Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Thiết kế đề kiểm tra tự luận môn sinh học lớp 12 theo khung ma trận

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là qua việc thiết kế đề kiểm tra môn sinh học lớp 12 và triển khai cho học sinh làm bài kiểm tra theo hệ thống đề trên có thể nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Thiết kế đề kiểm tra tự luận môn sinh học lớp 12 theo khung ma trận ĐẶT VẤN ĐỀ1. Lý do lựa chọn sáng kiến Kiểm tra đánh giá là một khâu quan trọng không thể thiếu được của quá trìnhdạy học. Bất kì hình thức đánh giá nào từ kiểm tra miệng, kiểm tra viết các loại, thi…đều nhằm mục đích đánh giá năng lực học tập của học sinh, phát hiện những sai lệchvề nhận thức, cách học của học sinh, và phát hiện những sai sót về cách dạy của thàycô qua đó động viên học sinh trong học tập, đưa ra cách khắc phục những sai sót củacả thày và trò. Hình thức kiểm tra thông dụng là tự luận vì nó thuận lợi cho giáo viên đánh giácách diễn đạt và khả năng tư duy ở mức độ cao của học sinh. Tuy nhiên lại tạo cho họcsinh thói quen học tủ, học lệch và khó có thể xác định kết quả một cách khách quan. Môn sinh học lớp 12 có nhiều thuật ngữ, khái niệm chuyên ngành khó hiểu nênáp dụng hình thức kiểm tra tự luận dưới dạng nhiều câu hỏi ngắn là phù hợp. Việc ra đề kiểm tra theo khung ma trận là một yêu cầu bắt buộc đối với giáoviên, tuy nhiên trong thực tế nhiều giáo viên chưa thực sự quan tâm tới vấn đề này,nên còn ra đề chưa đúng quy trình, mang nặng tính hình thức. Vì các lý do trên, nhóm sinh – trường THPT Yên Mô B lựa chọn thực hiện sángkiến: “ Thiết kế đề kiểm tra tự luận môn sinh học lớp 12 theo khung ma trận”.2. Mục đích nghiên cứu Qua việc thiết kế đề kiểm tra môn sinh học lớp 12 và triển khai cho học sinhlàm bài kiểm tra theo hệ thống đề trên có thể nâng cao chất lượng giáo dục toàn diệncho học sinh.3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận của đề tài. - Thiết kế bộ đề kiểm tra môn sinh học lớp 12 theo khung ma trận. - Cho học sinh làm bài kiểm tra khảo sát một đề và thẩm định đề kiểm tra.4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lí luận: nghiên cứu hướng dẫn thực hiện chươngtrình của Bộ, tài liệu, tạp chí khoa học, sách giáo khoa sinh học lớp 12… - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: kiểm tra khảo sát, thống kê kết quả.5. Đối tượng nghiên cứu Ma trận đề kiểm tra môn sinh học lớp 12. 16. Phạm vi nghiên cứu Chương trình sinh học lớp 12.7. Cấu trúc của sáng kiến ĐẶT VẤN ĐỀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Chương I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN Chương II. THIẾT KẾ ĐỀ KIỂM TRA MÔN SINH HỌC LỚP 12 THEOKHUNG MA TRẬN Chương III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM CỦA SÁNG KIẾN KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 2 GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Chương I. CƠ SỞ LÝ LUẬN1. Giải pháp cũ thường làm- Cách ra đề kiểm tra: Giáo viên ra khoảng 5 câu hỏi tự luận với nội dung tương đốibao quát cho đề kiểm tra 45 phút.