Sinh sản của các dòng tôm biển (Penaeid) kháng bệnh

Bệnh dịch là khó khăn chính trong việc nuôi tôm thâm canh. Những điều kiện trong ao nuôi thường là thuận lợi cho bệnh dịch phát triển và hàng loạt các bệnh dịch chưa được biết đến trước đây đã và đang xuất hiện trên tôm gây ra thiệt hại lớn. Một khi việc loại bỏ,
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sinh sản của các dòng tôm biển (Penaeid) kháng bệnh Sinh sản của các dòng tôm biển (Penaeid) kháng bệnhBệnh dịch là khó khăn chính trong việc nuôi tôm thâm canh. Những điều kiệntrong ao nuôi thường là thuận lợi cho bệnh dịch phát triển và hàng loạt các bệnhdịch chưa được biết đến trước đây đã và đang xuất hiện trên tôm gây ra thiệt hạilớn. Một khi việc loại bỏ, trừ tận gốc hoặc kiểm soát môi trường nuôi là rất khókhăn thì vấn đề sinh sản có chọn lọc một số dòng tôm kháng bệnh có lẽ là một lựachọn hấp dẫn để kiểm soát dịch bệnh.Tuy nhiên, tôm kháng bệnh không phải là tôm có thể kháng mọi loại bệnh tật và nónên được xem xét đối với:1. Bệnh gây chết hang loạt2. Bệnh không có thuốc chữa trị3. Bệnh không liên quan đến di truyền trong bộ gene của tômTôm biển kháng bệnh mới được gia hóa và thực hiện sinh sản từ giữa những năm90 cho nên còn rất nhiều hạn chế về kinh nghiệm cho sinh sản nhân tạo ở tôm nóiriêng và giáp xác nói chung. Do đó các nguyên tắc và khái niệm sử dụng trong cácchương trình sinh sản chọn lọc chủ yếu dựa trên nền tảng kinh nghiệm của các loàikhác đã được làm ở ngành thực vật và động vật. Người nuôi tôm thương phẩm hiệntại đã thả giống với dòng tôm được lai tạo có khả năng kháng bệnh virus hội chứngTaura và thu được kết quả khả quan. Hiện nay người ta cũng đang cố gắng pháttriển một dòng tôm kháng bệnh đốm trắng và đây là một mục tiêu rất khó nắm bắt.Dòng tôm gốc kháng bệnh Taura được phát triển bằng kỹ thuật chọn giống đại tràđơn giản (Colombia) và ở các thể hệ tiếp theo việc chọn giống dựa trên nguồn gốccha mẹ (gia đình) được áp dụng cho quần thể, thường là với khỏang 30% tỷ lệsống.Trong quá trình chọn giống, tránh việc lai cận huyết và mất đi sự biến động về ditruyền trong bộ gene. Điều này cho thấy rằng khi quần thể gốc có một mức độkháng bệnh nào đó thì tiếp theo các bước chọn giống sẽ có hiệu quả và khá là đơngiản để cho sinh sản dòng tôm kháng bệnh. Với những bệnh gây tai họa như bệnhđốm trắng (WSSV), tôm nuôi chết đến 98% hoặc hơn thì tần suất kháng bệnhthường thấp và người ta cho rằng về mặt lý thuyết, khả năng kháng bệnh do mộtgene quy định hơn là đa gene. Tần suất thấp của các gene kháng bệnh trong quầnthể cho sinh sản có thể dẫn đến những nút thắt về di truyền và điều này làm giảmđi sự biến động về di truyền trong bộ gene của quần thể. Để có thể duy trì sự biếnđộng này từ một số lượng rất nhỏ cá thể sống sót, một gene khác có thể được đưavào gene của quần thể để tạo ra khả năng biến động di truyền rộng hơn. Hơn nữađể giảm thiểu khả năng mất đi của tính kháng bệnh theo hình tháp của gene khángbệnh trên những địa điểm khác nhau của gene (loci) cũng sẽ là một lợi thế.Sự biến động về di truyền trong gene kháng bệnh có thể gặp hoặc là trong các quầnthể gốc ban đầu hoặc là đồng thời phát sinh do đột biến gene hoặc sự kết hợp củamột tổ hợp mới. Với một loài đặc biệt mắn đẻ như tôm, hàng nhiều triệu con có thểđược chọn lọc để có tỷ lệ sống và qua đó gene đột biến hoặc là tái tổ hợp có thểđược xác định. Khi mà sự biến động về di truyền được khám phá thì phương phápsinh sản thích hợp nhất sẽ phụ thuộc vào bản chất của cả hai: kháng bệnh và bệnhhoặc là các bệnh mà người nuôi quan tâm.Người dịch:Ths. Nguyễn Thị Hồng Vân (nthvan@ctu.edu.vn), TT Ứng dụng vàchuyển giao công nghệ TS, Khoa Thủy sản, Đại học Cần Thơ.