SKKN: Đổi mới phương pháp dạy học qua tác phẩm Dế mèn phiêu lưu ký của nhà văn Tô Hoài

Chương trình mới Ngữ Văn lớp 6, tác phẩm "Dế Mèn phiêu lưu ký" chỉ trích một phần của Chương I, đó là văn bản "Bài học đường đời đầu tiên". Văn bản này rất phù hợp với quan điểm tích hợp. Ở đó, ngoài kiến thức về văn học ta có thể tích hợp được phân môn Tập làm văn (miêu tả); có thể tích hợp được phân môn Tiếng Việt với các kiến thức: tính từ, động từ, phó từ và các biện pháp nghệ thuật....Để thực hiện được quan điểm này không phải đơn giản, người dạy phải tìm tòi, nghiên cứu, học tập sách vở, tài liệu để lựa chọn cách dạy thích hợp và hiệu quả nhất. Mời quý thầy cô tham khảo sáng kiến “Đổi mới phương pháp dạy học qua tác phẩm "Dế mèn phiêu lưu ký" của nhà văn Tô Hoài”.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SKKN: Đổi mới phương pháp dạy học qua tác phẩm "Dế mèn phiêu lưu ký" của nhà văn Tô Hoài SÁNG KIẾN KINH NGHIỆMĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC QUA TÁC PHẨM DẾ MÈN PHIÊU LƯU KÝ CỦA NHÀ VĂN TÔ HOÀI PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ I- LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Như chúng ta đã biết việc Đổi mới phương pháp dạy học được thực hiệnhơn mười năm qua. Với mục tiêu tổng quát của chương trình Ngữ văn THCS đượccụ thể hoá trong việc dạy của thầy, việc học của trò trên ba phương diện: kiếnthức, kĩ năng và thái độ, tình cảm. Về kĩ năng, chương trình nhấn mạnh: Trọng tâmrèn luyện kĩ năng Ngữ văn cho học sinh là làm cho học sinh có kĩ năng nghe, đọc,nói , viết Tiếng Việt thành thạo theo các kiểu văn bản và có kĩ năng sơ giản vềphân tích tác phẩm văn học, bứơc đầu có năng lực cảm nhận và bình giá văn học. Để thực hiện mục tiêu rèn luyện kĩ năng nói trên, việc dạy học Ngữ văn đượctiến hành theo phương pháp tích hợp. Phương pháp tích hợp đòi hỏi học sinh họctập một cách sáng tạo, vừa kết hợp các yếu tố đồng qui giữa ba phân môn: Vănhọc, Tiếng Việt, Tập làm văn, vừa tích cực chủ động học tập ở từng phân môn. Như vậy, đổi mới phương pháp dạy học theo quan điểm tích hợp, tất nhiên sẽkéo theo đổi mới qui trình dạy học. Ở đó hình tượng văn học vẫn được tiến hànhtrong sự cảm thụ của người học nhưng không còn độc lập riêng rẽ. Nó tiến hànhtrong sự đồng bộ cả Tiếng Việt và Tập làm văn để tiến tới kết quả cần đạt của cảbài học Ngữ Văn. Tuy nhiên, dạy học theo quan điểm tích hợp không phủ định cáctri thức, kĩ năng riêng của từng phân môn. Vấn đề là làm sao phối hợp các tri thứckĩ năng từng phân môn thật nhuần nhuyễn để đạt kết quả chung chứ không phải làmột sự cưỡng duyên như một số ý kiến đã nhận xét. Hiểu và thấm nhuần quan điểm trên nhưng qua mười năm thực hiện chươngtrình thay sách, mười năm thực hiện phương pháp dạy học theo quan điểm dạy họctích cực chúng tôi vẫn thấy còn nhiều băn khoăn, trăn trở cần phải trao