Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số giải pháp dạy các bài về từ trong phân môn Luyện từ và câu lớp 5

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là nhằm nâng cao hiệu quả của việc cung cấp từ ngữ cho học sinh lớp 5 từ đó rút ra những kết luận sư phạm ứng dụng vào việc dạy Luyện từ và câu ở tiểu học nói riêng và giảng dạy các môn học khác nói chung. Cải tiến phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng học tập phân môn Luyện từ và câu của học sinh. Giúp học sinh rèn luyện kĩ năng hiểu nghĩa của từ, kĩ năng vận dụng vốn từ vào trong giao tiếp và có vốn từ phong phú hơn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sáng kiến kinh nghiệm Tiểu học: Một số giải pháp dạy các bài về từ trong phân môn Luyện từ và câu lớp 5 A.ĐẶTVẤNĐỀ I.LÍDOCHỌNĐỀTÀI NhưchúngtađãbiếtmụctiêucủamônTiếngViệtở bậcTiểuhọclàhìnhthànhvàpháttriển ở họcsinhkỹ năngsử dụngTiếngViệt(nghe,nói,đọc,viết)để họctậpvàgiaotiếptrongcácmôitrườnghoạtđộngcủalứa tuổi.ThôngquaviệcdạyvàhọcTiếngViệt,gópphầnrènluyệncácthaotác củatưduy. Cungcấpchohọcsinhnhữngkiếnthứcsơ giảnvề TiếngViệtvà nhữnghiểubiếtsơ giảnvề xãhội,tự nhiênvàconngười,về vănhoá,vănhọccủaViệtNamvànướcngoài. PhânmônLuyệntừvàcâulàmộtphânmônquantrọngtrongviệctrangbịchohọcsinhnhữngkiếnthứcsơgiảnvềTiếngViệt.VớitêngọinàyphânmônLuyệntừvàcâukhôngchỉđơnthuầnlàkếtquảcủaviệcghéphaiphân mônTừngữNgữphápmàcósựbổsungcủarấtnhiềukiếnthứcnhằmmởrộng,làmgiàuvốntừ chohọcsinh.Giúphọcsinhsửdụngtừ,câumộtcáchchínhxáctronghoàncảnhgiaotiếpcụthể… Mộttrongnhữngnguyêntắccơ bảncủadạyTiếngViệtlàdạyhọcthôngquagiaotiếp.Cáchoạtđộnggiaotiếp,đặcbiệtgiaotiếpbằngngônngữ làcôngcụ để họcsinhtiếpcận,rènluyệnvàpháttriểnkhả năngsửdụng từ TiếngViệt.Từ làđơnvị trungtâmcủangônngữ,vaitròcủatừtronghệ thốngngônngữ quyđịnhtầmquantrọngcủaviệcdạytừ ngữ ởTiểuhọc.Nếunhưkhôngcóvốntừđầyđủthìkhôngthểsửdụngngônngữnhư mộtcôngcụ giaotiếpđược.Vìvậyviệccungcấpkiếnthứclýthuyếtvềtừcũngnhưkỹnăngnắmnghĩa,sử dụngtừ chohọcsinhTiểuhọclàrất quantrọng.Dođó,việcđưahọcsinhvàocáchoạtđộnghọctậptronggiờTiếngViệtđượcgiáoviênđặcbiệtquantâm,chúý.Tuynhiên,ngônngữ 1TiếngViệtcủachúngtathựcsựcónhiềukhíacạnhkhó,mộttrongnhữngnộidungkhóđólàphầnnghĩacủatừ. Nộidungvề nghĩacủatừ đượctậptrungbiênsoạncóhệ thốngtrongphầnLuyệntừvàcâu.Mộttiếtcungcấpvềnộidunglýthuyết,mộttiếtrèn kỹ năngluyệntập(mỗitiếtdạy35–40phút).Vìvậykhidạynhữngkiến thứcnày,tôinhậnthấyrằng:Kỹnănghiểunghĩacủatừ củahọcsinhlớp5 cònrấtnhiềuhạnchế bởinhiềunguyênnhânkhácnhau.Mộtbộ phậngiáoviênlênlớpcònrậpkhuânmáymóc,cứngnhắctrongviệcdạyhọcdochưa