Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Ứng dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực vào trong dạy học chủ đề giáo dục STEM phần sóng âm Vật lí 12 trung học phổ thông

Mục đích nghiên cứu sáng kiến là nghiên cứu cơ sở lí luận về xây dựng và sử dụng chủ đề giáo dục STEM dùng cho dạy học vật lí; Tìm hiểu mục tiêu dạy học, nội dung dạy học phần sóng âm Vật lí 12 trung học phổ thông; Xây dụng kế hoạch dạy học chủ đề giáo dục STEM dùng cho dạy học phần “Sóng âm” vật lí 12 trung học phổ thông;
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Ứng dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực vào trong dạy học chủ đề giáo dục STEM phần sóng âm Vật lí 12 trung học phổ thông SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG PT HERMANN GMEINER VINH LÊ XUÂN GIANGỨNG DỤNG MỘT SỐ KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC VÀO TRONG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC STEM PHẦN SÓNG ÂM VẬT LÍ 12 THPT SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NGHỆ AN - 2020MỞ ĐẦU1. Lý do chọn đề tài Thực trạng dạy và học vật lí ở trường phổ thông đang gặp nhiều khó khăn vàbất cập. Việc dạy và học đang còn quá nặng về nội dung và điểm số, hay nói cáchkhác dạy để thi, học để thi chứ không phải chú trọng đến việc: HS làm được cái gìtrong và sau khi học. Trong giờ Vật lí, lượng thời gian để GV và HS liên hệ thựctế, mở rộng, thực hiện các thí nghiệm, nâng cao kiến thức là rất hạn chế do lượngkiến thức tương đối nhiều. Do đó, để hoàn thành tốt các yêu cầu trên là rất khókhăn. Từ thực tế đó, với mong muốn thay đổi cách nhìn nhận của HS về môn họcnày, muốn HS được trải nghiệm, muốn HS tự chiếm lĩnh kiến thức kĩ năng thôngqua các hoạt động chế tạo, thì giáo dục STEM cần phải được chú trọng hơn. Giáo dục STEM đưa ra cho HS những vẫn đề thực tiễn trong cuộc sống hàngngày cần được giải quyết, đòi hỏi người thực hiện phải tìm hiểu thực tiễn, thu nhậncác tri thức khoa học và vận chúng để thiết kế, thực hiện giải quyết vấn đề đượcgiao trong một hoàn cảnh cụ thể. Chủ đề giáo dục STEM được xuất phát từ nhữngvấn đề mâu thuận trong thực tiễn đã được thiết kế thành các chủ đề STEM, GV tổchức hoạt động sẽ giúp cho học sình tìm ra được giải pháp đề giải quyết vấn đề đãnêu ra. Giáo dục STEM sẽ góp phần cho chúng ta trả lời được câu hỏi: dạy cái gì?Và phải dạy như thế nào để HS làm được gì trong thực tiễn. Bên cạnh đó, thực trạng triển khai giáo dục STEM được tổ chức trong cáctrường phổ thông hiện nay chủ yếu dưới các hình thức như: Dạy học tích hợp theođịnh hướng giáo dục STEM, sinh hoạt câu lạc bộ STEM, các sự kiện STEM, ngàyhội STEM, các cuộc thi, các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, phối hợp tổ chức cáchoạt động STEM giữa nhà trường và các tổ chức tư nhân. Qua đây cho thấy, giáodục STEM bước đầu đã mang lại những kết quả đáng kể, từ đó tạo tiền đề thuận lợicho bước triển khai tiếp theo mang tính đại trà và hiệu quả. Tuy nhiên, thực tế triểnkhai vẫn còn nhiều khó khăn như: cần phải xây dựng được quy trình dạy học, tiêuchí đánh giá của việc thực hiển chủ đề giáo dục STEM. Đặc biệt để nâng cao chấtlượng trong quá trình triển khai chúng ta cần phải đưa ra được một số kĩ thuật dạyhọc tích cực mang tính cốt lõi. Xuất phát từ những lí do đã nêu trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Ứng dụngmột số kĩ thuật dạy học tích cực vào trong dạy học chủ đề giáo dục STEM phầnsóng âm Vật lí 12 trung học phổ thông” làm đề tài nghiên cứu của tôi.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2.1. Đối tượng nghiên cứu + Thí nghiệm về hiện tượng tượng sóng dừng. + Dạy học STEM 1 + Quá trình dạy học Vật lí ở trường trung học phổ thông 2.2. Phạm vi nghiên cứu + Bài sóng dừng, bài các đặc trưng của âm chương sóng cơ và sóng âmVật lí12 trung học phổ thông.3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về xây dựng và sử dụng chủ đề giáo dục STEMdùng cho dạy học vật lí; 3.2. Tìm hiểu mục tiêu dạy học, nội dung dạy học phần sóng âm Vật lí 12trung học phổ thông; 3.3. Xây dụng kế hoạch dạy học chủ đề giáo dục STEM dùng cho dạy họcphần “Sóng âm” vật lí 12 trung học phổ thông; 3.4. Thực nghiệm sư phạm.4. Phương pháp nghiên cứu + Phương pháp nghiên cứu tài liệu. + Phương pháp thực nghiệm. + Phương pháp quan sát, điều tra. + Phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia. + Phương pháp thực nghiệm sư phạm. + Phương pháp thống kê toán học.5. Đóng góp của sáng kiến kinh nghiệm 5.1. Về lí luận + Đề xuất được quy trình xây dựng chủ đề giáo dục STEM + Đề xuất được một số kĩ thuật dạy học tích cực vào trong dạy học chủ đề giáodục STEM 5.2. Về ứng dụng + Xây dựng được 5 tiến trình dạy học chủ đề giáo dục STEM dùng cho dạy học phần “Sóng âm” vật lí 12 trung học phổ thông. 2NỘI DUNGChương 1. Cơ sở lí luận xây dựng chủ đề giáo dục STEM dùng trong dạy họctrong trường trung học phổ thông. Giáo dục STEM là phương thức giáo dục tích hợp theo cách tiếp cận liên môn(interdisciplinary) và thông qua thực hành, ứng dụng. Thay vì dạy bốn môn họcnhư các đối tượng tách biệt và rời rạc, STEM được hiểu như một “tổ hợp đa lĩnhvực” bao gồm: Khoa học (Science), Công nghệ (Technology), Kỹ thuật(Engineering) và Toán học (Mathematics). Hình 1.1: STEM là sự tích hợp liên môn Một trong những phương pháp dạy và học mang lại hiệu quả cao nhất chogiáo dục STEM là phương pháp “Học qua hành” (Learn by doing). Phương phápnày giúp HS có ...