Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Hướng dẫn học sinh khai thác Atlat Địa lí Việt Nam chủ đề Địa lí ngành nông nghiệp để nâng cao chất lượng học sinh giỏi lớp 12 ở trường THPT Yên Dũng số 3

Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm khuyến khích được tinh thần tự học của học sinh, học sinh có hứng thú trong học tập, tự giác và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Từ đó học sinh có thể phát triển năng lực tư duy lo gic bằng cách tự học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Hướng dẫn học sinh khai thác Atlat Địa lí Việt Nam chủ đề Địa lí ngành nông nghiệp để nâng cao chất lượng học sinh giỏi lớp 12 ở trường THPT Yên Dũng số 3 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc THUYẾT MINH MÔ TẢ GIẢI PHÁP VÀ KẾT QUẢ THỰC HIỆN SÁNG KIẾN 1. Tên sáng kiến: Hướng dẫn học sinh khai thác Atlat Địa lí Việt Namchủ đề Địa lí ngành nông nghiệp để nâng cao chất lượng học sinh giỏi lớp 12 ởtrường THPT Yên Dũng số 3. 2. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: 02/01/2020. 3. Các thông tin cần bảo mật: Không. 4. Mô tả các giải pháp cũ thường làm Trước khi giải pháp này được thực hiện tại trường trung học phổ thông YênDũng số 3, Giáo viên đã hướng dẫn học sinh khai thác Atlat Địa lí Việt Nam ở cácgiờ dạy. Tuy nhiên, việc thực hiện này hầu hết đều có điểm chung là mang tínhquan sát, minh họa, nặng về truyền thụ kiến thức. Cách thức tổ chức như vậy vẫnmang lại ý nghĩa nhất định, song lại dẫn đến hiện tượng “học sinh không biết cáchvận dụng và khai thác các nội dung trong các trang Atlat Địa lí Việt Nam”. Hoặcgiáo viên có dạy ở ôn thi tốt nghiệp THPT nhưng ở mức độ cơ bản chỉ dành chohọc sinh ôn thi trung học phổ thông quốc gia không phù hợp với học sinh giỏi,không cập được kiến thức trong đề thi học sinh giỏi cấp tỉnh. Giáo viên dạy nhưvậy, phần nào đã làm giảm niềm hứng thú, yêu thích môn Địa lí nói chung và sợkhai thác Atlat Địa lí Việt Nam nói riêng. 5. Sự cần thiết áp dụng giải pháp sáng kiến Khi dạy chủ đề địa lí ngành nông nghiệp Việt Nam, với nhiều kiến thức, sốliệu, bản thân tôi luôn trăn trở: làm thế nào để học sinh có thể biết cách khai thácnhững kiến thức có trong Atlat để làm bài tránh tính trạng học vẹt, học thuộc lòng,làm thế nào để học sinh yêu thích bộ môn Địa lí, tham gia đội tuyển học sinh giỏitrong bối cảnh xã hội hiện đại ngày nay. Từ trăn trở đó và với kinh nghiệm giảngdạy đội tuyển học sinh giỏi nhiều năm, tôi nhận thấy rất cần áp dụng giải pháp nàytrong các giờ học Địa lí để giúp các em biết cách khai thác Atlat Địa lí Việt Namchủ đề Địa lí ngành nông nghiệp. Giải pháp này có thể phát triển để áp dụng cả vớicác chủ đề tự nhiên, dân cư, công nghiệp, dịch vụ… Trước hết khi dạy về chủ đề này học sinh luôn thấy khó bởi kiến thức khôkhăn, nhiều số liệu, cụ thể học sinh đội tuyển học sinh giỏi tỉnh năm học 2017 – 22018 cảm thấy sợ khi học về chủ đề này, điểm thi chủ đề này không cao. Khi dạygiáo viên yêu cầu học sinh khai thác kiến thức từ Atlat Địa lí Việt Nam, nhưng khihọc bài, học sinh vẫn cho rằng việc học từng bài trên Atlat vẫn còn quá phức tạpso