Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phát triển tư duy phản biện cho học sinh thông qua dạy học môn Địa lí lớp 11 THPT

Mục tiêu nghiên cứu đề tài nhằm vận dụng cơ sở lí luận và thực tiễn về tư duy phản biện, đề tài tập trung đánh giá vai trò của tư duy phản biện đối với học sinh, thực trạng rèn luyện và phát triển tư duy phản biện cho học sinh ở các trường phổ thông nói chung và trong môn địa lí nói riêng. Từ đó đưa ra các yêu cầu, quy trình, cách thức phát triển tư duy phản biện cho học sinh thông qua dạy học môn địa lí 11 nói riêng và các môn học ở trường trung học phổ thông (THPT) nói chung. Đồng thời góp phần tạo ra môi trường học tập thoải mái, phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong qua trình lĩnh hội tri thức.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phát triển tư duy phản biện cho học sinh thông qua dạy học môn Địa lí lớp 11 THPT SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT ĐÔ LƯƠNG 3 ----------  ----------SÁNG KIẾN KINH NGHIỆMĐỀ TÀI: PHÁT TRIỂN TƯ DUY PHẢN BIỆN CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC MÔN ĐỊA LÍ LỚP 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MÔN: ĐỊA LÍ TG: Trần Thị Liên Thanh Tổ: KHOA HỌC XÃ HỘI Năm thực hiện: 2019- 2020 SĐT: 0356008140 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Khi xã hội ngày càng phát triển, con người ngày càng phát minh ra nhiều công nghệthông minh và biết sử dụng nhiều loại công nghệ để phục vụ cho cuộc sống của mình.Chúng ta đang bước vào cuộc cách mạng lần thứ tư trong lịch sử nhân loại – cuộc cáchmạng công nghiệp 4.0. Với cuộc cách mạng này, công nghệ đã có nhiều tác tác động lớnlao, làm thay đổi nhiều mặt về kinh tế, văn hóa, xã hội của con người. Công nghệ thông tintrở thành một lĩnh vực sâu rộng, có ảnh hưởng ngày càng to lớn đến đời sống con người. Nóđòi hỏi con người phải làm chủ được tri thức, làm chủ được thông tin, biết phân tích, đánhgiá đúng sai để tìm ra luồng thông tin, tri thức tin cậy. Nói cách khác, con người phải biết tưduy phản biện. Mục tiêu của giáo dục Việt Nam là đào tạo ra thế hệ người Việt Nam phát triển toàndiện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp … có kĩ năng tư duy, kĩ năngnghề nghiệp để đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ đất nước trong thời đại mới. Chươngtrình giáo dục phổ thông tổng thể năm 2018 đã đưa ra mục tiêu giáo dục phổ thông là “giúpngười học làm chủ kiến thức phổ thông; biết vận dụng hiệu quả kiến thức vào đời sống vàtự học suốt đời; có định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp; biết xây dựng và phát triểnhài hòa các mối quan hệ xã hội; có cá tính, nhân cách và đời sống tâm hồn phong phú; nhờđó có được cuộc sống có ý nghĩa và đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước vànhân loại”. Trong đó, chương trình giáo dục trung học phổ thông “giúp học sinh tiếp tụcphát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết đối với người lao động, ý thức và nhân cáchcông dân, khả năng tự học và ý thức học tập suốt đời, khả năng lựa chọn nghề nghiệp phùhợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, họcnghề hoặc tham gia vào cuộc sống lao động, khả năng thích ứng với những đổi thay trongbối cảnh toàn cầu hoá và cách mạng công nghiệp mới”. Ta thấy, ngay trong mục tiêu củachương trình giáo dục phổ thông mới cũng đã nhấn mạnh đến sự “làm chủ kiến thức phổthông”, “khả năng vận dụng kiến thức vào đời sống”, “cá tính, nhân cách và đời sống tâmhồn phong phú”, “khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầu hoá vàcách mạng công nghiệp mới” của học sinh. Có nghĩa là coi trọng khả năng “làm chủ” trithức, “làm chủ” cuộc sống lao động và nghề nghiệp của các em. Nếu học sinh không có tưduy phản biện, các em sẽ không có khả năng “làm chủ”, không có “cá tính, nhân cách”riêng của mình và không có “khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầuhoá và cách mạng công nghiệp mới”. Trong các nhà trường phổ thông hiện nay, giáo dục không chỉ trang bị cho học sinhcác tri thức cần thiết mà còn rèn luyện cho các em năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng đãcó vào cuộc sống thực tiễn. Việc giáo dục kĩ năng sống, kĩ năng tư duy phản biện cũng rấtđược quan tâm. Thế nhưng vẫn còn nhiều học sinh chỉ tiếp nhận kiến thức, thông tin mộtchiều, chưa biết phân tích, chọn lọc và đánh giá thông tin. Điều này đã làm cho nhiều họcsinh tiếp thu thông tin sai lệch, thụ động trong cuộc sống và học tập, thậm chí có nhiều hànhđộng sai trái, nóng vội do chưa biết phân tích và xử lí các thông tin. Vì vậy việc phát triểnvà rèn luyện tư duy phản biện cho học sinh ngay trong trường học, giúp học sinh phân tíchđược các sự vật hiện tượng, các luồng thông tin đa chiều trong cuộc sống là rất cần thiết. 1 Địa lí là một môn học cung cấp cho học sinh nhiều thông tin, kiến thức và kĩ năng gắn liền với thực tế. Nó giúp cho học sinh hoàn thiện thêm những tri thức về địa lí tự nhiên, địa lí kinh tế - xã hội trên thế giới và Việt Nam. Địa lí là môn học gắn liền với thực tiễn cuộc sống, giúp học sinh vận dụng kiến thức kĩ năng đã có vào thực tiễn. Và quan trọng hơn nữa là ngày càng có nhiều luồng thông tin khác nhau liên quan đến con người, tự nhiên và kinh tế – xã hội diễn ra khắp mọi nơi trên thế giới. Điều quan trọng là học sinh phải biết phân tích, lựa chọn thông tin phù hợp, đưa ra chính kiến của bản thân và có hành động phù hợp trước một vấn đề mang tính thời sự. Trong phương pháp tư duy thế kỉ XXI, tư duy phản biện là hướng tư duy được đề cao. Lời khuyên của Einstein dành cho nền giáo dục là: “giáo dục không phải là học thuộc những điều hiển nhiên, giáo dục là huấ ...