- Những hạn chế của cách ra đề như trên:+ Số lượng câu hỏi ít, nội dung trả lời cho 1 câu dài nên giáo viên chủ yếu chỉ đánh giáđược mức độ nhận biết ở học sinh.+ Vì số lượng câu hỏi ít nên dẫn đến hiện tượng học sinh có thể học tủ, học lệch.+ Giáo viên không thể kiểm tra được nhiều nội dung do đó chỉ đánh giá được mức độnhận thức của học sinh một cách cục bộ, kết quả kiểm tra ít phân hóa.+ Giáo viên ra đề một cách ngẫu hứng, thích phần nào thì ra đề phần ấy nên đề kiểmtra ít đa dạng.2. Giải pháp mới- Cách ra đề kiểm tra mới trong sáng kiến: Giáo viên thiết kế một ngân hàng câu hỏi(Thư viện câu hỏi). Các câu hỏi trong ngân hàng được bố trí theo từng nội dung, từngmức độ nhận thức (nhận biết, thông hiểu, vận dụng mức độ thấp, vận dụng mức độcao). Sau đó giáo viên chiết rút từ ngân hàng ra các đề kiểm tra, mỗi đề 10 câu hỏingắn theo cấu trúc 5 - 3 - 2 (50% nhận biết, 30% thông hiểu, 20% vận dụng).- Những ưu điểm của cách ra đề như trên:+ Đề kiểm tra gồm 10 câu hỏi ngắn, phân hóa rõ ràng nên giáo viên có thể đánh giáđược nhiều mức độ nhận thức của học sinh.+ Từ ngân hàng câu hỏi, với mỗi cách chiết rút ta sẽ có 1 đề kiểm tra, vậy với n cáchchiết rút ta sẽ có n đề kiểm tra. Do đó rất thuận lợi cho giáo viên trong khâu ra đề, giáoviên ra đề rất nhanh, không lặp lại đề, đề rất đa dạng.+ Với đề bài được thiết kế như trên sẽ tạo được hứng thú cho học sinh, học sinh khôngngại học để phục vụ cho kiểm tra, đồng thời hạn chế được phần nào tình trạng học tủ,học lệch.+ Vì đề kiểm tra có số lượng câu hỏi nhiều, nội dung mỗi câu ngắn (tương ứng với nộidung của 1 câu hỏi trắc nghiệm) nên học sinh tiếp cận được với cách trả lời câu hỏitrắc nghiệm của kỳ thi tốt nghiệp và tuyển sinh đại học.3. Quy trình biên soạn đề kiểm tra môn sinh học THPT 3Bước 1 - Xác định mục đích của đề kiểm tra - Đánh giá kết quả học tập của học sinh: Xác định xem sau khi kết thúc một giaiđoạn của quá trình dạy học (một bài, một chương, một học kì, một năm…) học sinh đãđạt đến mức độ nào về kiến thức, kĩ năng. - Phát hiện lệch lạc: Phát hiện ra những điểm đã đạt và chưa đạt được về kiếnthức của học sinh, tìm ra nguyên nhân lệch lạc để đề ra phương án giải quyết. - Điều chỉnh qua kiểm tra: Giáo viên điều chỉnh quá trình dạy học để loại trừnhững lệch lạc, thúc đẩy quá trình học tập của học sinh.Bước 2 – Xác định hình thức kiểm tra Đề kiểm tra viết có các hình thức sau - Đề kiểm tra tự luận - Đề kiểm tra trắc nghiệm khách quan - Đề kiểm tra kết hợp cả hai hình thức trên Mỗi hình thức đều có ưu điểm và hạn chế riêng nên cần kết hợp một cách hợp lísao cho phù hợp với nội dung kiểm tra và đặc trưng môn học.Bước 3- Xác định nội dung đề kiểm tra, lập ma trận đề kiểm tra Lập một bảng có 2 chiều, một chiều là nội dung cần kiểm tra, một chiều là cáccấp độ nhận thức của học sinh theo các mức độ: nhận biết, thông hiểu, vận dụng (gồmcó vận dụng ở cấp độ thấp - ứng dụng, vận dụng ở cấp độ cao – phân tích, tổng hợp,đánh giá, sáng tạo). Trong mỗi ô là số lư ...