Sinh lý học tiêu hóa (hấp thu ruột non)

Hấp thu ở ruột non Quá trình hấp thu ở ruột non đóng vai trò rất quan trọng. Hầu hết các chất cần thiết cho cơ thể (sản phẩm tiêu hóa, nước, điện giải, thuốc) đều được đưa từ lòng ống tiêu hóa vào máu qua ruột non. Sở dĩ như vậy là nhờ ruột non có những đặc điểm cấu tạo rất thuận lợi cho sự hấp thu
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sinh lý học tiêu hóa (hấp thu ruột non) Sinh lý học tiêu hóa (hấp thu ruột non)3. Hấp thu ở ruột non Quá trình hấp thu ở ruột non đóng vai trò rấtquan trọng. Hầu hết các chất cần thiết cho cơthể (sản phẩm tiêu hóa, nước, điện giải, thuốc)đều được đưa từ lòng ống tiêu hóa vào máuqua ruột non. Sở dĩ như vậy là nhờ ruột non cónhững đặc điểm cấu tạo rất thuận lợi cho sựhấp thu: Ruột non rất dài, khoảng 3 m. Niêm mạc -có nhiều nếp gấp, nhiều nhung mao và vi nhungmao tạo nên diềm bàn chải có diện tích tiếp xúcrất lớn, khoảng300 m2. Bên trong nhung mao có hệ thống mạchmáu, bạch huyết và thần kinh rất thuận lợi chosự hấp thu Tế bào niêm mạc ruột non chứa nhiều -yếu tố cần thiết cho sự hấp thu vật chất quamàng như: enzym, chất tải, năng lượng Tất cả thức ăn khi xuống đến ruột non -đều được phân giải thành những sản phẩm cóthể hấp thu được3.1. Hấp thu protid Protid được hấp thu ở ruột non có nguồngốc từ thức ăn (50%), dịch tiêu hóa (25%) vàcác tế bào niêm mạc ruột (25%). Tá tràng là nơihấp thu mạnh nhất, kế đến là hỗng tràng và thấpnhất ở hồi tràng. Acid amin được hấp thu theo hình thức vậnchuyển chủ động. Các di-tripeptid cũng được hấp thu theo hìnhthức vận chuyển chủ động. Ngoài ra, ở trẻ bú mẹ, ruột non có khả nănghấp thu một số protein chưa phân giải theo hìnhthức ẩm bào. Nhờ khả năng này, trẻ em có thểhấp thu các loại kháng thể (globulin) chứa trongsữa mẹ để giúp trẻ chống nhiễm trùng.3.2. Hấp thu glucidĐược hấp thu nhiều nhất ở hỗng tràng chủ yếudưới dạng monosaccarid theo 3 hình thức: Khuếch tán đơn giản: ribose, mannose - Khuếch tán qua trung gian: fructose - Vận chuyển chủ động: glucose, -galactose Trong đó, glucose là monosaccarid quantrọng nhất. Sự hấp thu của glucose (cũng nhưgalactose) tăng lên rất mạnh khi có mặt củaNa+ theo hình thức vận chuyển chủ động thứphát như sau: Na+ và glucose có cùng một chất tải, chất tảivận chuyển Na+ và glucose vào trong tế bàoniêm mạc ruột. Ở đây, Na+ sẽ được vận chuyểnchủ động vào dịch kẽ nên Na+ trong tế bào luôncó nồng độ thấp hơn lòng ruột tạo động lực chochất tải tiếp tục vận chuyển Na+ và glucose đivào tế bào. Sau khi đi vào tế bào, glucose sẽ đi vào dịchkẽ theo hình thức khuếch tán đơn giản hoặckhuếch tán qua trung gian. Ngoài monosaccarid, một lượng nhỏdisaccarid cũng được hấp thu.3.3. Hấp thu lipid Lipid được hấp thu chủ yếu dưới dạng acidbéo, monoglycerid, cholesterol và glycerol.Glycerol được hấp thu như một đường đơn theocơ chế khuếch tán đơn giản. Ngược lại, acidbéo, monoglycerid và cholesterol muốn đượchấp thu cần phải có muối mật theo cơ chế nhưsau: Muối mật tương tác với acid béo,monoglycerid và cholesterol tạo ra các micellecó hình cầu, mặt ngoài của hình cầu này có tínhưa nước cho nên các micelle tan được trongnước và dễ dàng đến tiếp xúc với diềm bànchải. Tại đây, acid béo, monoglycerid vàcholesterol khuếch tán đơn giản vào trong tếbào còn muối mật quay lại lòng ruột để tiếp tụctạo ra các micelle mới. Ở trong tế bào niêm mạc, các acid béomạch ngắn (( 10 carbon) đi thẳng vào dịch kẽ rồivào mạch máu còn các acid béo mạch dài (> 10carbon) sẽ được tổng hợp lại thành triglyceridvà cùng với cholesterol đi vào bạch huyết. Khi thiếu muối mật, hấp thu lipid giảm rõ rệt,trong phân có nhiều acid béo và monoglycerid(phân mỡ).3.4. Hấp thu vitamin Vitamin được hấp thu dưới dạng cònnguyên vẹn theo hình thức khuếch tán đơn giản. Các vitamin tan trong nước (C, PP, nhóm B)được hấp thu rất nhanh, trừ vitamin B12 cần phảicó yếu tố nội. Ngược lại, các vitamin tan trong lipid (A, D,E, K) muốn được hấp thu cần phải đi kèm vớisự hấp thu lipid. Khi hấp thu lipid giảm (thiếumuối mật, thiếu lipase) các vitamin này giảmhấp thu. Phần lớn các vitamin được hấp thu ở đoạnđầu của ruột non trừ vitamin B12 được hấp thu ởhồi tràng.3.5. Hấp thu các ion3.5.1. Hấp thu Na+Được hấp thu trong suốt chiều dài ruột non theohình thức vận chuyển chủ động như sau: Ở bờ đáy, dưới tác dụng của bơm Na+ (Na+-K+ ATPase), Na+ được vận chuyển chủ độngvào dịch kẽ làm nồng độ Na+ trong tế bào niêmmạc ruột giảm xuống thấp hơn trong lòng ruộttạo ra một bậc thang chênh lệch điện - hoá. Dovậy, từ trong lòng ruột, Na+khuếch tán qua bờbàn chải vào trong tế bào niêm mạc ruột nhờmột loại protein mang (khuếch tán qua trunggian). Khi protein mang vận chuyển Na+, nó cũngvận chuyển đồng thời glucose từ lòng ruột vàotrong tế bào niêm mạc ruột (hình thức vậnchuyển chủ động thứ phát). Protein mang sẽvận chuyển nhanh hơn nếu vận chuyển cùng lúccả Na+ và glucose. Như vậy, Na+ và glucose cósự hỗ trợ hấp thu lẫn nhau, điều này có ý nghĩahết sức quan trọng trong việc điều trị ỉa chảymất nước bằng dung dịch điện giải ORS.3.5.2. Hấp thu Cl-Phần lớn được hấp thu thụ động theo Na+ ởđoạn đầu ruột non. Bên cạnh quá trình hấp thu, các tế bào ni ...