Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số minh hoạ Sử dụng sơ đồ trong dạy học môn Toán THPT

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là đề tài tập trung vào việc nghiên cứu việc vận dụng sơ đồ trong việc giảng dạy nói chung và cụ thể trong bộ môn Toán chương trình THPT. Mục tiêu nhằm giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách đơn giản trực quan nhất, giúp học sinh biết khắc sâu kiến thức trọng tâm, biết liên tưởng kiến thức và giúp học sinh ghi nhớ kiến thức một cách tốt nhất.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số minh hoạ Sử dụng sơ đồ trong dạy học môn Toán THPTSKKN: Một số ví dụ minh hoạ sử dụng sơ đồ dạy học trong môn toán THPTI. Đặt vấn đề Thực tế giảng dạy cho thấy môn Toán học trong trường phổ thông làmột trong những môn học khó, phần lớn các em học môn Toán rất yếu đặcbiệt là hình học không gian, nếu không có những bài giảng và phương phápdạy phù hợp đối với thế hệ học sinh thì dễ làm cho học sinh thụ động trongviệc tiếp thu, cảm nhận. Nhiều học sinh vẫn còn thói quen học thuộc lòng, họcvẹt, thuộc một cách máy móc, thuộc nhưng nhanh quên. Nhiều học sinh cònchưa xác định kiến thức trọng tâm, không nắm được sự nổi bật của bài họchoặc không biết liên tưởng, liên kết các kiến thức có liên quan với nhau.Nhiều giáo viên chưa quan tâm đúng mức đối tượng giáo dục, chưa đặt ra chomình nhiệm vụ và trách nhiệm nghiên cứu, hiện tượng dùng đồng loạt cùngmột cách dạy, một bài giảng cho nhiều lớp, nhiều thế hệ học trò vẫn cònnhiều. Do đó phương pháp ít có tiến bộ mà người giáo viên đã trở thành ngườicảm nhận, truyền thụ tri thức một chiều, còn học sinh không chủ động trongquá trình lĩnh hội tri thức-kiến thức. Xuất phát từ mục đích dạy - học phát huy tính tích cực chủ động sángtạo của học sinh nhằm giúp các em xây dựng các kiến thức, kỹ năng, thái độhọc tập cần thiết, kỹ năng tư duy, tổng kết, hệ thống lại những kiến thức, vấnđề cơ bản vừa mới lĩnh hội giúp các em củng cố bước đầu, khắc sâu trọng tâmbài học, thì sơ đồ tư duy, sơ đồ khối là một biểu đồ được sử dụng để thể hiệntừ ngữ, ý tưởng, nhiệm vụ hay các mục được liên kết và sắp xếp tỏa trònquanh từ khóa hay ý trung tâm.Một trong các biện pháp khắc phục có hiệu quả cao là việc sử dụng các môhình, các sơ đồ minh họa một cách trực quan. Từ đó, tôi đã mạnh dạn nghiêncứu đề tài “Một số minh hoạ Sử dụng sơ đồ trong dạy học môn ToánTHPT” và đã ứng dụng thực tế đề tài này tại trường THPT Vũ Duy Thanh. Với mong muốn thay đổi cách giảng dạy truyền thụ tri thức một chiều sangcách tiếp cận kiến tạo kiến thức và suy nghĩ. Ý tưởng là “sơ đồ” được xâydựng theo quá trình từng bước khi người dạy và người học tương tác vớiGiáo viên: Trần Văn Huy 1 Trường THPT Vũ Duy ThanhSKKN: Một số ví dụ minh hoạ sử dụng sơ đồ dạy học trong môn toán THPTnhau. Vì đây là một hoạt động vừa mang tính phân tích vừa mang tính nghệthuật nó làm cho học sinh gợi nhớ các kiến thức vừa mới học hoặc đã đượchọc từ trước. Để thực hiện được điều như trên, bản thân tôi xác định phải luônbám sát các nguồn tư liệu như: chuẩn kiến thức, kĩ năng; sách giáo khoa; sáchgiáo viên và các sách tham khảo khác. Ngoài ra còn luôn chuẩn bị một hệthống câu hỏi và bài tập dựa trên mục tiêu của từng bài, từng chương cụ thể,giúp học sinh định hướng và nắm được kiến thức trọng tâm bài học. Thôngqua đó học sinh nắm vững kiến thức cũ, lĩnh hội kiến thức mới nhanh hơn.Mục đích nghiên cứu Đề tài tập trung vào việc nghiên cứu việc vận dụng sơ đồ trong việcgiảng dạy nói chung và cụ thể trong bộ môn Toán chương trình THPT. Mụctiêu nhằm giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách đơn giản trực quan nhất,giúp học sinh biết khắc sâu kiến thức trọng tâm, biết liên tưởng kiến thức vàgiúp học sinh ghi nhớ kiến thức một cách tốt nhất.Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là các bài dạy môn Toán cho học sinh THPT.Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu, tìm hiểu và sưu tầm các cơ sở lí luận về hiệu quả của việcsử dụng sơ đồ kiến thức. Tìm các phần kiến thức nào, các hoạt động dạy học nào có thể áp dụngsơ đồ trong giảng dạy. Áp dụng thực tế trong tiết học. Điều tra phân tích hiệuquả.Giáo viên: Trần Văn Huy 2 Trường THPT Vũ Duy ThanhSKKN: Một số ví dụ minh hoạ sử dụng sơ đồ dạy học trong môn toán THPTII. Giải quyết vấn đề1. Cơ sở lí luận Sơ đồ khối, sơ đồ tư duy còn gọi là bản đồ tư duy, lược đồ tư duy,… làhình thức ghi chép nhằm tìm tòi đào sâu, mở rộng một ý tưởng, hệ thống hóamột chủ đề hay một mạch kiến thức,… bằng cách kết hợp việc sử dụng đồngthời hình ảnh, đường nét, màu sắc, chữ viết với sự tư duy tích cực. Đặc biệtđây là một sơ đồ mở, không yêu cầu tỉ lệ, chi tiết chặt chẽ như bản đồ địa lí,có thể vẽ thêm hoặc bớt các nhánh, mỗi người vẽ một kiểu khác nhau, dùngmàu sắc, các cụm từ diễn đạt khác nhau, cùng một chủ đề nhưng mỗi ngườicó thể “thể hiện” nó dưới dạng sơ đồ theo một cách riêng, do đó việc lập sơđồ phát huy được tối đa khả năng sáng tạo của mỗi người. Sơ đồ dạy học chú trọng tới hình ảnh, màu sắc, với các mạng lưới liêntưởng, các hướng phân tích. Có thể vận dụng sơ đồ vào hỗ trợ dạy học kiếnthức mới, củng cố kiến thức sau mỗi tiết học, ôn tập hệ thống hóa kiến thứcsau mỗi chương, mỗi học kì...Sơ đồ dạy học giúp học sinh học có được phương pháp học tập chủ động, tíchcực, huy động tối đa tiềm năng của bộ não. Việc học sinh vẽ sơ đồ có ưu điểmlà phát huy tối đa tính sáng tạo của học sinh, phát huy khả ...