Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giúp học sinh phát triển năng lực giải quyết bài toán cực trị của hàm số chứa dấu giá trị tuyệt đối từ một hoạt động trong sách giáo khoa

Đề tài "Giúp học sinh phát triển năng lực giải quyết bài toán cực trị của hàm số chứa dấu giá trị tuyệt đối từ một hoạt động trong sách giáo khoa" giúp các em học sinh tìm hiểu nội dung bài học qua khái niệm và ví dụ đơn giản sách giáo khoa đến những bài toán có tính chất nâng cao một cách nhẹ nhàng và hiểu quả nhất. Qua nội dung của đề tài này tôi mong muốn học sinh lớp 12 có thêm tài liệu học tập.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giúp học sinh phát triển năng lực giải quyết bài toán cực trị của hàm số chứa dấu giá trị tuyệt đối từ một hoạt động trong sách giáo khoa SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT NGUYỄN XUÂN ÔN ------- * * * --------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆMĐề tài: GIÚP HỌC SINH PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT BÀI TOÁN CỰC TRỊ CỦA HÀM SỐ CHỨA DẤU GIÁ TRỊ TUYỆT ĐỐI TỪ MỘT HOẠT ĐỘNG TRONG SÁCH GIÁO KHOA MÔN:TOÁN HỌC Tác giả: Thái Thị Bích Hường Tổ chuyên môn : Toán – Tin Năm thực hiện: 2022 ĐT: 0378 447 053 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Phát triển chương trình theo hướng tiếp cận năng lực là xu thế chung củanhiều quốc gia trên thế giới áp dụng và cũng là một trong những mục tiêu giáo dụccủa chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018. Nghị quyết hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáodục và đào tạo nêu rõ: ‘ Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng hiệnđại; phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng củangười học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều ghi nhớ máy móc. Tập trungdạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học cập nhật vàđổi mới tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực.’ Từ năm học 2016-2017 đến nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quyết định thimôn Toán trong kỳ thi trung học phổ thông quốc gia theo hình thức thi trắc nghiệmkhách quan. Câu hỏi đặt ra là ‘ Khi chuyển từ thi tự luận sang thi trắc nghiệmkhách quan thì sách giáo khoa có cần phải thay đổi không? Sách giáo khoa là tàiliệu cụ thể hóa những nội dung giáo dục được quy định trong chương trình; cungcấp tri thức nền tảng, hệ thống, toàn diện và được chọn theo các quy luật sư phạm,hướng dẫn hoạt động học, hỗ trợ hoạt động dạy. Vì vậy, không có sách giáo khoanào soạn riêng cho thi tự luận hay cho thi trắc nghiệm khách quan. Trong dạy học Toán, năng lực giải toán là một trong những năng lực cơ bản,quan trọng mà học sinh phổ thông phải đạt được. Cho nên việc phát triển năng lựcgiải toán cho học sinh phổ thông là một trong những yêu cầu cần thiết góp phầnvào việc hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh. Hoạt động giải bài tập là hoạt động chủ yếu của toán học, để hoạt động giảibài tập được tốt thì phải cho học sinh hiểu rõ bản chất, nguồn gốc của vấn đề vàmỗi chủ đề cần có các dạng bài tập có chất lượng và phù hợp với nhiều đối tượnghọc sinh. Vì học sinh mỗi lớp vừa có sự giống nhau vừa có sự khác nhau về nhậnthức, tư duy, năng khiếu, sở trường… ‘Ứng dụng đạo hàm để khảo sát và vẽ đồ thị hàm số’ đóng một vai trò quantrọng và chiếm thời lượng khá lớn trong chương trình học cũng như thi tốt nghiệpcủa học sinh. Trong đó cực trị hàm số luôn hấp dẫn nhờ vào vẻ đẹp và tính độc đáocủa phương pháp và kĩ thuật giải chúng cũng như yêu cầu cao về tư duy cho ngườigiải. Trong kì thi THQG, Tốt nghiệp THPT cũng như các kì thi học sinh giỏi cấp tỉnhbài toán cực trị được đề cập nhiều và có giá trị phân hóa chất lượng bài thi cao.Vì vậy: tác giả thực hiện đề tài: “Giúp học sinh phát triển năng lực giải quyết bàitoán cực trị của hàm số chứa dấu giá trị tuyệt đối từ một hoạt động trong sáchgiáo khoa ”. Trong bài viết này tác giả đi từ một hoạt động trong sách giáo khoađể giúp học sinh phát triển năng lực giải quyết bài toán tìm cực trị hàm số chứa dấugiá trị tuyệt đối: Sử dụng nhóm định nghĩa quy tắc, tính chất hàm số, phương pháp 1sử dụng đồ thị, phương pháp sử dụng hàm ẩn…. Sử dụng các biến đổi quan trọng,phù hợp, và các hoạt động, các nội dung chú ý của sách giáo khoa để giúp học sinhgiải quyết bài toán hiệu quả.2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu là học sinh THPT, cụ thể là học sinh lớp 12 các trườngTHPT. Học sinh tham trong các kì thi học sinh giỏi cũng như tốt nghiệp THPTQuốc Gia.3. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI Đề tài giúp các em học sinh tìm hiểu nội dung bài học qua khái niệm và ví dụđơn giản sách giáo khoa đến những bài toán có tính chất nâng cao một cách nhẹnhàng và hiểu quả nhất. Qua nội dung của đề tài này tôi mong muốn học sinh lớp12 có thêm tài liệu học tập. Các dạng bài tập có thể lựa chọn áp dụng phù hợp với nhiều đối tượng họcsinh. Học sinh giỏi phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của mình từviệc phát triển bài toán, dự đoán tính khả thi của bài toán , tổng quát hóa, đặc biệthóa, tương tự hóa bài toán. Học sịnh trung bình không những lấp ‘lỗ hổng’ kiếnthức mà còn nắm vững kiến thức cơ bản. Ngoài ra đề tài còn là một tài liệu giúp học sinh hiểu sâu sắc nội dung sáchgiáo khoa đưa ra và khẳng định ý nghĩa thực tiễn của nó.4. ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI Điểm mới trong kết quả nghiên cứu là qua các vấn đề được nêu trong sáchgiáo khoa giáo viên giúp học sinh phát hiện, giải quyết các dạng bài tập đi từ cụ thểđến các bài tập nâng cao nhằm phát triển năng lực toán học. Ngoài ra giáo viên tìmhiểu được năng lực của từng nhóm học sinh, Giúp các em nhất là học sinh khá giỏiphát huy được năng lực trong các bài toán lạ, các bài toán khó. Đề tài có được một hệ thống các bài toán từ nhận biết đến vận dụng cao có thểsử dụng trong dạy học cũng như ra đề thi. 2 PHẦN II: NỘI DUNGI. CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN1.1. Cơ sở lý luận: Từ năm học 2016-2017 đến nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã quyết định thimôn Toán trong kỳ thi trung học phổ thông quốc gia theo hình thức thi trắc nghiệmkhách quan. Đây là một thử thách đối với cả thầy và trò nhưng cũng là cơ hội chohọc sinh trung học phổ thông phát huy hết khả năng thông minh sáng tạo của mình.Vì thi trắc nghiệm môn Toán với thời ...