Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Tư duy sáng tạo về bài toán đồ thị trong phần dao động cơ của vật lý 12

Đề tài nhằm tập trung nghiên cứu, phân tích lí thuyết và giải các bài tập để tìm ra phương pháp chung giải quyết vấn đề, tạo tư duy suy luận sáng tạo từ dạng bài toán cơ bản để giải được bài toán khác. Đề tài cũng giúp giáo viên, học sinh nhận biết và giải quyết được các bài toán về đồ thị phần dao động cơ đồng thời tạo hứng thú học tập cho học sinh và đạt kết quả tốt cho quá trình học tập.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Tư duy sáng tạo về bài toán đồ thị trong phần dao động cơ của vật lý 12 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ1.Lý do chọn đề tài. Vật lý là môn khoa học thực nghiệm, khoa học tự nhiên, gây rất nhiềuhứng thú cho học sinh khi học tập và nghiên cứu nó. Nhưng cũng gây không ítkhó khăn khi học sinh chưa hiểu kỹ và sâu các vấn đề cơ bản. Đối với học sinhkhối lớp 12 liên quan trực tiếp đến các em ôn thi trung học phổ thông Quốc Giagiáo viên trực tiếp giảng dạy cần phải tìm tòi, chịu khó và định hướng cho họcsinh cách học phù hợp và có hiệu quả. Đặc biệt là kì thi trung học phổ thôngquốc gia năm học 2018-2019 vừa qua việc phân loại đối tượng rất rõ ràng vàkiến thức trong mỗi câu hỏi yêu cầu học sinh cần phải nắm được, hiểu được mớigiải quyết được vấn đề. Trong hệ thống câu hỏi đó thì dạng bài tập đồ thị gâykhó khăn cho học sinh rất nhiều và những năm gần đây xu hướng kiểm tra dạngbài tập này nhiều hơn vì mang đậm nét cho bài toán vật lý đồng thời yêu cầu họcsinh phải hiểu thực sự vấn đề mới giải quyết được. Xuất phát từ thực tiễn dạy học nhiều năm ở trường THPT, đặc biệt liên quantrực tiếp đến việc dạy ôn thi trung học phổ thông quốc gia, bản thân thấy việc họcsinh tiếp cận và giải quyết với dạng bài tập đồ thị rất bối rối và khó khăn vì thế đểhướng dẫn cho các em hiểu được và làm được những bài tương tự thì giáo viêngiảng dạy cần có một quy trình cụ thể từ điểm xuất phát đến khâu vận dụng. Những năm gần đây xu thế ra đề thi trung học phổ thông quốc gia với câuhỏi rất hay và khó nhằm phân loại đối tượng học sinh, đánh giá đúng đối tượngdạy và học hiện nay đó là dạng bài toán về đồ thị. Nếu học sinh không được rènluyện nhiều, không được giải trước các dạng bài toán dạng này và không tư duyđược về quy luật giải bài tập thì không đủ thời gian để giải quyết các bài tậptrong thời gian làm bài thi dẫn đến kết quả không cao. Từ các yêu cầu đó mà bảnthân mạnh dạn lựa chọn nội dung: “Tư duy sáng tạo về bài toán đồ thị trongphần dao động cơ của vật lý 12” làm đề tài nghiên cứu.2. Mục đích nghiên cứu.Đề tài nhằm tập trung nghiên cứu, phân tích lí thuyết và giải các bài tập để tìmra phương pháp chung giải quyết vấn đề, tạo tư duy suy luận sáng tạo từ dạngbài toán cơ bản để giải được bài toán khác. Đề tài cũng giúp giáo viên, học sinhnhận biết và giải quyết được các bài toán về đồ thị phần dao động cơ đồng thờitạo hứng thú học tập cho học sinh và đạt kết quả tốt cho quá trình học tập .3. Đối tượng nghiên cứu.- Là giáo viên, giáo viên bồi dưỡng học sinh thi trung học phổ thông quốc gia.- Học sinh ôn thi trung học phổ thông quốc gia.- Các cá nhân khác quan tâm đến bài toán đồ thị trong vật lý. 14. Phạm vi nghiên cứu.- Bài toán về đồ thị trong phần dao động cơ học của chương trình vật lý 12.- Phân dạng đồ thị của một số đại lượng mà học sinh đã học trong chương trìnhvà tư duy sáng tạo giải các dạng đồ thị khác.- Bài toán cho đồ thị, dựa vào đồ thị xác định các đại lượng khác.- Tạo tư duy sáng tạo để học sinh phát triển và hình thành quy luật cách pháttriển bài toán từ bài toán cơ bản.5. Phương pháp nghiên cứu.+ Dùng cơ sở lý luận của phương pháp giải bài tập vật lý.+ Xây dựng các kiến thức định tính, định lượng bằng kiến thức toán học và vật lý.+ Áp dụng vào hệ thống các bài tập trong phần dao động cơ của vật lý 12+ Khảo sát thực nghiệm kết quả ở đối tượng ôn thi trung học phổ thông quốc giamôn vật lý cùng với giáo viên dạy môn vật lý 12.+ Đánh giá hiệu quả của đề tài thông qua kết quả thu được từ học sinh, giáo viên dạyvật lý và tiến hành khảo sát, đối chứng kết quả thu được so với kết quả ban đầu.6. Kế hoạch thực hiện+ Ngày (02,04)/11/2019 triển khai phiếu đánh giá thực trạng dạy và học về bài toán đồthị vật lý đối với học sinh lớp 12 và giáo viên dạy vật lý ở 3 trường trung học phổthông trên địa bàn tỉnh Nghệ An.+ Ngày 11/11/2019 triển khai đề tài cho những giáo viên có dạy vật lý 12 ở ba trường+ Từ 22/11/2019 đến 28/12/2019 giáo viên áp dụng đề tài dạy cho một số lớp 12+ Từ 30/12/2019 đến 11/01/2020 khảo sát lấy ý kiến giáo viên sau khi đã nghiên cứuvà áp dụng đề tài đồng thời khảo sát nhận xét từ học sinh các lớp có giáo viên áp dụngđề tài và các lớp không sử dụng đề tài.+ Từ 12/1/2020 đến 15/01/2020 tổng hợp thông tin nhận xét từ giáo viên và học sinhđể từ đó đánh giá về hiệu quả của đề tài.7. Đóng góp của đề tàiThông qua dạy học nhận thấy những khó khăn từ học sinh về bài toán đồ thịtrong môn vật lý vì thế tôi đã tìm tòi nghiên cứu để khắc phục khó khăn đó. Đềtài này hoàn toàn được rút ra từ kinh nghiệm bản thân trong quá trình dạy học,thể hiện được tính mới và đóng góp của đề tài cho bộ môn là:+ Góp phần tạo hứng thú học tập cho môn vật lý+ Làm tăng khả năng tư duy sáng tạo trong quá trình học tập+ Làm tăng hiệu quả cho học sinh thi trung học phổ thông quốc gia môn vật lý+ Là tài liệu ...