SKKN: Phương pháp dạy tốt các tiết thực hành môn Sinh học 9

Sáng kiến “Phương pháp dạy tốt các tiết thực hành môn Sinh học 9” đưa ra một vài ý kiến về vấn đề dạy một tiết thực hành Sinh học như thế nào để thu được hiệu quả cao nhất. Mời quý thầy cô tham khảo sáng kiến trên.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SKKN: Phương pháp dạy tốt các tiết thực hành môn Sinh học 9 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM PHƯƠNG PHÁP DẠY TỐTCÁC TIẾT THỰC HÀNH MÔN SINH HỌC 9 I/ Phần mở đầu:I.1.Lý do chọn đề tài: Nhiệm vụ ở trường THCS là bồi dưỡng thế hệ trẻ trở thànhnhững người làm chủ đất nước trong tương lai. Đây là những chủnhân tương lai được giác ngộ lí tưởng cách mạng, lí tưởng XHCN, cótrình độ văn hoá, khoa học kỹ thuật toàn diện, có sức khoẻ, sự thôngminh, cần cù, sáng tạo để xây dựng XHCN. Để có được điều đó cần đến vai trò rất quan trọn của người thầy.Thầy phải là người có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng, cólòng nhiệt tình, tâm huyết nghề nghiệp, bên cạnh đó thầy phải biếtvận dụng phù hợp các phương pháp dạy – học (PPDH) với từng kiểubài, từng nội dung kiến thức để giúp HS vận dụng tốt kiến thức líthuyết vào thực hành và thực tiễn cuộc sống. Đó là cơ sở lý luậnkhiến tôi chọn vấn đề nghiên cứu này. Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy môn sinh học trong nhiềunăm liền tôi nhận thấy việc vận dụng lý thuyết học tập của học sinhvào các bài thực hành và thực tiễn cuộc sống gặp rất nhiều khó khăn. Sinh học là môn khoa học thực nghiệm, khoa học mở luôn luônmới, kiến thức sinh học chủ yếu được hình thành bằng phương phápquan sát, mô tả, tìm tòi thực nghiệm. Vậy mà học sinh lại gặp khókhăn trong vấn đề này thì quả đây là một điều rất đáng quan tâm vì nóliên quan trực tiếp đến sự phát triển trí tuệ của cả một thế hệ tương lai. Đó là cơ sở thực tiễn, là lí do chủ quan thôi thúc tôi quan tâm,trăn trở lựa chọn nghiên cứu vấn đề này.I.2. Mục đích nghiên cứu: Qua nghiên cứu tôi muốn nêu lên vấn đề là làm thế nào để 1 tiếtdạy thực hành đạt hiệu quả cao, giúp HS thoát khỏi những khó khănvướng mắc khi làm thực hành. Ta đã biết mục đích của giáo dụckhông chỉ đơn thuần là giúp HS nắm bắt tri thức mà phải hướng dẫncác em cách tiếp thu và vận dụng tri thức như thế nào. Vì vậy, qua nghiên cứu tôi muốn nêu ra một vài ý kiến về vấnđề dạy một tiết thực hành sinh học như thế nào để thu được hiệu quảcao nhất. Đó là mục đích nghiên cứu của đề tài.I.3. Thời gian địa điểm: Đề tài thực hiện từ tháng 8/2009 đến tháng 2/2010 tại trườngPTCS tiến tới *Đối tượng nghiên cứu: HS lớp 9 của trường trường PTCS tiến tới do tôi trực tiếp giảng dạyđối với việc nhận thức tiết thực hành trong chương trình sinh học lớp. *Phạm vi nghiên cứu.  