Sinh lý học về máu (Nhóm máu)

Trên màng hồng cầu người, người ta đã tìm ra khoảng 30 kháng nguyên thường gặp và hàng trăm kháng nguyên hiếm gặp khác. Hầu hết những kháng nguyên là yếu, chỉđược dùng để nghiên cứu di truyền gen và quan hệ huyết thống. Tuy nhiên có hai nhóm kháng nguyên đặc biệt quan trọng có thể gây phản ứng trong truyền máu đó là hệ thống kháng nguyên ABO và Rh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sinh lý học về máu (Nhóm máu) Sinh lý học về máu (Nhóm máu)V. Nhóm máu Trên màng hồng cầu người,người ta đã tìm ra khoảng 30 khángnguyên thường gặp và hàng trămkháng nguyên hiếm gặp khác. Hầuhết những kháng nguyên là yếu, chỉđược dùng để nghiên cứu di truyềngen và quan hệ huyết thống. Tuynhiên có hai nhóm kháng nguyênđặc biệt quan trọng có thể gây phảnứng trong truyền máu đó là hệthống kháng nguyên ABO và Rh.1. Hệ thống nhóm máu ABO1.1. Phân loại Trong hệ thống này có 2 loạikháng nguyên là A và B nằm trênmàng hồng cầu. Ngoài ra tronghuyết tương còn có 2 loại kháng thểlà kháng thể kháng A (kháng thể a)và kháng thể kháng B (khángthể b). Kháng thể a có khả năngngưng kết kháng nguyên A, khángthể b có khả năng ngưng kết khángnguyên B. Người ta dựa vào sự hiện diệnkháng nguyên A, B trên màng hồngcầu để phân loại hệ thống nhómmáu ABO (bảng 3).Bảng 3: Hệ thống nhóm máuABO Tên Tỷ lệ % KN KT nhó Da Việt Na trên trong m trắn m màn huyết máu g g tương hồng cầu A 41 21,5 A b B 9 29,5 B a AB 3 6 A và Không B có a và b O 47 43 Khôn a và b g có A, B Sự xuất hiện kháng nguyên A,hoặc kháng nguyên B trên mànghồng cầu được quy định bởi gien(gene). Kháng thể a và b được tạo ra bởicác tế bào sản xuất kháng thể. Saukhi sinh, kháng thể chưa xuất hiệntrong huyết tương. Hai đến támtháng sau cơ thể đứa trẻ mới bắtđầu sản xuất kháng thể (ngườinhóm máu A thì sản xuất khángthể b, tương tự cho các nhóm máukhác). Nồng độ kháng thể đạt tối đavào những năm 8-10 tuổi, sau đónó sẽ giảm dần.1.2. Phản ứng truyền máu Khi truyền nhầm nhóm máu,phản ứng truyền máu có thể xảy ra,trong đó hồng cầu của máu ngườicho bị ngưng kết, rất hiếm khi máutruyền vào gây ngưng kết hồng cầungười nhận. Các hồng cầu ngưng kết thànhtừng đám mà có thể bịt kín cácmạch máu nhỏ. Vài giờ hoặc vàingày tiếp theo, sẽ xảy ra tan máu(vỡ hồng cầu). Đôi khi ngay saukhi truyền nhầm nhóm máu, hiệntượng tan máu xảy ra lập tức. Mộttrong những hậu quả gây tử vongcủa phản ứng truyền máu là suythận cấp.1.3. Ứng dụng trong truyền máu1.3.1. Nguyên tắc truyền máu - Nguyên tắc chung: Không được để kháng nguyên và kháng thể tương ứng gặp nhau. Như vậy chúng ta chỉ được phép truyền máu cùng nhóm. - Nguyên tắc tối thiểu: Khi truyền một lượng máu nhỏ (Khi truyền máu khác nhóm (theođúng sơ đồ truyền máu) phải tuânthủ các quy tắc sau: + Chỉ truyền một lần + Lượng máu truyềnkhông quá 200 ml + Tốc độ truyền chậm1.3.2. Thử phản ứng chéo Trước khi truyền máu cần thửphản ứng chéo dù là truyền cùngnhóm. Hồng cầu của người cho đượctrộn với huyết tương người nhậntrên một phiến kính. Nếu khôngxảy ra ngưng kết, chứng tỏ ngườinhận không có kháng thể tấn cônghồng cầu người cho. Cũng nênkiểm tra phản ứng giữa huyết tươngnguời cho và hồng cầu người nhận,dù rằng nó rất hiếm khi gây phảnứng truyền máu.2. Hệ thống nhóm máu Rhesus(Rh)2.1. Phân loại Có 6 loại kháng nguyên Rh,chúng được ký hiệu là C, D, E, c, d,e. Một người có kháng nguyên Cthì không có c và ngược lại, điềunày cũng đúng đối với các cặp D-dvà E-e. Do phương thức di truyềncủa các yếu tố này, mỗi ngườichúng ta có 3 kháng nguyên thuộc3 cặp C-c, D-d, E-e (chẳng hạnCDE; CdE; cdE; cDe...).Kháng nguyên D là thường gặpnhất và có tính kháng nguyên mạnhnhất nên những người mang khángnguyên D được gọi Rh dương,những người không mang khángnguyên D được gọi là Rh âm.Một điều cần lưu ý là trong hệthống nhóm máu Rh, kháng thểkháng Rh không có sẵn tự nhiêntrong máu. Kháng thể chỉ sinh ratrong máu người Rh âm khi ngườinày được truyền máu Rh dươnghoặc trường hợp mẹ Rh âm mangbào thai Rh dương. Đó là kết quảcủa quá trình đáp ứng miễn dịch. Bảng 4: Hệ thống nhóm máuRhesusTên Kháng Kháng Tỷ lệ %nhóm nguyên thể tự Âu Kinh Mườngmáu D nhiên Mỹ (VN)Rh + Có Không 85 99,92 100Rh - Không Không 15 0,08 02.2. Tai biến do bất đồng nhómmáu hệ Rh2.2.1. Trong truyền máu Người nhóm máu Rh âm đượctruyền máu Rh dương, lần đầu tiênhầu như không xảy ra tai biến. Tuynhiên, cơ thể người này bắt đầu sảnxuất kháng thể kháng Rh. Nồng độkháng thể đạt tối đa sau 2-4 tháng.Nếu sau đó người này lại đượctruyền máu Rh dương thì tai biếncó thể xảy ra do kháng thể khángRh có sẵn cùng với kháng thểkháng Rh được tạo ra do đáp ứngmiễn dịch lần hai sẽ gây ngưng kếthồng cầu Rh dương được truyềnvào. Cần lưu ý rằng, có một số ngườiRh âm trong lần nhận máu Rhdương đầu tiên đã sản xuất khángthể kháng Rh với số lượng có ýnghĩa sau 2-4 tuần. Như vậy, khángthể đó có thể gây ngưng kết nhữnghồng cầu Rh dương còn lưu thôngtrong máu. Tuy nhiên, phản ứngxảy ra muộn này rất nhẹ nhàng.2.2.2. Trong sản khoa Xảy ra đối v ...