Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Dạy hội thoại trong môn Tiếng Việt lớp 5 ở tiểu học

Việc đưa hội thoại vào nhà trường đã tạo ra những thay đổi quan trọng trong nội dung cũng như trong phương pháp dạy tiếng mẹ đẻ và dạy ngoại ngữ. Việc chú ý đến dạy hội thoại trong nhà trường giúp học sinh giao tiếp ngày càng linh hoạt sinh động. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết dưới đây để nắm nội dung của sáng kiến kinh nghiệm!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Dạy hội thoại trong môn Tiếng Việt lớp 5 ở tiểu học më ®Çu I.Lídochọnđềtài: Sử dụngngônngữ để giaotiếplàhoạt độngbìnhthườngcủamọingười.Tronggiaotiếp,hộithoạichiếmtỉlệthờigianrấtlớn,nếuthốngkê, cólẽ hộithoạichiếmđến7080%thờigianconngườisử dụngngônngữtrongmộtngày.Nhiềuviệcđạtkếtquả haythấtbạiphụ thuộcvàokinhnghiệmthamgiahộithoạicủatừngngười.Ngônngữđượcsửdụngchủyếutronghộithoại.Giáosư Đỗ HữuChâukhẳngđịnh:“Hộithoạilàhìnhthức giaotiếpthườngxuyên,phổ biếncủangônngữ,nócũnglàhìnhthứccơ sở củamọihoạtđộngngônngữkhác…” Trongvănchương,hộithoạicũngchiếmvịtríquantrọng.Cácnhânvậttròchuyện,traođổivớinhautạonênnhiềucuộchộithoạikhácnhautrongdòngdiễnbiếncủacốttruyện.Cáccuộchộithoạigópphầnbộclộtínhcáchnhânvật,bộclộ mâuthuẫn,thúcđẩysự pháttriểncủatìnhtiếttruyện,của cáctínhcáchnhậnvật. Hộithoạicóvị tríquantrọngnhư thếtrongđờisốngvàtrongvănhọc nhưngmộtthờigiandàinókhôngđượcquantâmnghiệncứu,khôngđượcđưa vàogiảngdạytrongnhàtrường;ngườitacứ nghĩrằng,trẻ dùngđượctiếngmẹđẻthìđươngnhiênđãbiếtnóivànghe,đãbiếthộithoại.Đâylàmộtquan niệmphiếndiện.Việcđưahộithoạivàonhàtrườngđãtạoranhữngthayđổiquantrọngtrongnộidungcũngnhư trongphươngphápdạytiếngmẹ đẻ và dạyngoạingữ.Việcchúýđếndạyhộithoạitrongnhàtrườnggiúphọcsinh giaotiếpngàycànglinhhoạtsinhđộng. Xuấtpháttừ mụctiêutrênmànộidungdạytiếngViệt ở tiểuhọcđãchútrọngđếndạypháttriểnlờinóichohọcsinhthôngquanộidungdạyhội thoại.Lầnđầutiên,chươngtrìnhmôntiếngViệt ở tiểuhọcđưahộithoại thànhmộtnộidunghọctập.Cácchươngtrìnhnàyquyđịnhcáckĩnăngcần rènluyệntrongphầnnộidungchươngtrìnhvàmứcđộ cầnđạtđượctrongphầnchuẩnkiếnthứcvàkĩnăng. Mặc dù hội thoại đã được đưa thành một nội dung học tập trongchươngtrìnhmônTiếngViệtởtiểuhọc,chươngtrìnhtiểuhọc2000đãtriển khaiđượcgần10năm,nhưngđểhiểurõhơnvềhộithoạivàthựchiệngiảngdạycácbàihọccónộidunghộithoạicònlàmộtkhókhănđốivớigiáoviên. Quathựctế giảngdạyvàhọchỏikinhnghiệm,tôichọnnghiêncứuvàtìmhiểuvềđềtài:“DạyhộithoạitrongmônTiếngViệtlớp5ởtiểuhọc”. NỘIDUNG I. C¬ së lÝ luËn cña ®Ò tµi 1.Hộithoại: 1.