Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phân loại và phương pháp giải bài tập chương Động lực học chất điểm – Vật lý 10

Sáng kiến này sẽ giúp ích được một chút gì đó cho các quí đồng nghiệp trong quá trình giảng dạy (có thể dùng làm tài liệu để dạy tự chọn, dạy phụ đạo, bồi dưỡng HSG) và các em học sinh trong quá trình học tập, Các bài tập tự luận trong mỗi dạng bài tập đều có phương pháp giải và hướng dẫn giải minh họa theo từng bước, còn các câu trắc nghiệm khách quan thì chỉ có đáp án, không có lời giải chi tiết.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phân loại và phương pháp giải bài tập chương Động lực học chất điểm – Vật lý 10 SỞ GD&ĐT VĨNH PHÚC TRƯỜNG THPT NGUYỄN THÁI HỌC ------------***------------ BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN“PHÂN LOẠI VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP CHƯƠNG ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM – VẬT LÝ 10”TÁC GIẢ: VŨ THỊ THANH HƯƠNGTỔ: LÝ – HÓA – SINH – CN.MÃ SÁNG KIẾN: 05.54 Vĩnh Yên, tháng 2 năm 2020 1 BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾNA. PHẦN MỞ ĐẦUI. Lời giới thiệu Hiện nay, với bộ môn Vật lý, hình thức thi trắc nghiệm khách quan được ápdụng trong kì thi THPT Quốc gia cho lớp 12, còn với lớp 10 và lớp 11 thì tùy theotừng trường, có trường sử dụng hình thức kiểm tra tự luận, có trường sử dụng hìnhthức kiểm tra trắc nghiệm khách quan, cũng có trường sử dụng cả hai hình thức tùytheo từng chương, từng phần. Tuy nhiên dù kiểm tra với hình thức gì đi nữa thìcũng cần phải nắm vững những kiến thức cơ bản một cách có hệ thống mới làm tốtđược các bài kiểm tra, bài thi. Bộ môn Vật lý được phân phối theo chương trình đồng tâm. Lớp 10và 11 học để chuẩn bị cho lớp 12, nên nhiệm vụ chính của Vật lý lớp 10 là tạo chohọc sinh kỹ năng học tập Vật lý theo đúng đặc trưng bộ môn. Vật lý lớp 10 có vaitrò quan trọng nhất, có toàn bộ cách tiếp cận bộ môn Vật lý, cách vận dụng kiếnthức và phát triển tư duy Vật lý cho học sinh. Trong nội dung môn Vật lý lớp 10,phần Động lực học chất điểm có tác dụng rất tốt, giúp học sinh phát triển tư duyVật lý. Trong phần này thể hiện rất rõ các thao tác cơ bản của tư duy Vật lý là từtrực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễnkhách quan, như: - Phân tích hiện tượng và huy động các kiến thức có liên quan để đưa ra kết quảcủa từng nội dung được đề cập. - Sử dụng kiến thức toán học có liên quan như để thực hiện tính toán đơn giảnhoặc suy luận tiếp trong các nội dung mà bài yêu cầu. - Sử dụng kiến thức thực tế để suy luận, để biện luận kết quả của bài toán (Xácnhận hay nêu điều kiện để bài toán có kết quả). Việc học tập phần này được tậptrung vào việc vận dụng kiến thức để giải các bài tập về động lực học chất điểm. Vấn đề đặt ra là: Làm thế nào để học sinh có những kỹ năng giải cácbài tập về động lực học chất điểm một cách lôgíc, chặt chẽ, đặc biệt là làm thế nàođể qua việc rèn luyện kỹ năng giải các bài tập động lực học chất điểm là một nộidung cụ thể có thể phát triển tư duy Vật lý, và cung cấp cho học sinh cách tư duycũng như cách học đặc trưng của bộ môn Vật lý ở cấp trung học phổ thông.