệc tự học là một trong năng lực quan trọng và cần thiết đối với học sinh.2. Cơ sở thực tiễn Tuy nhiên, đối với học sinh nói chung và học sinh THCS nói riêng, khả năng tựhọc còn chưa tốt, các em chưa có ý thức, kĩ năng, phương pháp cũng như kinh nghiệm. 2Điều đó dẫn đến hoạt động tự học của học sinh hiện nay vẫn còn nhiều bất cập. Tronghoạt động dạy học nói chung và dạy học môn Ngữ văn cấp THCS nói riêng, học sinhvẫn học theo lối ghi chép máy móc, học nhồi nhét, thụ động. Khả năng tự học - yếu tốnội lực ở học sinh vẫn ở dưới dạng tiềm năng. Việc rèn phương pháp tự học cho họcsinh trong môn Ngữ văn còn gặp không ít khó khăn. Thực tế hiện nay cho thấy, số họcsinh yêu thích môn Ngữ văn ngày càng ít đi, một số ít bộ phận học sinh có ý thức họcthì chúng ta lại chưa phát huy được niềm đam mê học Văn ở các em. Trong hai năm học vừa qua, do tình hình đại dịch Covid diễn biến phức tạpnên hoạt động dạy học đã bị ảnh hưởng rất lớn. Thay vì dạy học trực tiếp như trước,đã có nhiều thời điểm trong năm học chúng ta phải chuyển sang hình thức dạy họctrực tuyến. Trong bối cảnh dạy học trực tuyến, việc tự học lại càng trở nên cầnthiết và cấp bách. Theo tinh thần Công văn 4040/BGDĐT – GDTrH ngày 16/9/2021,hướng dẫn thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông cấp THCS, THPT năm học2021 – 2022 ứng phó với dịch Covid – 19 thì sự giảm tải đã được thể hiện rất rõ ởtất cả các môn học. Trong đó, bộ môn Ngữ văn có rất nhiều các đơn vị bài học đãđược chuyển thành hình thức tự đọc, tư học, tự làm nên càng làm cho vai trò củahoạt động tự học trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Làm thế nào để học sinhTHCS có thói quen tự học? Đây là một bài toán mà các giáo viên cần đặc biệt quantâm và cũng là vấn đề mà bản thân tôi vô cùng trăn trở, khi giáo viên và học sinhchỉ có thể tương tác với nhau qua màn hình nhỏ. Nhằm đáp ứng được những đòi hỏiđó và góp phần vào việc nâng cao chất lượng học tập cho học sinh hiện nay, tôi đãthực hiện đề tài: “Rèn kỹ năng tự học Ngữ văn cho học sinh trung học cơ sở (THCS)qua hoạt động tự học ở nhà” với mong muốn góp một số ý kiến nhỏ của mình trongviệc rèn kỹ năng tự học, phát triển năng lực học tập cho học sinh, nâng cao chấtlượng dạy học. 3 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀI. Những nội dung lí luận liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu1. Khái niệm tự học Tự học là hoạt động nhận thức có tính độc lập cao do cá nhân tự tri giác, tiếp thu, lĩnh hội các kiến thức, các kinh nghiệm thông qua các hình thức, thao tác trí tuệ khác nhau nhằm hoàn thiện, nâng cao trình độ, năng lực người học, biến những tri thức của nhân loài thành tri thức của bản thân. Tự học có thể thông qua các phương pháp và hình thức khác nhau như: Tự học qua sách vở, giáo trình; tự học qua mạng xã hội, qua tạp chí sách báo. 2. Những lợi ích của việc tự học Luật Giáo dục được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua năm 2019 quy ...