Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phương pháp dạy đọc - hiểu tác phẩm sử thi trong chương trình Ngữ văn 10

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là từ thực tế việc dạy và học đọc – hiểu môn Ngữ Văn và các tác phẩm sử thi dân gian nói riêng, chúng tôi xin đóng góp một số đề xuất trong việc dạy – đọc hiểu tác phẩm sử thi trong nhà trường phổ thông để học sinh có thể hiểu sâu sắc về tác phẩm, đồng thời tăng thêm tính hấp dẫn, lôi cuốn cho bài học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Phương pháp dạy đọc - hiểu tác phẩm sử thi trong chương trình Ngữ văn 10 Bản đăng ký Sáng kiến năm học 2014 - 2015 I. Tên cơ sở được yêu cầu công nhận sáng kiến: Sở GD&ĐT Ninh Bình II. Tác giả sáng kiến Đồng tác giả sáng kiến: 1. Nguyễn Thu Thủy Chức danh: Giáo viên Đơn vị: Trường THPT Ninh Bình - Bạc Liêu Trình độ chuyên môn: Thạc sỹ Ngữ văn Email: Nguyenthuthuydhv@gmail.com Điện thoại: 0915.666.771 2. Nguyễn Thị Minh Hoa Chức danh: Phó Hiệu trưởng Đơn vị: Trường THPT Ninh Bình - Bạc Liêu Trình độ chuyên môn: Thạc sỹ Ngữ văn Email: huyenhoanb@yahoo.com.vn Điện thoại: 0918.139.829 III. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng - Tên sáng kiến: Phương pháp dạy đọc - hiểu tác phẩm sử thi trongchương trình Ngữ văn 10. - Lĩnh vực áp dụng: Áp dụng trong môn Ngữ văn cho học sinh lớp 10 -giúp học sinh tiếp cận tác phẩm sử thi theo đúng đặc trưng thể loại, trên tinhthần đổi mới phương pháp giảng dạy theo hướng tích hợp kiến thức và phát triểnnăng lực học sinh. ________________________________________ 1 MỤC LỤC Nội dung TrangMở đầuI. Lý do chọn đề tàiII. Mục đích nghiên cứu 1-2III. Đối tượng nghiên cứuIV. Phương pháp nghiên cứuNội dung 3I. Giải pháp cũ thường làm 3II. Giải pháp mới cải tiến 42.1. Dạy đọc hiểu văn bản sử thi theo đặc trưng thể loại 42.2. Dạy đọc hiểu văn bản sử thi theo hướng tích hợp 72.3. Dạy đọc hiểu văn bản sử thi theo hướng tích cực hóa vai trò 12của người học2.4. Dạy đọc - hiểu kết hợp với đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả 14học tập của học sinhHiệu quả sáng kiến 17Điều kiện và khả năng áp dụng 17Kết luận và kiến nghị 18Phụ lụcPhụ lục 1: Giáo án thể nghiệm 19Phụ lục 2: Bảng minh họa 31Phụ lục 3: Bài tập củng cố 39Phụ lục 4: Bài kiểm tra 40Tài liệu tham khảo 42 2 MỞ ĐẦU I. Lí do chọn đề tài 1.1. Trong chương trình THPT, môn Ngữ văn là một môn học có vai tròquan trọng không chỉ giúp học sinh trau dồi kiến thức, rèn luyện tư duy mà còngóp phần vào quá trình hình thành nhân cách cho các em. Ngày nay khi việc đổi mới dạy học Ngữ Văn trong nhà trường THPTđang được thực hiện khá đồng bộ và triệt để thì vấn đề tìm tòi sáng tạo nhữngphương thức mới mẻ để học sinh thêm hứng thú, say mê với bộ môn ngày càngđược các thầy cô giáo quan tâm. Văn học với vai trò giáo dục, nhận thức và thẩm mĩ cung cấp cho các emkho tri thức phong phú về lịch sử phát triển của văn học Việt Nam cũng như cácquốc gia trên thế giới. Chương trình Ngữ Văn lớp 10 giành phần lớn thời lượngđể truyền tải đến các em tri thức về văn học dân gian – nền văn học gắn bó vớinhiều truyền thống và những nét văn hóa của dân tộc ta từ ngàn đời xưa. Có thể nói giai đoạn văn học này đem đến cho học sinh nhiều hứng thú vàsự say mê, tuy nhiên do độ lùi của thời gian, và có nhiều thể loại văn học dângian có đặc trưng riêng dẫn đến việc cảm thụ của các em với các tác phẩm vănhọc cũng hạn chế. 1.2. Nếu các thể loại văn học dân gian khác như truyền thuyết, truyện cổtích, truyện cười, tục ngữ và ca dao được học sinh làm quen từ bậc tiểu học vàTHCS, thì thể loại sử thi đến lớp 10 các em mới được làm quen. Đây là loại hìnhdân gian ra đời từ rất sớm có cách tư duy, cách xây dựng nhân vật đặc trưngtheo thể loại. Vì vậy chúng ta không thể đánh đồng việc đọc hiểu văn bản sử thivới các thể loại tự sự dân gian khác được. 1.3. Mặt khác do sự đổi mới nội dung sách giáo khoa, chương trình ngữvăn hiện nay sắp xếp các văn bản thành cụm thể loại tạo nên nét khác biệt trongphương pháp dạy và học. 3 Trước những yêu cầu của việc dạy và học trong thời điểm mới, cùng vớimong muốn học sinh thêm yêu quý gắn bó với nền văn học truyền thống của dântộc, chúng tôi quan tâm đến việc thay đổi phương pháp dạy đọc – hiểu văn bảnsử thi trong nhà trường THPT để tạo nên hiệu quả hơn trong việc dạy học tácphẩm văn học dân gian.II. Mục đích nghiên cứu Từ thực tế việc dạy và học đọc – hiểu môn Ngữ Văn và các tác phẩm sửthi dân gian nói riêng, chúng tôi xin đóng góp một số đề xuất trong việc dạy –đọc hiểu tác phẩm sử thi trong nhà trường phổ thông để học sinh có thể hiểusâu sắc về tác phẩm, đồng thời tăng thêm tính hấp dẫn, lôi cuốn cho bài học.III. Đối tượng nghiên cứu- Một số sử thi, đoạn trích sử thi trong chương trình SGK Ngữ Văn lớp 10 tập I- Phương pháp dạy đọc - hiểu văn học dân gian.- Giáo viên và học sinh lớp 10 trường THPT Ninh Bình – Bạc LiêuIV. Phương pháp nghiên cứu1. Nghiên cứu tài liệu- SGK, SGV, sách hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng Ngữ Văn lớp 10- Tài liệu tham khảo- Tranh ảnh minh họa2. Khảo sát thực tế- Dự giờ thăm lớp- Khảo sát tình hình thực tế3. So sách đối chiếu4. Phân loại, thống kê5. Phương pháp đọc - hiểu 4 NỘI DUNGI. Giải pháp cũ thường làm 1.1 ...