tìmđượchìnhthức,phươngphápphùhợpvớinộidungdạyhọc.VậylàmthếnàođểcácemnắmđượcnhữngkiếnthứccủaphânmônLuyệntừvàcâulớp 5nóichungvàđặcbiệtvề cácbàidạynghĩacủatừ mộtcáchdễ dàng,tíchcực,đóchínhlàvấnđề trăntrởlớnđốivớimỗigiáoviên.Trongnhữngnăm giảngdạylớp5,bảnthântôiđãcùngđồngnghiệpthảoluận,tìmtòivàthửnghiệmmộtsố biệnphápnhằmgiúphọcsinhhọctốtcácbàiliênquanđếnnghĩacủatừ (từ đồngnghĩa,từ tráinghĩa,từ đồngâm,từ nhiềunghĩa).Đócũngchínhlànộidungmàtôitrìnhbàytrongsángkiến:“ Mộtsố giảipháp dạycácbàivềtừtrongphânmônLuyệntừvàcâulớp5”. II.CƠSỞLÍLUẬN Nghĩacủatừlànộidung(sựvật,tínhchất,quanhệ…)màtừbiểuthị. Từđồngnghĩalànhữngtừcónghĩagiốngnhauhoặcgầngiốngnhau +Nhữngtừđồngnghĩahoàntoàncóthểthaythếchonhautronglờinói. +Nhữngtừđồngnghĩakhônghoàntoànkhidùngphảicânnhắcđểlựachọnchođúng. Từtráinghĩalànhữngtừcónghĩatráingượcnhau. Từ đồngâmlànhữngtừ giốngnhauvề âmnhưngkháchẳnnhauvềnghĩa. 2 Từ nhiềunghĩalàtừ cómộtnghĩagốcvàmộthaymộtsố nghĩachuyển.Cácnghĩacủatừnhiềunghĩabaogiờcũngcómốiliênhệvớinhau. +Nghĩagốc:Lànghĩacơ bản,lànềntảngchosự pháttriểnnghĩacủatừ.Trongtừđiển,nghĩagốcđượcnóiđếnđầutiên. +Nghĩachuyển:Làloạinghĩađượchìnhthànhtừ nghĩagốc,cómốiquanhệ mậtthiếtvớinghĩagốc.Trongtừ điển,nghĩachuyểnđượcnóiđến saunghĩagốc.Quyluậtchuyểnnghĩacủatừ Quyluậtnhậnthứccủaconngười: Quátrìnhnhậnthứccủaconngườibaogồmhaimặt:cảmtínhvàlýtính.Trongđónhậnthứccảmtínhlànhậnthứcđầutiên.Điềunàycónghĩalàtưduycủaconngườibaogiờcũngđitừcụthể,trựcquan,cảmtínhđếntrừutượnglýtính.Dựavàoquyluậttrên,tacóthểrútrathủphápnhậndiện,phânbiệtnghĩacủatừ. Vídụ:Nghĩacủatừ “chín”khinóivề quả lànghĩachính,cònkhinóivềsựsuynghĩcủaconngườithìđólànghĩachuyển. Quyluậtchuyểnnghĩacủatừ: Tấtcảcácsựchuyểnnghĩacótínhchấtẩndụtrongngônngữđềuxuất pháttừnhữngthuộctínhcủaconngườivàtừhiệnthựcgầngũinhấtđốivớiconngườiđếntoànbộthếgiớicònlại.Dựavàoquyluậtnày,tacóthểthấy: Trong2ýnghĩacủamộttừ,nghĩanàonóiđếnbảnthânconngười,độngvậthoặcnóivề cáchànhđộng,tínhchấtcủaconngườithìthườnglànghĩacó trước(nghĩagốc)cònnghĩanóivềcáchiệntượngkháclànghĩacósau(nghĩachuyển). Vídụ:“răng”trongrăngngười,răngchuộtlànghĩachính. “răng”trongrăngbừa,răngcàolànghĩachuyển. III.CƠSỞTHỰCTIỄN 3 Nộidungvề từ đồngnghĩa,từ tráinghĩa,từ đồngâm,từ nhiềunghĩatrongphânmônLuyệntừ vàcâulớp5gồm11tiết,trong đócó4tiếtlý thuyết,7tiếtluyệntập. Vớicáchphânphối2tiết/tuầngiúphọcsinhnắmđượcnhữngkiến thứcvềtừvàcâuđể vậndụngtrongnói,giaotiếphàngngày.Đócũngchínhlàmụctiêumongmuốnkhidạyluyệntừvàcâucủatấtcảcácgiáoviên.Tuynhiên,thờilượngđểhọcsinhtiếpcậnvàrènluyệnkỹnăngvềtừlàquáít(so vớinộidungtươngđốikhó ...