“Hộithoạilàhoạtđộnggiaotiếpbằnglời ởdạngnóigiữacácnhân vậtgiaotiếpnhằmtraođổicácnộidungmiêutả vàliênkếtcác nhânvật theođíchđượcđặtra”. (ĐỗHữuChâuBùiMinhToán.Đạicươngngônngữhọc,tập1.NXB GiáodụcHàNội). “Hộithoạilàcuộcgiaotiếpbằnglời(ởdạngnóihaydạngviết)tối thiểugiữahainhânvậtvềmộtvấnđềnhằmđạtđíchđãđặtra”. (NguyễnTrí.Mộtsốvấnđềdạyhộithoạichohọcsinhtiểuhọc.NXB Giáodục2008) 2.Ngônngữ: Hộithoạilàquátrìnhsử dụngngônngữ làmcôngcụ giaolưugiữangườivớingười.Để cóthể sử dụngngônngữ đạthiệuquả caotronghộithoại,ngườithamgiahộithoạicầnchúýđếnnhữngvấnđề như:đặcđiểmcủangônngữnói,ngữvựcvàngônngữcánhân. 2.1.Đặcđiểmcủangônngữnói: Ngônngữcóhaidạnglàngônngữ viếtvàngônngữ nói.Haidạngcủangônngữcónhiềuđặcđiểmchung(cùngdungchungkhotừvựng,hệ thốngcácquytắcngữphápvàphongcách,cùngchịusự chiphốicủacácđặcđiểmvề truyềnthốngvàvănhoádântộc…), nhưngmỗidạngngônngữ lạicó nhữngđặcđiểmriêngkhácnhau. 3.Cấutrúccủahộithoại: Đơnvị cơ bảncủahộithoạilàcuộcthoại.Cuộcthoạilạiđượcxem như sự hợpthànhtừ cácđơnvị nhỏ hơnnhư đoạnthoại,cặpthoại,tham thoại,hànhvingônngữ. Ởtiểuhọcchỉsửdụngcácđơnvị:cuộcthoại,đoạnthoạivàcặpthoại. 1.Cuộcthoại: Làđơnvị lớnnhấtcủahộithoại,làsảnphẩmcủatìnhhuốnghội thoại.Cuộcthoạigiảiquyếtvấnđềđặtratrongtìnhhuốnghộithoại. *Cáctiêuchíđểnhậndiệnmộtcuộcthoại: Nhânvậthộithoại. Tínhthốngnhấtvềthờigianvàđịađiểm Vềđềtàidiễnngôn Vềranhgiớicủacuộcthoại. Môhìnhđiểnhìnhcủamộtcuộcthoạigồm3loạiđoạnthoại:đoạnthoạimở đầu,cácđoạnthoạipháttriểnnộidunghộithoại(thamthoại)và đoạnthoạikếtthúc.Tuynhiên,nhữngcuộcthoạikhôngđiểnhìnhcóthểthiếumộtloạiđoạnthoạinàođó. 2.Đoạnthoại: Đượcxâydựngtrêncơ sở xáclậpcáccặpthoạiliênkếtchặtchẽ vớinhauvềnộidung(chủđề)vềtínhduynhấtcủađích.Đoạnthoạingắnnhấtchỉgồmmộtcặpthoại,đoạnthoạilớnnhấtkhôngthểhạnđịnhsốcặpthoại. 3.Cặpthoại: Mộtcặpthoạitốithiểuchỉgồmmộtlờitrao(lờidẫnnh ập)vàmộtlời đáp (lờihồiđáp)(Cặpthoạiđiểnhình) Vídụ: BéGioannói:Cháucóthểxemchuỗingọclamnàyđượckhôngạ? Pielấychuỗingọcđưachocôbé. 4.Cácyếutốkèmlờivàphilời: Bêncạnhphươngtiệnchủ yếuđể thamgiahộithoạilàlờinói,conngườicòncóthểsửdụngcácyếutốkèmlờivàphilời. +Cácyếutốkèmlời: Làcácyếutố gắnliềnvớilờinói,đikèmcùngvớilờinóinhư ngữđiệu,trọngâm,cườngđộ,độdài,đỉnhgiọng… Cácyếutố kèmlờicóvaitròbiểunghĩarấtrõ,đặcbiệtlàbiểunghĩangữdụng. VD:TrongcâuchuyệnNgườiănxin,yếutốkèmlờilàyếutố“ôngnóibằnggiọngkhảnđặc” +Yếutốphilời: Lànhữngyếutố khôngthuộclờinóinhưngdiễnrasongsongvớilời nói,thườngđượcdùngtronghộithoạimặtđốimặt. ...