đổi, bànbạc - mặc dầu giáo viên đã cố gắng rất nhiều . Từ thực tế nêu trên tôi muốn đưa ra một vài suy nghĩ khi dạy cụ thể một vănbản theo quan điểm tích hợp. Đó là văn bản Bài học đường đời đầu tiên tríchtác phẩm Dế Mèn phiêu lưu ký của nhà văn Tô Hoài ( Ngữ Văn 6 - Tập 2). Trêncơ sở tìm hiểu, nghiên cứu nội dung văn bản và từ thực tế giảng dạy, tôi muốncùng trao đổi, bàn bạc với các đồng nghiệp để tìm ra những giải pháp hữu hiệunhất cho việc thực hiện phương pháp dạy học theo quan điểm tích hợp thuận lợihơn. Chính vì thế, tôi đã chọn đề tài này trong bản sáng kiến kinh nghiệm củamình. II- CƠ SỞ KHOA HỌC: Dế Mèn phiêu lưu kí của Tô Hoài là một tác phẩm hấp dẫn, đặc sắc viết vềloài vật mà nhà văn đã cống hiến cho bạn đọc chúng ta. Truyện kể về một cuộcphiêu lưu kì thú nhưng không ít sóng gió của chàng Dế Mèn. Ở đó, bằng tài quansát, trí tưởng tượng phong phú và sự am hiểu của nhà văn, ông đã dựng lên một thếgiới loài vật hết sức sinh động, trong sáng và ngộ nghĩnh. Điều đáng nói hơn là cáithế giới loài vật ấy thật gần gũi với lứa tuổi thiếu niên. Những sự việc cụ thể,những mẩu chuyện hồn nhiên được tái hiện đúng như cái thế giới trong trẻo, hồnnhiên, ngộ nghĩnh của tuổi thơ. Không chỉ thế, thế giới ấy cũng mở ra cho ngườilớn những liên tưởng phong phú, những ngẫm nghĩ không cùng về những mặt nàođó trong cuộc sống xã hội. Bài học đường đời đầu tiên là đoạn trích trong chương đầu của tác phẩm,được coi như màn tự giới thiệu của nhân vật trung tâm Dế Mèn. Tài năng và lòngyêu mến trẻ thơ đã giúp Tô Hoài sáng tạo một câu chuyện có ý nghĩa thật sâu sắc.Chỉ đọc một đoạn này thôi ta cũng hiểu rõ điều đó. Bài học đầu đời của của DếMèn là một bài học có tính luân lý, đạo đức nhưng nó không hề khô khan, trìutượng như một bài học đạo đức mà rất sinh động. Nó có tác động mạnh mẽ sâu xavào tâm hồn bạn đọc nhỏ tuổi qua hình tượng Dế Mèn với biệt tài liên tưởng, dẫndắt chuyện hết sức sinh động và hấp dẫn của nhà văn. Chúng ta vẫn còn nhớ, trong chương trình cải cách giáo dục năm 1985, tácphẩm Dế Mèn phiêu lưu kí cũng đã được đưa vào trong chương trình Văn họclớp 6 - Tập I, gồm 6 tiết với các đoạn trích: Tôi sống độc từ thuở bé - một sự ngỗnghịch đáng ân hận suốt đời (Trích chương I); Tranh hùng với võ sỹ bọ ngựa -Chánh phó thủ lĩnh tổng châu chấu - thề rằng sinh tử có nhau ... (Trích chươngVI); Lại một chuyện rủi ro với các bạn kiến - Sự tức giận của mấy cô bé học trò -Ai có công nhất (Trích chương IX). Với ba đoạn trích trên, chúng tôi thiết nghĩrằng người chủ biên chương trình muốn cho học trò biết được sự phát triển nhâncách của nhân vật Dế Mèn. Từ một kẻ tự cao, tự đại, cho rằng trong thiên hạ khôngai bằng mình cho nên đã gây nên cái chết thương tâm cho Dế Choắt, từ đó mới rútra bài học đường đời đầu tiên cho bản thân. Đến việc Tranh hùng với võ sỹ bọngựa tính nết của Dế Mèn đ ...