SKKN : Sử dụng bản đồ tư duy trong tiết ôn tập chương Toán lớp 7

Một số kết quả nghiên cứu cho thấy bộ não của con người sẽ hiểu sâu, nhớ lâu và in đậm cái mà do chính mình tự suy nghĩ, tự viết, vẽ ra theo ngôn ngữ của mình vì vậy việc sử dụng BĐTD giúp học sinh học tập một cách tích cực, huy động tối đa tiềm năng của bộ não. Chính vì vậy Mời quý thầy cô tham khảo sáng kiến “Sử dụng bản đồ tư duy trong tiết ôn tập chương Toán lớp 7”.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SKKN : Sử dụng bản đồ tư duy trong tiết ôn tập chương Toán lớp 7 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUYTRONG TIẾT ÔN TẬP CHƯƠNG TOÁN LỚP 7I. ĐẶT VẤN ĐỀ. a. Cơ sở lí luận:- Bản đồ tư duy (BĐTD) còn gọi là sơ đồ tư duy, lược đồ tư duy,… là hình thức ghichép nhằm tìm tòi đào sâu, mở rộng một ý tưởng, hệ thống hóa một chủ đề hay mộtmạch kiến thức,… bằng cách kết hợp việc sử dụng đồng thời hình ảnh, đường nét,màu sắc, chữ viết với sự tư duy tích cực. Đặc biệt đây là một sơ đồ mở, không yêucầu tỉ lệ, chi tiết chặt chẽ như bản đồ địa lí, có thể vẽ thêm hoặc bớt các nhánh, mỗingười vẽ một kiểu khác nhau, dùng màu sắc, hình ảnh, các cụm từ diễn đạt khácnhau, cùng một chủ đề nhưng mỗi người có thể “thể hiện” nó dưới dạng BĐTDtheo một cách riêng, do đó việc lập BĐTD phát huy được tối đa khả năng sáng tạocủa mỗi người.- BĐTD chú trọng tới hình ảnh, màu sắc, với các mạng lưới liên tưởng (cácnhánh). Có thể vận dụng BĐTD vào hỗ trợ dạy học kiến thức mới, củng cố kiếnthức sau mỗi tiết học, ôn tập hệ thống hóa kiến thức sau mỗi chương, mỗi họckì... và nó còn giúp cán bộ quản lí giáo dục lập kế hoạch công tác. b. Cơ sở thực tiễn: Năm học 2011 - 2012 là năm học Bộ giáo dục và đào tạo tiếp tục đổi mớiphương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học trong các nhà trườngphổ thông. Một trong những phương pháp dạy học mới và hiện đại nhất được đưavào là phương pháp dạy học bằng bản đồ tư duy (BĐTD) - một phương pháp dạyhọc mới đang được rất nhiều nước trên thế giới áp dụng. Qua việc tìm hiểu và vậndụng phương pháp dạy học bằng bản đồ tư duy, tôi nhận thấy phương pháp dạy họcnày rất có hiệu quả trong công tác giảng dạy và học tập của học sinh. Bước đầu đãgiảm bớt được tâm lý ngại học lí thuyết đối với học sinh, khơi gợi trong học sinhtình yêu đối với môn học, đồng thời đem đến cho các em cái nhìn mới, tư duy mớivề môn học. Vậy thế nào là phương pháp dạy học bằng bản đồ tư duy? Cần sử dụngbản đồ tư duy như thế nào để nâng cao chất lượng trong các giờ học? Đó là nhữngvấn đề tôi muốn cùng được chia sẻ với các đồng nghiệp trong sáng kiến kinhnghiệm này . Bản đồ tư duy là hình thức ghi chép sử dụng màu sắc, hình ảnh để mở rộng vàđào sâu các ý tưởng. BĐTD một công cụ tổ chức tư duy nền tảng, có thể miêu tảnó là một kĩ thuật hình họa với sự kết hợp giữa từ ngữ, hình ảnh, đường nét, màusắc phù hợp với cấu trúc, hoạt động và chức năng của bộ não, giúp con người khaithác tiềm năng vô tận của bộ não. BĐTD giúp học sinh có được phương pháp học hiệu quả hơn: Việc rèn luyệnphương pháp học tập cho HS không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạyhọc mà còn là mục tiêu dạy học. Thực tế cho thấy một số học sinh học rất chămchỉ nhưng vẫn học kém, các em thường học bài nào biết bài đấy, học phần sau đãquên phần trước và không biết liên kết các kiến thức với nhau, không biết vậndụng kiến thức đã học trước đó vào những phần sau. Phần lớn số học sinh khiđọc sách hoặc nghe giảng trên lớp không biết cách tự ghi chép để lưu thông tin,lưu kiến thức trọng tâm vào trí nhớ của mình. Sử dụng thành thạo BĐTD trongdạy học, học sinh sẽ có được phương pháp học, tăng tính độc lập, chủ động, sángtạo và phát triển tư duy. Một số kết quả nghiên cứu cho thấy bộ não của con người sẽ hiểu sâu, nhớ lâuvà in đậm cái mà do chính mình tự suy nghĩ, tự viết, vẽ ra theo ngôn ngữ củamình vì vậy việc sử dụng BĐTD giúp học sinh học tập một cách tích cực, huyđộng tối đa tiềm năng của bộ não. Chính vì vậy tôi xin mạnh dạn đưa ra sángkiến: “Sử dụng bản đồ tư duy trong tiết ôn tập chương toán lớp 7”.II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. Ví dụ 1: Khi dạy bài “ Ôn tập chương I – Đại số 7”. Sau khi cho học sinh tìm hiểu kĩ phần kiến thức cơ bản của chương, giáo viêncó thể hướng dẫn học sinh vẽ mô hình BĐTD. BĐTD gồm 3 nhánh chính, ở mỗinhánh có thể phân thành nhiều nhánh nhỏ tuỳ thuộc vào từng phần kiến thức. Để có thể hoàn thiện được mô hình BĐTD của bài học, giáo viên sử dụng hệthồng câu hỏi định hướng để khai thác kiến thức:+ Kết thúc chương I các em đã được biết thêm những tập hợp số nào?Học sinh sẽ dựa vào kiến thức đã học để xác định các ý chính ( TậpQ, tậpI, tập R.)+ Tiếp tục hoàn thành các nhánh của BĐTD bằng hệ thống câu hỏi nhỏ có tính gợimở. Tập Q và tập I có dạng tổng quát như thế nào?Học sinh trả lời và hình thành lên nhánh dạng tổng quát của tập hợp.+ Trong tập hợp Q có những phép tính nào?Học sinh trả lời và hình thành lên các nhánh phép tính của tập hợp.Tập số R có chứa tập Q không? Ngoài ra còn chứa tập nào?.. Sơ đồ minh hoạ Bản đồ tư duy: Ôn tập chương I- Đại số 7*Ưu điểm: - Đối với giáo viên: + Hệ thống hóa được toàn bộ kiến thức cơ bản của chương cho HS. + Cụ thể hóa từng dạng toán của từng nội dung qua đó HS nắm bắt kiến thứcmột cách dễ dàng và có hệ thống. - Đối với HS: + Hệ thống hóa được toàn bộ kiến thức cơ bản của chương một cách nhanhchóng. + Vì các em đều được học bộ môn mĩ thuật nên việc bố trí bố cục của BĐTDđối với các em không có mấy khó khăn. + Toàn bộ kiến thức cở bản của chương được hệ thống một cách gọn gàng bằngBĐTD nên việc ghi nhớ kiến thức đối với các em cũng trở lên dễ dàng.*Nhược điểm: + Khi dạy HS hệ thống lại kiến thức bằng BĐTD vì đây là cách học và cách ghichép mới nên lúc đầu các em cũng còn bỡ ngỡ. Chưa biết chọn cái gì làm trọng tâmnên còn thụ động. + Để HS hình thành được các nhánh thì đòi hỏi GV phải có nhiều phương áncùng với những cách đặt câu hỏi gợi mở để định hướng và giúp các em hình thànhlên nhánh câp1, nhánh cấp 2,…GV sẽ phải mất nhiều thời gian chuẩn bị hơn. Ví dụ 2: Khi học tiết “ Ôn tập chương I – Hình học 7”. Giáo viên cho từ khoá: “ Đường thẳng vuông góc. Đường thẳng song song”rồi yêu cầu học sinh vẽ BĐTD bằng cách đặt câu hỏi gợi ý cho các em để các emcó thể vẽ tiếp các nhánh con và bổ sung dần các ý nhỏ ( nhánh c ...