Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Rèn kĩ năng giải thích trong bài văn nghị luận cho học sinh giỏi văn

Mục đích nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu cách rèn kĩ năng giải thích trong mối liên hệ mật thiết với các phương thức, thao thác nghị luận, với kết cấu và điểm nhìn trong bài văn nghị luận, ở hai cấp độ đoạn văn và toàn văn bản.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Rèn kĩ năng giải thích trong bài văn nghị luận cho học sinh giỏi vănRènkĩnănggiảithíchtrongbàivănnghịluậnchoHSGvăn.TrầnChinhDương–THPTchuyênLêQuýĐônĐiệnBiên. A.MỤCĐÍCH,SỰCẦNTHIẾTCỦAVIỆCTHỰCHIỆNĐỀTÀI NhàvậtlýlýthuyếtnổitiếngEinsteintừngnói:“Điềuquantrọngnhấtlàkhôngngừngđặtcâuhỏi”,đókhôngchỉ làcâuchuyệncủakhoa họctựnhiênmàcònlàcâuchuyệncủakhoahọcnhânvăn.Ởmặtkiacủavấnđề,chínhôngcũngtừngnói:“Nếuanhkhôngthểgiảithíchđơngiảnthìanhchưahiểuđủrõ.” Mọikhoahọcđềutồntạiquytrìnhhaimặtđó:ĐặtcâuhỏiTrả lờicâuhỏi.Nếuchúngtacoivấnđềnghịluậnlàmộtcâuhỏilớnthìmỗibàivănnghịluậncủahọcsinhgiỏivănđượccoilàmộtcâutrảlời.Đểcóđượcmộtcâutrả lời“đủ rõ”(theocáchnóicủaEinstein),sự rènluyệncủahọcsinhdướitácđộngcủagiáoviênrấtquantrọng,trongđócórèncáckĩnăng. Đề tài “Rènkĩnănggiảithíchtrongbàivănnghị luậnchohọc sinhgiỏivăn”dùchỉđặtravấnđềrènluyệnmộtkĩnăngtronghệthống cáckĩnăngđượcsửdụngtrongbàivănnghịluận,nhưnglạicótầmquantrọngđặcbiệtbởimấylídosauđây. Thứ nhất,đâylàđề tàicótínhthựchànhcao,làmộtnộidungđã đượccácthầycôônluyệnđộituyểnchútrọngđầutư vìtầmquantrọngcótínhquyếtđịnhcủanó.Dođó,đâychínhlàcơ hộiđể ngườiviếtchia sẻ tâmhuyếtcủamìnhvớiđồngnghiệp,làcơ hộiđể nângnhữngcôngviệccótínhchất“bếpnúc”hằngngàylêntầmcủalýthuyếtlàmvăn. Thứhai,đềtàicóyêucầucaovềtínhthựchànhnênsẽtránhđượctínhhànlâmvềlýthuyết.Nếulýthuyếtđượcđưarathìphảilàlýthuyếtphụcvụ chothựchành,làlýthuyếtđượckháiquátvànânglêntừ chính 1RènkĩnănggiảithíchtrongbàivănnghịluậnchoHSGvăn.TrầnChinhDương–THPTchuyênLêQuýĐônĐiệnBiên.quátrìnhdạyhọc,từthựctếrènluyệnhọcsinhgiỏimàngườiviếtđãtrảiqua. Thứ ba,đề tàiyêucầunghiêncứuvề kĩnănggiảithích,như vậycầnphảihiểunhư thế nàovề kĩnăngnày?Về vaitròcủakĩnăngnàytrongmộtbàivănnghị luậncủahọcsinhgiỏi?Hiểuthế nàođể tư duykhôngbị đóngkhung,khôngbị rơivàosự “ngănnắp”(Einstein)để họcsinhpháthuyđượctrítưởngtượngvàsự sángtạo?Đólàyêucầumàđềtàicầngiảiquyết. B.PHẠMVITRIỂNKHAITHỰCHIỆN I.Đốitượngnghiêncứu: Đốitượngnghiêncứutrựctiếp:HọcsinhgiỏiNgữ văncácđộituyểnhọcsinhgiỏicấptỉnhvàcấpquốcgiangườiviếtđãtrựctiếpgiảng dạytừnăm2010đếnnăm2016. Đốitượnghọcthuật:Kĩnănggiảithíchtrongbàivănnghị luậncủahọcsinhgiỏivăn. II.Phạmvinghiêncứu:Nghiêncứucáchrènkĩnănggiảithíchtrongmốiliênhệ mậtthiếtvớicácphươngthức,thaothácnghị luận,vớikết cấuvàđiểmnhìntrongbàivănnghị luận,ở haicấpđộ đoạnvănvàtoànvănbản. Phươngphápnghiêncứu:Nghiêncứukếtquả,dạythựcnghiệm, đốichứng,khảosát,… III.Đốitượngápdụng: ĐộituyểnhọcsinhgiỏiquốcgiaNgữvănnămhọc20162017 2RènkĩnănggiảithíchtrongbàivănnghịluậnchoHSGvăn.TrầnChinhDương–THPTchuyênLêQuýĐônĐiệnBiên. ĐộituyểnNgữ văncấptrường,cấptỉnhkhối10nămhọc20162017 C.NỘIDUNGĐỀTÀI I.CÁCHRÈNKĨNĂNGGIẢITHÍCHTRONGBÀIVĂNNGHỊLUẬNCHOHỌCSINHGIỎIVĂNTHEOTRUYỀNTHỐNG Cáchrènkĩnănggiảithíchtrongbàivănnghịluậntheotruyềnthống bộclộnhiềuđiểmhạnchế.Ngườiviếtkháiquátthànhbađiểmlớndướiđây. 1.Thứnhất,coigiảithíchnhưlàmộtkĩnăng Nhìnlạithaotácgiảithích ở gócđộ củatư duy,nếugọinộidung cầnđượcgiảithíchlàA,đểlàmrõA,câuhỏithườngxuấthiệntrongtưduysẽ là: Alàgì? SauAsẽ lànhữngmôtả,diễngiảichitiếtvề bản chất,biểuhiện…củađốitượng.Chẳnghạn,dũngcảmlà…,ýchílà…, tìnhyêuthươnglà…,thơ haylà…,phongcáchnghệ thuậtlà…,chấtthơ là…,…Đâylàkiểutưduytheonếp.Nếutấtcảcáchọcsinhđềuviếttheo cáchnghĩđó,chúngtasẽcónhữngbàivăncótưduygiốngnhau. Nhìngiảithích ở gócđộ củakĩnăng,giảithíchdễ nghiêngvề sựthuầnthục,bàibản.Bởikĩnăngđượchiểulàkhảnăngcủachủthểthực hiệnthuầnthụcmộthaymộtchuỗihànhđộngtrêncơsởhiểubiết(kiến thứchoặckinhnghiệm)nhằmtạorakếtquảmongđợi. Tư duytheonếpcộngvớiquanniệmkĩnăngchỉ làkhả năngthựchànhmộtcáchthuầnthụcnhữngthaotácnhấtđịnhdẫnđếnhệ quả tấtyếu:bàivănđượcviếtramộtcáchmáymóc.Họcsinhviếtmáymóc,vàngườichấmcũn ...