Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phát triển phẩm chất và năng lực học toán thông qua xây dựng và sử dụng bản đồ tư duy ở trường THPT

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Phát triển phẩm chất và năng lực học toán thông qua xây dựng và sử dụng bản đồ tư duy ở trường THPT" nhằm giúp học sinh có phương pháp ghi nhận và tiếp cận thông tin có hiệu quả; qua đó học sinh biết cách nhớ lâu kiến thức; từ đó, hình thành phương pháp làm việc một cách khoa học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phát triển phẩm chất và năng lực học toán thông qua xây dựng và sử dụng bản đồ tư duy ở trường THPT SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY TOÁN Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG PHẦN A. PHẦN MỞ ĐẦU1. Lý do chọn đề tài Trong cuộc Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đòi hỏi Giáodục phổ thông phải có “chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả;góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sáng nền giáo dục pháttriển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực. Trong xu hướng dạy học hiện nay làchuyển từ phương thức dạy học theo tiếp cận nội dung sang dạy học theo tiếp cậnnăng lực. Ở trường THPT, môn toán có vai trò, vị trí quan trọng trong việc góp phầnhình thành và “ phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực người học”.Trong đó năng lực toán học bao gồm các thành tố: năng lực tư duy và và lập luậntoán học; năng lực mô hình hóa toán học; năng lực giải quyết vấn đề toán học;năng lực giao tiếp toán học; năng lực sử dụng công cụ, phương tiện toán học. Hiện nay, chúng ta đang sống trong thời kì bùng nổ thông tin. Thông tin đếnvới chúng ta từng ngày, từng giờ, từng phút; thông tin năm sau nhiều hơn nămtrước, tốc độ đến chóng mặt. Điều đòi hỏi của chúng ta là phải sàng lọc, tiếp cậnghi nhận thông tin như thế nào. Do vậy, nếu không có một phương pháp thu thậpghi nhận thông tin chắc chắn hiệu quả mang lại hạn chế nhiều. Việc học tập chămchỉ chưa hẳn đã là giải pháp tối ưu, điều quan trọng phải là chúng ta học như thếnào và làm thế nào để có giá trị gia tăng từ kiến thức. Qua nghiên cứu cho thấy,nhiều học sinh chưa biết cách học, ghi kiến thức vào bộ não mà chỉ học thuộc lòng,học vẹt, thuộc một cách máy móc, thuộc nhưng không nhớ được kiến thức trọngtâm, không nắm được “sự kiện nổi bật” trong tài liệu đó, hoặc không biết liêntưởng liên kết các kiến thức liên quan với nhau. Bản chất của dạy học là lấy ngườihọc làm trung tâm, là phát huy cao độ tính tự giác, tích cực, độc lập sáng tạo củangười học. 1 Với mục đích giúp các em một phương pháp học hay phương pháp ghi nhớthông tin một cách dễ dàng, hiệu quả khoa học, tôi xin nêu ra giải pháp thông quađề tài: “Phát triển phẩm chất và năng lực học toán thông qua xây dựng và sử dụngbản đồ tư duy ở trường THPT”2. Thực trạng trước khi thực hiện các giải pháp của đề tài 2.1. Thuận lợi - Đội ngũ GV của trường nhiệt tình, có khả năng áp dụng công nghệ thôngtin. - Ban Giám hiệu Nhà trường luôn quan tâm đến việc ứng dụng công nghệthông tin, đổi mới phương pháp nâng cao chất lượng giảng dạy, hiệu quả công tác. - Một số học sinh có năng khiếu vẽ. 2.2. Khó khăn - Hệ thống máy tính tuy có nhưng chưa được nhiều. - Đời sống gia đình của một bộ phận học sinh còn khó khăn nên có nhiều giađình chưa thực sự quan tâm đến việc học của con em. Do vậy, nhiều em học sinhcòn ham chơi, đến trường chưa tập trung cho việc học tập. - Nhiều học sinh bị mất kiến thức cơ bản, năng lực tư duy hạn chế nên khókhăn trong việc phát triển tư duy. 2.3. Số liệu thống kê thực trạng Hơn 90% học sinh không biết phương pháp ghi nhớ thông tin.3. Mục đích của đề tài - Đề tài nghiên cứu nhằm giúp học sinh có phương pháp ghi nhận và tiếp cậnthông tin có hiệu quả. - Qua đó học sinh biết cách nhớ lâu kiến thức. Từ đó, hình thành phươngpháp làm việc một cách khoa học.4. Đối tượng nghiên cứu - Chương trình sách giáo khoa, tài liệu sách học - Các bài giảng của giáo viên - Sản phẩm của học sinh 25. Giới hạn của đề tài Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu phương pháp sử dụng bản đồ tư duy trongdạy Toán hệ THPT.6. Nhiệm vụ của đề tài - Giúp học sinh có phương pháp ghi nhận thông tin và các kiến thức của bàihọc cũng như hướng giải quyết một số bài toán. - Kích thích khả năng sáng tạo của một bộ phận học sinh.7. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ của đề tài, trong quá trình nghiên cứu,tôi đã sử dụng một số phương pháp: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu liên quan đến đề tài - Phương pháp quan sát - Phương pháp điều tra, phỏng vấn - Phương pháp thực nghiệm8. Thời gian nghiên cứu Năm học 2022 – 2023.PHẦN B. NỘI DUNG1. Cơ sở lí luận của Sáng kiến kinh nghiệm 1.1. Bản đồ tư duy là gì? Bản đồ tư duy (hay sơ đồ tư duy) không được hiểu theo nghĩa bản đồ địa líthông thường mà là hình thức ghi chép theo mạch tư duy của mỗi người bằng việckết hợp nét vẽ, màu sắc và chữ viết. Bản đồ tư duy được Tony Buzan vào những năm 1960. Ông là tiến sĩ tâm líhọc và nhiều môn khoa học khác. Ông nghiên cứu cơ chế hoạt động của bộ nào vàđưa ra phương pháp Mind Map. 1.2. Cấu tạo của bản đồ tư duy Theo thông thường, cấu tạo của bản đồ tư duy gồm có: ...