với ngồi học thuộc lòng vì vậy các em xem Atlat chỉ mang tính minh họa màthôi. Giáo viên trong kì I do phân phối chương trình trên lớp chỉ có 1 tiết/tuần, cácchủ đề Địa lí tự nhiên dài nên việc hướng dẫn trên lớp tốn rất nhiều thời gian. Giáoviên đã hướng dẫn những kĩ năng để học sinh khai thác Atlat nhưng chưa đạt kếtquả như mong muốn. Sau khi được ôn tập bồi dưỡng kiến thức về khai thác AtlatĐịa lí Việt Nam chủ đề Địa lí ngành nông nghiệp các em cảm thấy yêu thích và tựhọc ở nhà, tự khai thác Atlat để trả lời tốt những câu hỏi giáo viên yêu cầu. Thứ hai, trong kì thi học sinh giỏi tỉnh học sinh được sử dụng Atlat làm bàitrong phòng thi, đây sẽ là một tài liệu vô cùng quan trọng và hữu hiệu cho học sinhlàm bài. Với cấu trúc đề thi học sinh giỏi những năm gần đây chủ đề Địa lí ngànhnông nghiệp chiếm khoảng 25% kiến thức đề thi. Do đó, sử dụng Atlat Địa lí ViệtNam là việc làm rất cần thiết để học sinh đạt kết quả cao trong kì thi học sinh giỏitỉnh. Như vậy, sự cần thiết của việc hướng dẫn học sinh khai thác Atlat Địa lí ViệtNam là học sinh sẽ “vận dụng” rất nhiều điều từ Atlat, thay vì chỉ “biết” theo cáchdạy truyền thống. Điều này đáp ứng được yêu cầu của đổi mới giáo dục hiện naychuyển từ truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực, phẩm chất người học. Thứ ba, hoạt động này phù hợp và đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trìnhmôn Địa lí năm 2018. Thời lượng số tiết yêu cầu học sinh khai thác Atlat, bản đồ,lược đồ, biểu đồ, sơ đồ, lát cắt, mô hình, khối đồ, bảng số liệu, tranh ảnh,... tănglên ở tất cả các tiết dạy giúp học sinh tìm tòi, khám phá các tri thức địa lí. Để pháttriển thành phần năng lực tìm hiểu địa lí, điều này đã khẳng định sự đổi mới tíchcực của chương trình và cần thiết của hoạt động ý nghĩa này nhằm đáp ứng mụctiêu giáo dục trong thời đại mới. 6. Mục đích của giải pháp sáng kiến Để giải quyết được những khó khăn trên cần thực hiện đồng bộ nhiều giảipháp. Sau đây, xin được phân tích kĩ một số giải pháp chủ yếu. Giải pháp 1. Hệ thống hóa những lý thuyết cần thiết, ngắn gọn một số vấnđề về kĩ năng hướng dẫn khai thác Atlat Địa lí Việt Nam. Giải pháp này nhằm mụcđích cho học sinh dễ dàng tiếp cận lý thuyết mà không cảm thấy áp lực, khó khăn,hoang mang khi học, dễ nhớ, dễ hiểu. Từ đó điều khiển hoạt động nhận thức củahọc sinh: từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đếnthực tiễn. Giúp cho học sinh khắc sâu những tri thức đã lĩnh hội được. Giải phápnày nhằm phát triển cho học sinh năng lực quan sát, năng lực tự khai thác kĩ năng 3bản đồ, biểu đồ, tranh ảnh từ Atlat Địa lí Việt Nam. Giúp phát huy tính tích cựcchủ động sáng tạo, tạo trạng thái tâm lí thoải mái, kích thích hứng thú nhận thứccủa học sinh. Giải pháp 2. Nhằm củng cố phần kĩ năng của giải pháp 1 bằng các câuhỏi và bài tập đơn giản, sau đó học sinh vận dụng cơ sở lý thuyết đó vào các câuhỏi và bài tập ở cấp độ khó hơn. Giải pháp này nhằm phát triển năng lực tư duyvận dụng kĩ năng khai thác Atlat Địa lí Việt Nam đáng giá, phân tích, chứngminh, so sánh, giải thích phán đoán đưa ra hướng giải quyết các câu hỏi ...