Vấn đề tôi trình bày được hình thành qua 6 bài thực hành đã học trong chương trình sinh học lớp 9: Bài 1: Tính xác suất xuất hiện trong các mặt của đồng xu. (Vận dụng giải thích quy luật Di truyền của MenĐen) Bài 2: Quan sát hình thái nhiễm sắc thể. Bài 3: Quan sát và lắp mô hình ADN. Bài 4: Nhận biết một vài dạng đột biến. Bài 5: Quan sát thường biến. Bài 6: Tập dượt thao tác giao phấn.I.4. Đóng góp mới về mặt lý luận, thực tiễn:Cơ sở lí luận - TN là mô hình đại diện cho hiện thực khách quan, là cơ sở xuấtphát cho quá trình nhận thức của HS. - TN là cầu nối giữa lí thuyết và thực hành để đi đến thực tiễn.Vì vậy nói là phương pháp, phương tiện duy nhất giúp hình thành kýnăng, kĩ xảo thực hành là cơ sở của tư duy kĩ thuật. - TN giúp HS đi sâu tìm hiểu bản chất các hiện tượng, các quátrình sinh học. - TN do GV biểu diễn là mẫu mực về thao tác là cơ sở chuẩnkiến thức để HS quan sát, nhận xét và bắt chước. Dần dần, khi HSbiết cách và tự tiến hành được TN đó là cơ sở đối chứng giúp HShình thành kĩ năng, kĩ xảo thực hành TN, phát hiện kiến thức. - TN có thể được sử dụng để tổ chức hoạt động nhận thức củaHS với các mức độ khác nhau: Thông báo, tái hiện (bắt chước) tìm tòibộ phận, giải thích, chứng minh, nghiên cứu tìm kiến thức mới… - Tóm lại: TN được sử dụng đề nghiên cứu bài mới, củng cố,hoàn thiện kiến thức, kiểm tra, đánh giá kiến thức. Đặc biệt TN cóvai trò rất quan trọng đối với việc dạy – học một bài thực hành. TNcó thể do GV biểu diễn, hoặc do HS tự tiến hành. TN có thể tiến hànhtrên lớp, trong phòng TN, ngoài vườn, ngoài đồng ruộng hoặc tại nhà. Cơ sở thực tiễn Thực hành thí nghiệm nghiên cứu gồm các bước sau: + Giới thiệu mục đích, yêu cầu TH – TN + Tổ chức phân tích các điều kiện TN. + Giới thiệu các bước, các thao tác tiến hành TN. + Giới thiệu các sự kiện, hiện tượng xảy ra trong quá trình TN. + Thiết lập các mối quan hệ nhân – quả từ kết quả TN. - Để HS nắm được mục đích, điều kiện THTN, GV nên giớithiệu trước cho HS, cách tốt nhất là để HS tự xác định. Quan sát TNlà hoạt động nhận thức tự lực của HS ở đây, thầy chỉ có vai trò làngười cố vấn, theo dõi, giám sát và là trọng tài ghi nhận những thànhtích phát hiện tri thức của HS. - Việc rút ra kết luận, báo cáo thu hoạch là giai đoạn cuối cùng,quan trọng nhất trong quá trình THTN tức là sau khi HS THTN giảithích các hiện tượng, quá trình SH xảy ra 1 cách phù hợp lô gíc đápứng mục đích, yêu cầu đề ra ban đầu thì vấn đề đã được giải quyết. Mong muốn duy nhất của tôi là có được phương pháp giảngdạy tốt nhất cho mình, các giáo viên khác và HS cùng tham khảo đểcó được kết quả cao nhất trong giảng dạy và học tập. II. Phần nội dung:II.1. Chương I: Tổng quan:II.1.1. Cơ sở thực tế và thực trạng:II.1.1.1. Cơ sở thực tế: Từ thực tế điều kiện dân trí và kinh tế của một xã thuộc khuvực nông thôn, điều này dẫn tới HS cũng gặp rất nhiều khó khăntrong việc thực hiện 1 tiết thực hành. Giáo viên cũng gặp khó khăntrong giảng dạy. Nguyên nhân dẫn đến kết quả của các bài thực hànhchưa đạt được đến mức mong muốn là do: Thiếu đồ dùng, trang thiếtbị thiết yếu cho một số tiết thực hành, HS khó khăn về kinh tế nênchưa chuẩn bị tốt các mẫu vật theo yêu cầu. Do chương trình có sự phân phối ở một số bài chưa phù hợpvới thực tế, tình hình mùa vụ của địa phương. Mặt khác môn sinh học là một khoa học thực nghiệm, mô ...