SKKN: Phương pháp dạy thí nghiệm lai hai tính trạng của Menđen bằng thí nghiệm ảo

Hiện nay các thí nghiệm ảo được sử dụng phổ biến ở nhiều nước trên thế giới đặc biệt là các môn khoa học thực nghiệm như Vật lý, Hóa học, Sinh học. Tuy nhiên, việc vận dụng các thí nghiệm như vậy trong dạy học ở nước ta còn rất hạn chế. Nguyên nhân là do chưa có nhiều các phần mềm mô phỏng bằng tiếng Việt trong khi trình độ ngoại ngữ và tin học của nhiều giáo viên chưa thể khai thác được các phần mềm của nước ngoài, mặt khác việc phân bổ thời gian các tiết học trong phân phối chương trình phổ thông chưa thuận lợi cho việc áp dụng các thí nghiệm ảo trong dạy học. Mời quý thầy cô tham khảo sáng kiến “Phương pháp dạy thí nghiệm lai hai tính trạng của Menđen bằng thí nghiệm ảo”.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SKKN: Phương pháp dạy thí nghiệm lai hai tính trạng của Menđen bằng thí nghiệm ảo SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HÀ TĨNH ----------    ----------SÁNG KIẾN KINH NGHIỆMTên đề tài: PHƯƠNG PHÁP DẠY THÍ NGHIỆMLAI HAI TÍNH TRẠNG CỦA MENĐEN BẰNG THÍ NGHIỆM ẢO Năm học 2009 - 2010 LỜI NÓI ĐẦU ộ GD & ĐT nước ta đã và đang tiến hành cải cách nội dung và phương pháp giảng dạy trong nhà trường ở mọi cấp học, mọi ngành học. Bên B cạnh việc đổi mới nội dung, đổi mới về phương pháp giảng dạy, việc hỗ trợ của công nghệ giáo dục đặc biệt là công nghệ thông tin là rất quan trọng. Giáo viên có thể làm cho bài giảng của mình hay hơn, trực quan hơn, sinh động hơn, làm cho học sinh học tập hiệu quả hơn, sáng tạo hơn, chủ động hơn bằng cách sử dụng các ứng dụng tin học vào giảng dạy như các phần mềm trình diễn (PowerPoint, Flash, Violet,…), cácphần mềm hỗ trợ (Maple, Mathematica, Corel, Photoshop,…) hoặc thậm chí là cácphòng thí nghiệm ảo (Crocodile, Seasoft Optics, Interactive Physics,…). Các ứng dụngnày nếu được sử dụng chọn lọc có hiệu quả thì sẽ mang lại kết quả cao trong quá trìnhdạy – học. Để góp phần nâng cao chất lượng dạy – học môn Sinh học, tôi đề xuất phương phápdạy thí nghiệm lai hai tính trạng của Menđen bằng thí nghiệm ảo. Mặc dù đã có sự đầutư về thời gian, sự quan tâm đến vấn đề, song còn nhiều hạn chế và sai sót. Mong đượcsự đóng góp của các thầy, cô giáo và các em học sinh để đề tài được hoàn chỉnh hơn, từđó có thể được triển khai ứng dụng vào thực tiễn giảng dạy Sinh học trong trường phổthông. PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong xu thế đổi mới phương pháp dạy và học hiện nay, hình thành và phát triển cáckĩ năng thực hành là một trong những vấn đề trọng tâm, qua đó rèn luyện cho HS kĩnăng quan sát, từ đó phát triển các thao tác tư duy như phân tích, so sánh, tổng hợp,khái quát hóa …, đặc biệt là kĩ năng nhận dạng và giải quyết các vấn đề gặp phải tronghọc tập và trong thực tiễn cuộc sống. Tuy nhiên trong chương trình sinh học phổ thônghiện nay nói chung và sinh học 12 nói riêng thì các bài thực hành chỉ có một thời lượngrất hạn chế: 3 tiết thực hành/53 tiết trong chương trình 12 cơ bản (5,7%); trong chươngtrình 12 nâng cao là 6/70 (8,6%); trong thực tế giảng dạy, các bài thực hành thườngkhông được thực hiện hoặc tiến hành không có hiệu quả vì điều kiện cơ sở vật chất cònhạn chế ở các trường phổ thông. Ngoài ra một số thí nghiệm quan trọng trong chươngtrình phổ thông không thể tiến hành trong thực tế vì đòi hỏi tốn nhiều công sức, chi phívà đặc biệt là phải tiến hành trong thời gian dài, ví dụ như các thí nghiệm lai giống ởcây đậu Hà Lan của Menđen, thí nghiệm lai giống ở ruồi giấm của Moocgan,.... Do đóviệc thiết kế và sử dụng các phần mềm cho phép tiến hành các thí nghiệm sinh học nhưvậy bằng thí nghiệm mô phỏng có ý nghĩa hết sức quan trọng. Hiện nay các thí nghiệm ảo được sử dụng phổ biến ở nhiều nước trên thế giới đặcbiệt là các môn khoa học thực nghiệm như Vật lý, Hóa học, Sinh học. Tuy nhiên, việcvận dụng các thí nghiệm như vậy trong dạy học ở nước ta còn rất hạn chế. Nguyên nhânlà do chưa có nhiều các phần mềm mô phỏng bằng tiếng Việt trong khi trình độ ngoạingữ và tin học của nhiều giáo viên chưa thể khai thác được các phần mềm của nướcngoài, mặt khác việc phân bổ thời gian các tiết học trong phân phối chương trình phổthông chưa thuận lợi cho việc áp dụng các thí nghiệm ảo trong dạy học. Vì vậy tôi thựchiện đề tài PHƯƠNG PHÁP DẠY THÍ NGHIỆM LAI HAI TÍNH TRẠNG CỦAMENĐEN BẰNG THÍ NGHIỆM ẢO, nhằm bước đầu nghiên cứu ứng dụng thínghiệm ảo trong dạy học sinh học và góp phần phổ biến việc sử dụng các phần mềm môphỏng trong dạy học ở trường phổ thông để nâng cao hiệu quả của các tiết thực hành. Đối tượng nghiên cứu của đề tài là học sinh lớp 12 trường học tôi đang công tác.Phương pháp nghiên cứu được sử dụng là tiến hành bài lên lớp với các phương phápdạy học tích cực; thực nghiệm thu thập số liệu so sánh giữa các lớp; số liệu được phântích bằng phần mềm xử lí số liệu thống kê SPSS. Đề tài nghiên cứu trong phạm vi thínghiệm lai hai tính trạng của Menđen – Bài 9 – Chương trình lớp 12 cơ bản. PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀII. 1. GIỚI THIỆUII. 1. 1. Thí nghiệm ảo Thí nghiệm ảo là tập hợp các tài nguyên số đa phương tiện dưới hình thức đối tượnghọc tập nhằm mục đích mô phỏng các hiện tượng vật lý, hóa học, sinh học ... xảy ratrong tự nhiên hay trong phòng thí nghiệm, có đặc điểm là có tính tương tác cao, giaodiện thân thiện với người sử dụng và có thể mô phỏng những quá trình, điều kiện tớihạn khó xảy ra trong tự nhiên hay khó thu được trong phòng thí nghiệm. Nó giúp giảmthiểu việc học chay hay dạy chay thường gặp do thiếu phương tiện, điều kiện thí ...