SKKN: Đổi mới phương pháp bình giảng thơ trong chương trình THPT

Bình giảng văn xuôi và bình giảng thơ là kiểu bài thuộc phân môn Làm văn của bộ môn Ngữ văn, cũng là kỹ năng không thể thiếu trong giờ Đọc văn. Trong đó, thể loại thơ chiếm địa vị quan trọng trong chương trình, sách giáo khoa Ngữ văn từ cấp Tiểu học đến Trung học phổ thông. Chính vì thế nên mời bạn tham khảo một số phương pháp bình giảng thơ trong chương trình THPT.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SKKN: Đổi mới phương pháp bình giảng thơ trong chương trình THPT Đề tàiĐổi mới phương pháp bình giảng thơ trong chương trình THPTBình giảng văn xuôi và bình giảng thơ là kiểu bài thuộc phân môn Làm văn của bộ mônNgữ văn, cũng là kỹ năng không thể thiếu trong giờ Đọc văn. Trong đó, thể loại thơchiếm địa vị quan trọng trong chương trình, sách giáo khoa Ngữ văn từ cấp Tiểu học đếnTrung học phổ thông. Việc cảm thụ tác phẩm luôn là một yêu cầu hàng đầu giúp các emnâng cao năng lực cảm thụ tác phẩm, thẩm thấu được các giá trị Chân, Thiện, Mỹ củacuộc sống và văn chương, bồi đắp và nâng cao tâm hồn.1.Mục đích đề tài:Đổi mới phương pháp bình giảng thơ trong chương trình THPT nhằm góp phần nhỏtrong việc làm cho môn Văn thật sự là một môn học hứng thú với học sinh và giáo viên,làm giờ dạy đọc hiểu các tác phẩm thơ sinh động và cuốn hút hơn. Về phía giáo viên cóthể tự mình hướng dẫn các em học sinh thực hiện các thao tác bình giảng một cách thuầnthục và tránh khuôn sáo, phát huy cao độ tính tích cực sáng tạo của học sinh trong quátrình học tập bộ môn Ngữ Văn.2.Mô tả giải pháp:2.1- Thực trạng việc học bình giảng thơ ở trường phổ thông hiện nay:2.1.1- Thời lượng dành cho các tiết học thơ thường giới hạn trong một tiết học, cá biệt cómột tiết phải học cả hai bài thơ. Phần lớn các bài thơ dài mới có thời lượng 2 tiết/bài.Thời lượng dành cho tiết dạy thơ hạn chế, khó phát huy hết các thao tác bình giảng trongtiết dạy.2.1.2- Thể loại bình giảng thơ thích hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi, kích thích óc sángtạo và trí tưởng tượng phong phú của tuổi học trò. Tuy nhiên, thiên hướng các năm gầnđây ngả về phía các bộ môn tự nhiên hơn bộ môn xã hội nên các em không mặn mà vớimôn Văn. Kỹ năng bình giảng lại là một kỹ năng khó, nhiều em chưa nắm được phươngpháp, năng lực cảm thụ yếu. Hạn chế của học sinh tập trung chủ yếu ở sự nghèo nàn vềvốn sống, thiếu kiến thức về lịch sử cũng như văn chương. Học sinh không thuộc tácphẩm, không hiểu nội dung cũng như phương pháp tiếp cận văn bản thơ, vì vậy thườngbình tán, suy diễn chủ quan vô căn cứ.2.2- Nội dung giải pháp:2.2.1 Chuẩn bị tư liệuĐể bình giảng tốt một tác phẩm thơ, khâu quan trọng là chuẩn bị tư liệu, càng có nhiềucách tiếp cận, người giáo viên càng có nhiều cảm hứng và hướng xử lý văn bản, chọn lọcđược chi tiết bình giảng đắt giá. Internet là công cụ hỗ trợ hiệu quả để tham khảo cácnguồn bài bình giảng, các bản ghi âm giọng đọc, giọng ngâm, các bài bình giảng hayxung quanh tác phẩm ở trên mạng toàn cầu. Do vậy, giáo viên thành thục thao tác tra cứutrên mạng, sẽ tiết kiệm được khá nhiều thời gian.2.2.2 Đọc văn bảnVới văn bản thơ cần đọc đi đọc lại theo nhiều cách khác nhau, từ đọc thầm đến đọc diễncảm để chọn ra cách đọc đúng tinh thần văn bản nhất. Nhiều giáo viên không chú ý khâuđọc, không thuộc văn bản, lệ thuộc vào sách giáo khoa nên không tránh khỏi lúng túngkhi diễn đạt cũng như bình vào chi tiết không chính xác. Thực tế cho thấy việc đọc rõràng, chính xác và truyền cảm một bài thơ trên lớp sẽ giúp ích rất nhiều cho giáo viêntruyền thụ cảm xúc vào bài giảng, tạo hứng thú cho các em cùng khám phá cái hay cáiđẹp của tác phẩm.2.2.3 Bình giảng trên lớpThao tác bình giảng trên lớp tỏ ra có ưu thế hơn so với phương pháp phân tích, diễn giảngtheo lối truyền thống. Trước kia, giáo viên thường phải “làm thay” việc cảm thụ tác phẩmcho học sinh, cách dạy ấy không tránh khỏi những áp đặt mà học sinh cũng không dámphát biểu tranh luận với giáo viên. Còn dạy theo phương pháp bình giảng, theo tôi cầnphải tạo môi trường thân thiện, hướng học sinh cùng tham gia cảm thụ tác phẩm theođịnh hướng và những gợi ý từ giáo viên.Các thao tác cơ bản:- Nhấn mạnh vào các trọng tâm cần khai thác trong bài thơ- Xây dựng lại hệ thống câu hỏi theo hướng bình giảng, bám sát những đặc trưng thể loạicủa tác phẩm. Trong khâu này, giáo viên cần khuyến khích học sinh mạnh dạn phát biểusuy nghĩ riêng của bản thân, trên cơ sở chỉ định ngẫu nhiên học sinh phát biểu ý kiến(không theo cách truyền thống lâu nay là chờ học sinh giơ tay phát biểu, sẽ chỉ có mộtnhóm nhỏ làm việc trong khi phần lớn không chú ý vào bài!). Giáo viên cũng hình dungđược cách tiếp cận của học sinh để điều chỉnh, định hướng kịp thời.-Chọn lọc những ý thơ, đoạn thơ trọng tâm bình giảng mẫu, sau đó yêu cầu học sinh dựavào cách trình bày, diễn đạt của giáo viên để bình giảng các đoạn thơ, ý thơ tương tự.- Giáo viên hệ thống hoá, chốt lại những trọng tâm.Giáo viên phải nắm chắc kết cấu tác phẩm, chọn lọc được những từ ngữ, hình ảnh đắt giá,đúng trọng tâm để bình thật trúng ý, vừa mang tính bao quát vừa thể hiện chiều sâu trongbài giảng.2.2.4 Viết bài bình giảngKhả năng viết bài bình giảng của giáo viên còn làm tăng sức thuyết phục đối với học sinhvề cách thức tiếp cận, cảm thụ tác phẩm theo nhiều hướng khác nhau. Đồng thời giúp họcsinh nhận thức sự khác biệt giữa cách diễn đạt bình giảng dạng nói với cách diễn đạt bìnhgiảng dạng ...