Để giúp các em học sinh ôn tập một cách có hệ thống những kiến thức của chươngII - Vật lý lớp 10 – Ban cơ bản, đã giảm tải, tôi xin tóm tắt phần lí thuyết, tuyểnchọn một số bài tập tự luận theo từng dạng và tuyển chọn một số câu trắc nghiệmkhách quan theo từng phần ở trong sách giáo khoa, sách bài tập và một số sáchtham khảo. Hy vọng tập tài liệu này sẽ giúp ích được một chút gì đó cho các quíđồng nghiệp trong quá trình giảng dạy (có thể dùng làm tài liệu để dạy tự chọn,dạy phụ đạo, bồi dưỡng HSG) và các em học sinh trong quá trình học tập, Các bàitập tự luận trong mỗi dạng bài tập đều có phương pháp giải và hướng dẫn giảiminh họa theo từng bước, còn các câu trắc nghiệm khách quan thì chỉ có đáp án,không có lời giải chi tiết. 2Xuất phát từ những lí do trên, tôi chọn đề tài: “Phân loại và phương pháp giải bàitập chương Động lực học chất điểm – Vật lý 10”II. Tên sáng kiến:“Phân loại và phương pháp giải bài tập chương Động lực học chất điểm – Vật lý10”III. Tác giả sáng kiến: - Họ và tên: Vũ Thị Thanh Hương - Địa chỉ tác giả sáng kiến: Giáo viên trường THPT Nguyễn Thái Học - Số điện thoại: 0915.466.128. Email: vhuongsp81@gmail.comIV. Chủ đầu tư: khôngV. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:1) Đối tượng sử dụng đề tài: + Giáo viên dạy môn Vật lý lớp 10 tham khảo để hướng dẫn học sinh giải bàitập, đặc biệt là cách giải các bài tập điển hình sử dụng phương pháp Động lực học + Học sinh học lớp 10 luyện tập để kiểm tra, thi môn Vật lý.2) Phạm vi áp dụng: Phần Động lực học chất điểm chương trình Vật lý 10 – Ban Cơ bản.3) Phương pháp nghiên cứu:Tập hợp các bài tập điển hình trong sách giáo khoa, trong sách bài tập, trong các kìthi khảo sát chất lượng, thi chuyên đề, thi học sinh giỏi (từ khi thay sách) và phânchúng thành các bài tập minh họa của những dạng bài tập cơ bản. Hệ thống các công thức, kiến thức liên quan và phương pháp giải cho từngdạng. Có bài tập ví dụ và giải minh họa để các em học sinh có thể nắm bắt, rèn luyệnkỹ năng giải bài tập. Các câu trắc nghiệm luyện tập là các câu hỏi nằm trong các đề thi khảo sáttrong những năm qua.VI. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: Ngày 29 tháng 10 năm 2019VII. Mô tả bản chất của sáng kiến:B - NỘI DUNG CÁC DẠNG BÀI TẬP CHƯƠNG ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM – VẬT LÝ LỚP 10PHẦN I. TÓM TẮT LÝ THUYẾTI/ Các khái niệm cơ bản:1/ Chất điểm: là vật thể mà kích thước có thể bỏ qua khi nghiên cứu.Các trường hợp mà vật có thể coi là chất điểm:- Kích thước của vật rất nhỏ so với chiều dài quỹ đạo của vật và chỉ xác định vị trícủa vật trên quỹ đạo. 3- Vật rắn chuyển động tịnh tiến: Mọi điểm trên vật có quỹ đạo giống nhau nên chỉcần xác định chuyển động của một điểm trên vật.2/ Hệ quy chiếu: Là công cụ giúp nghiên cứu chuyển động của vật.- Hệ quy chiếu gồm: Hệ tọa độ (thường dùng hệ tọa độ Đề các vuông góc) gắn vớivật làm mốc và mốc thời gian, đồng hồ.- Có hai trường hợp sử dụng hệ quy chiếu:+ Hệ quy chiếu quán tính: Trong Vật lý lớp 10 đó là ...