Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giáo dục ý thức bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa dân tộc cho học sinh THPT qua hoạt động trải nghiệm về tác phẩm Chữ người tử tù

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Giáo dục ý thức bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa dân tộc cho học sinh THPT qua hoạt động trải nghiệm về tác phẩm Chữ người tử tù" nhằm nắm được thực trạng về ý thức bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của học sinh ở trường THPT Quỳnh Lưu 1; Trình bày giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc thông qua các hoạt động trải nghiệm về tác phẩm Chữ người tử tù.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giáo dục ý thức bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa dân tộc cho học sinh THPT qua hoạt động trải nghiệm về tác phẩm Chữ người tử tù SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƢỜNG THPT QUỲNH LƢU I ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Nội dung đề tài:Giáo dục ý thức bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa dân tộc cho học sinh THPT qua hoạt động trải nghiệm về tác phẩm “Chữ người tử tù” Nhóm giáo viên thực hiện: Đặng Thị Thu Hiền - SĐT: 0914.640.707 Nguyễn Thị Lệ Quyên - SĐT: 0972.492.732 Phạm Thị Thanh Giang - SĐT: 0989.946.652 Đơn vị công tác : Trường THPT Quỳnh Lưu I. Tổ chuyên môn : Văn-Anh Bộ môn: Ngữ văn Năm học : 2021 – 2022 1 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Như chúng ta đã biết, văn hóa là một phạm trù rất rộng, có thể được hiểudưới nhiều góc độ khác nhau với nhiều cách tiếp cận khác nhau, rất phong phú, đadạng. Đến nay, trên thế giới có tới gần 200 định nghĩa khác nhau về văn hóa.Nhưng dù nhìn nhận theo góc độ nào thì “Khi đã nói đến văn hóa là nói đến nhữnggì là tinh hoa, tinh túy nhất, được chưng cất, kết tinh, hun đúc thành những giá trịtốt đẹp, cao thượng, đặc sắc nhất, rất nhân văn, nhân ái, nhân nghĩa, nhân tình,tiến bộ… Còn những gì xấu xa, việc làm ti tiện, đớn hèn, những hành động phipháp, bỉ ổi... là vô văn hóa, phi văn hóa, phản văn hóa. Hạnh phúc của con ngườikhông phải chỉ ở chỗ nhiều tiền, lắm của, ăn ngon, mặc đẹp, mà còn ở sự phongphú về tâm hồn, được sống giữa tình thương và lòng nhân ái, lẽ phải và côngbằng” (Dẫn theo phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Vănhóa toàn quốc, ngày 25 tháng 11 năm 2021) Như vậy, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, tiếp thu tinhhoa văn hóa nhân loại, đồng thời nâng cao chất lượng, hiệu quả sáng tạo các giá trịvăn hóa mới là một trong những vấn đề quan trọng, cấp bách trong thời đại ngàynay. Đặc biệt là khi toàn cầu hóa đã và đang tạo nên xu thế hội nhập quốc tế ngàycàng sâu rộng trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Hội nhập quốc tế tạo ra nhiềucơ hội phát triển nhưng cũng chứa đựng nhiều thách thức, trong đó có thách thứcvề giữ gìn và phát huy bản sắc của các dân tộc. Nhằm góp phần giáo dục toàn diệnhọc sinh, hình thành và nâng cao ý thức trân trọng, giữ gìn, phát huy những giá trịcủa di sản văn hóa lâu đời của dân tộc cho thế hệ trẻ, ngành giáo dục đã nỗ lực đưacác nội dung về di sản văn hóa vào giảng dạy bằng nhiều phương thức. Tiêu biểulà các phương thức sau: lồng ghép nội dung dạy học di sản văn hóa vào các mônhọc và hoạt động giáo dục trong chương trình giáo dục phổ thông; xây dựng kếhoạch và tổ chức dạy học, các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao cóchủ đề liên quan đến di sản; tổ chức chăm sóc các di tích, các hoạt động giáo dụctại di tích; hình thức tổ chức giáo dục khá đa dạng: trên lớp, hoạt động ngoại khóa,học tại nơi có di sản, tham quan trải nghiệm di sản văn hóa... Tuy nhiên, việc giáo dục ý thức bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóadân tộc trong các nhà trường phổ thông hiện nay thực sự vẫn chưa được thực hiệnđồng đều cũng như chưa được quan tâm đúng mức. Đặc biệt là giáo viên chưa chútrọng cho học sinh được trải nghiệm và sáng tạo sản phẩm học tập liên quan đếncác di sản văn hóa địa phương nơi các em cư trú. Trước thực tiễn dạy học đó,chúng tôi đã trăn trở và tìm tòi, nghiên cứu hình thức giáo dục học sinh ý thức bảotồn và phát huy di sản văn hóa một cách hiệu quả, góp phần đổi mới phương phápdạy học phù hợp bối cảnh xã hội. Vì những lí do trên, chúng tôi đã tiến hànhnghiên cứu và áp dụng đề tài: Giáo dục ý thức bảo tồn và phát huy các giá trị disản văn hóa dân tộc cho học sinh THPT qua hoạt động trải nghiệm về tác phẩm“Chữ người tử tù”. 2 II. MỤC ĐÍCH, PHẠM VI, PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Mục đích nghiên cứu - Nắm được thực trạng về ý thức bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóacủa học sinh ở trường THPT Quỳnh Lưu 1. - Trình bày giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và phát huy giá trị di sản vănhóa dân tộc thông qua các hoạt động trải nghiệm về tác phẩm Chữ người tử tù. - Giúp GV- HS ở trường THPT Quỳnh Lưu 1 nói riêng, và GV- HS THPTnói chung nâng cao chất lượng dạy học môn Ngữ văn, gắn văn học với đời sống,phù hợp với xu thế dạy học hiện đại. 2. Phạm vi nghiên cứu Dựa trên nghiên cứu thực trạng nhận thức của học sinh khối 11 TrườngTHPT Quỳnh Lưu 1 về vấn đề di sản văn hóa dân tộc, để từ đó đề xuất những biệnpháp giáo dục hữu hiệu, phù hợp với đối tượng, giúp các em có ý thức bảo tồn vàphát huy các giá trị di sản văn hóa quí báu của địa phương và của nước nhà. 3. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lí luận - Phương pháp phân tích tổng hợp - Phương pháp điều tra, khảo sát - Phương pháp thống kê, so sánh - Phương pháp thực nghiệm sư phạm…. 3 PHẦN II. NỘI DUNG I. CƠ SỞ CỦA ĐỀ TÀI 1. Cơ sở lí luận 1.1. Về vấn đề di sản văn hóa 1.1.1 Khái niệm di sản văn hóa Di sản văn hóa Việt Nam bao gồm di sản văn hóa phi vật thể và di sản vănhóa vật thể (bao gồm di sản văn hóa và di sản thiên nhiên) là sản phẩm tinh thần,vật chất có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, được lưu truyền từ thế hệ này qua thếhệ khác. 1.1.2. Đặc điểm của di sản văn hóa Việt Nam Di sản văn hóa Việt Nam là những giá trị kết tinh từ sự sáng tạo văn hóa ...