Sang và Trọc - Nhà văn Băng Sơn

.“Giàu sang” và “Nghèo hèn” là cụm từ hay từ ghép? Gì cũng được, bởi giàu mới có thể sang, và nghèo thường đi với hèn. Đó là lẽ thông thường và cách hiểu thông thường xưa nay. Tuy nhiên trên đời lại có anh trọc phú, có giàu mà không sang, mà ô trọc, cũng có ông thầy giáo làng, tức ông đồ, nghèo mà thanh cao, trong sáng một kiểu sang nhiều người bắt chước cả đời không được. Vậy nên hiểu thế nào về cái từ “sang” đây?Bà ta, mẹ ta nghèo khó, một đời yếm vá,...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sang và Trọc - Nhà văn Băng SơnSang và Trọc - Nhà văn Băng Sơn“Giàu sang” và “Nghèo hèn” là cụm từ hay từ ghép? Gì cũngđược, bởi giàu mới có thể sang, và nghèo thường đi với hèn.Đó là lẽ thông thường và cách hiểu thông thường xưa nay.Tuy nhiên trên đời lại có anh trọc phú, có giàu mà khôngsang, mà ô trọc, cũng có ông thầy giáo làng, tức ông đồ,nghèo mà thanh cao, trong sáng một kiểu sang nhiều ngườibắt chước cả đời không được. Vậy nên hiểu thế nào về cái từ“sang” đây?Bà ta, mẹ ta nghèo khó, một đời yếm vá, cơm độn khoai chânlấm tay bùn, thắt lưng buộc bụng… mà dạy ta biết: “Đói chosạch rách cho thơm”, biết không sợ kẻ cường hào đè nén,biết “thấy người hoạn nạn thì thương”, biết “miếng ăn làmiếng nhục”, miếng ăn “quá khẩu thành tàn”, cũng dạy tabiết thương yêu đùm bọc, biết đường hoàng trong trắng, sạchsẽ, công minh, nghiêm chỉnh… mà nay xã hội thừa nhận làvăn hóa, là người có văn hóa… Vật thì cái sự nghèo đó làsang hay là hèn?.Xưa kia thiếu gì kẻ giàu nứt đố đổ vách mà bủn xỉn, caynghiệt, tham lam, tàn ác, nhũng nhiễu, dâm loạn… thì cáigiàu ấy là sang hay hèn?.Nay, không thiếu gì kẻ giàu xổi, phất lên nhanh nhờ nhữngthủ đoạn mờ ám, mặc bộ quần áo đắt tiền nhưng khinh ngườinhư rác, ăn nói thô tục (vì học ít quá), say sưa, loạng choạng,vũ phu với vợ con, cạnh khóe cùng hàng xóm, kèn cựa vớiđồng nghiệp… có thể đi nhà hàng một đêm hàng triệu đồng,nhưng bà lão mù đứng cửa xin bố thí một trăm đồng nhỏ, hắnta không những không cho mà còn mắng mỏ, đuổi đi mộtcách tàn nhẫn… cái sự giàu đó là sang hay là ngược lại?Ngẫm không có một xã hội nào từ xưa cho đến sau này ở đâutất cả mọi người đều sướng như vua, chiêu đãi bữa tiệc suốtmột tuần hết 4000 lạng vàng như Từ Huy Thái hậu, hay nhưvua xứ Ethiôpi trước đây, mỗi năm tắm bằng máu hai cô gáiđồng trinh bị cắt tiết pha vào hồ nước, hoặc một ông vuakhác, nhiều vàng quá, không biết dùng vào việc gì bèn đúcvàng thành cái giảm chấn ở đầu ô tô v.v… Nhưng cũngkhông có một xã hội nào chỉ có toàn những Chí Phèo, ThịNở, chị Dậu hay Chử Đồng Tử (hai cha con phải chung mộtkhố) khi chưa gặp công chúa Tiên Dung… đến nỗi cái lềukhông có mà ở, áo không có mà mặc…Một xã hội có người giàu và người nghèo là đương nhiên, tấtyếu. Nhưng giàu có phải là sang không và nghèo có chắc làhèn không, thì đôi khi ta phải suy nghĩ lại, phải xem xét chothấu lý đạt tình trong từng trường hợp cụ thể.Gần đây có người cho rằng ăn quà là thường tình và đã là quàthì không cần phân biệt sang hay không sang. Phở chẳng hạn.Bát phở là bát phở, không có sang hèn trong đó.Xin thưa, chưa chắc!Chị hàng rong mua một đồng phở không (không thịt) xinthêm chút nước dùng, bẻ cái bánh mì ra mà chấm mà ăn, cầmhơi một ngày rong rao trên phố… so với mấy ông mở cửa xebóng loáng, vào ăn phở, phố Lê Văn Hưu, phố Nam Ngư,đầu phố Nguyễn Du, bát phở tú hụ, ăn không hết bỏ đi, rồi racửa trả một vài trăm nghìn không cần đếm. Có sự sang vàkhông sang trong cách ăn quà đó không, trong bát phở đókhông?Ranh giới giữa cái sang và không sang thật khó xác định.Nhưng thế nào là sang, thế nào là trọc, có lẽ khó mà thốngnhất trong quan niệm.Nước ta vốn nghèo, nhưng với một nền văn hiến, văn hóa đểlại cho chúng ta như ngày nay, thì dân tộc này là sang hay làtrọc?Mấy tên giàu có, được gọi là “đại gia” nhưng ăn cắp, ăncướp, ăn chặn (có kẻ ăn chặn cả tiền đền bù cho dân ở lònghồ sông Đà) rồi phải ra tòa, bị tuyên án tử hình, tù chungthân… là sang hay trọc?Người Việt Nam bình thường chúng ta, ra đường “phẳngphiu” ngay ngắn, nói năng thanh lịch, ăn ở đường hoàng,rộng lòng khoan dung, sẵn sàng chia sẻ, tự nâng cao trình độngày ngày, biết dạy con cháu giữ gìn gia phong quốc pháp…rõ ràng là sang, chứ gì?Không thể chỉ đánh đồng mọi sinh hoạt cũng như không thểcoi vẻ bề ngoài mà kết luận khiên cưỡng. Sang và Trọc phảicó cội rễ trong mỗi con người. ...