SKKN: Hướng dẫn học sinh cách phân đoạn phần Thân bài khi làm bài Văn tự sự trong phân môn Tập làm văn ở lớp 6

Sáng kiến đưa ra giải pháp tốt nhất giúp học sinh làm tốt bài Văn tự sự ngay từ những ngày tiếp cận với chương trình Ngữ văn cấp THCS, nhất là biết cách phân đoạn phần Thân bài. Mời quý thầy cô tham khảo sáng kiến trên.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SKKN: Hướng dẫn học sinh cách phân đoạn phần Thân bài khi làm bài Văn tự sự trong phân môn Tập làm văn ở lớp 6 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆMHƯỚNG DẪN HỌC SINH CÁCH PHÂNĐOẠN PHẦN THÂN BÀI KHI LÀM BÀIVĂN TỰ SỰ TRONG PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂN Ở LỚP 61. Tên sáng kiến kinh nghiệm: Hướng dẫn học sinh cách phân đoạn phầnThân bài khi làm bài Văn tự sự trong phân môn Tập làm văn ở lớp 62. Mô tả ý tưởnga. Hiện trạng và nguyên nhân chủ yếu của hiện trạng. Môn Ngữ văn trong nhà trường THCS chia làm ba phân môn : Văn học,Tiếng Việt, Tập làm văn. Trong thực tế dạy và học, phân môn Tập làm văn là phânmôn học sinh ngại học nhất. Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng nói : “Dạy làmvăn là chủ yếu dạy cho học sinh diễn tả cái gì mình suy nghĩ, mình cần bày tỏ mộtcách trung thành, sáng tỏ, chính xác, làm nổi bật điều mình muốn nói …”( Dạy văn làmột quá trình rèn luyện toàn diện, Nghiên cứu giáo dục, số 28, 11/1973 ). Chúng ta đã biết môn Tập làm văn là một môn khó, muôn hình vạn trạng vì cácem học sinh không đủ vốn từ để làm một bài Tập làm văn, không biết là nó bắt đầutừ đâu và kết thúc như thế nào, không nắm được đặc trưng của từng thể loại. Tập làm văn là môn học thực hành tổng hợp ở trình độ cao của môn Văn- TiếngViệt. Tập làm văn được xem như vị trí cốt lõi trong mối tương quan chặt chẽ vớiVăn và Tiếng Việt. Tiếng Việt dạy cho các em cách sử dụng từ ngữ, cách viết câu,sử dụng các biện pháp tu từ. Văn học giúp các em có đủ khả năng hiểu, phân tíchmột vấn đề, cảm nhận cái hay, cái đặc sắc của tác phẩm, rèn cho các em biết cảmxúc rung động trước cái đẹp của ngôn từ. Vì vậy, phân môn Tập làm văn có tốt haykhông là cách sử dụng từ ngữ, cách viết câu, phân đoạn, chia bố cục. Nội dung cócảm xúc hay không là kết quả học tập và rèn luyện của hai phân môn Văn học vàTiếng Việt. Nhưng học tốt Văn học và Tiếng Việt chưa chắc đã làm tốt một bài Tập làmvăn nếu các em không nắm được các bước cơ bản khi tiến hành một bài Tập làm vănđó là những bước gì. Mỗi bước có điểm gì cần lưu ý. Đặc biệt hơn, cái sai lớn nhấtcủa các em là không biết phân đoạn, cách trình bày đoạn văn như thế nào cho phùhợp. Đó là vấn đề mà các em chưa thực sự quan tâm lắm. Trong chương trình Ngữ văn THCS ở lớp 6 học sinh được học văn tự sự trongcả Học kì I. Tuy học sinh đã học văn tự sự ở lớp 4 Tiểu học gần như hết một học kìnhưng nhiều lí do các em làm loại văn này chưa tốt nhất là phần Thân bài, thườngcác em chỉ viết có một đoạn văn. Không chỉ ở học sinh lớp 6 mà ngay cả học sinhlớp 7,8,9 khi làm một bài Tập làm văn khi viết phần Thân bài các em thường chỉ viếtcó một đoạn văn. Đó là điều mà tôi trăn trở trong quá trình dạy học nhất là dạy họcsinh làm một bài Tập làm văn. Người giáo viên bao giờ cũng muốn học trò của mình làm được những bài vănhay nhưng đó không phải là việc dễ. Bài văn hay trước hết phải là viết đúng (đúngtheo nghĩa tương đối, nghĩa là trong khuôn khổ nhà trường).Hay và đúng có quan hệmật thiết với nhau. Bài văn hay trước hết phải viết đúng theo yêu cầu của đề bài,đúng những kiến thức cơ bản, hình thức trình bày đúng quy cách,… Hình thức trình bày là sự thể hiện hình thức bố cục của bài văn trên trang giấy.Một bài văn đúng quy cách là bài văn mà khi nhìn vào tờ giấy, chưa cần đọc đã thấyrõ ba phần : Mở bài, Thân bài và Kết bài. Muốn thế người viết không phải chỉ chú ýđến nội dung mà cả hình thức cũng phải rõ. Yêu cầu là vậy nhưng trong thực tế dạy - học tôi thấy bài văn của học sinh chưađáp ứng được yêu cầu đó là bao. Bài làm của các em vẫn còn hiện tượng, đoạn văncòn sai quy cách, giữa các đoạn chưa có sự liên kết.Từ thực tế giảng dạy, tôi thấy cácem chưa biết lập dàn bài, chia bố cục, dựng đoạn ( ở phần Thân bài trong các kiểuvăn bản thường chỉ có một đoạn văn ) trước khi bước vào khâu viết văn bản. Thế lànhớ đâu viết đó, viết lan man không chủ đích dẫn đến quên ý, ý nọ xọ ý kia, bài vănkhông nhất quán, không làm nổi bật một nội dung nào đó. Với Tập làm văn cái đích đó là kĩ năng nói, viết theo chuẩn văn hóa trung bìnhtừng cấp về từng kiểu loại văn bản. Ở Tiểu học, có thể chỉ là tập nói đúng, viết đúngnhững câu, những bài nói, bài viết ngắn gọn phù hợp ở mức ban đầu. Ở cấp THCS,ngôn ngữ, vốn sống, tư duy đã phát triển, việc tập nói, tập viết đã có thể hướng tớivăn bản tương đối hoàn chỉnh với tính cách thể loại tương đối rõ để đáp ứng nhu cầugiao tiếp trong đời sống sẽ hòa nhập trong tương lai gần ( ở độ tuổi trưởng thành ). Như vậy chúng ta dạy Tập làm văn cho học sinh là dạy cho các em nắm vữngvăn bản. Rèn luyện cho học sinh là rèn luyện cho các em các thao tác, những cáchthức, những bước đi trong quá trình tạo lập văn bản. Về phía giáo viên, trước đây khi dạy văn tự sự cho các em, tôi mới chỉ giúp cácem nắm bắt những nội dung cơ bản trong sách giáo khoa. Trong quá trình dạy chỉdạy văn tự sự ở những tiết học Tập làm văn, chưa tận dụng được thời gian ở phânmôn Văn học, Tiếng Việt để tích hợp với phần Tập làm văn. Đặc biệt chưa chú trọngluyện tập và ra bài tập về nhà cho các em để từ đó hình thành kĩ năng làm bài. Về phía học sinh, do đời sống còn nhiều khó khăn, một số em ngoài giờ họccòn phải phụ gia đình nên ít có thời gian để đọc các tài liệu tham khảo, mở rộng hiểubiết, ít có điều kiện cũng như thời gian luyện tập. Do đó, tôi thấy cần phải tìm tòi, nghiên cứu để tìm ra giải pháp tốt nhất giúp họcsinh làm tốt bài văn tự sự ngay từ những ngày đầu tiếp cận với chương trình Ngữ văncấp THCS, nhất là biết cách phân đoạn phần Thân bài. Qua thời gian tìm tòi và vậndụng, cho đến nay tôi đã tìm cho mình một số cách làm mang lại hiệu quả cao.Trong cách làm đó vấn đề tích hợp có vai trò rất quan trọng. Đó cũng là yêu cầu củadạy học Ngữ văn hiện nay. Đó là tất cả những điều mà tôi thật sự quan tâm trước thực trạng dạy và họcphân môn Tập làm văn hiện nay.Vì thế, tôi quyết định chọn giải pháp : Kinh nghiệmhướng dẫn học sinh cách phân đoạn phần Thân bài khi làm bà ...