SKKN: Ứng dụng Bản đổ tư duy trong dạy và học Sinh học

Việc ứng dụng Bản đồ tư duy kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực khác như vấn đáp gợi mở, thuyết trình, họat động nhóm… có tính khả thi cao góp phần đổi mới phương pháp dạy học. Mời quý thầy cô tham khảo sáng kiến “Ứng dụng Bản đổ tư duy trong dạy và học Sinh học”
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SKKN: Ứng dụng Bản đổ tư duy trong dạy và học Sinh học SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ỨNG DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUYTRONG DẠY VÀ HỌC SINH HỌC LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành chuyên đề này, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúpđỡ, hỗ trợ của Quý Thầy Cô, các bạn đồng nghiệp và cả các em họcsinh. Do đó, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn đến :  BGH trường THPT Trấn Biên – Biên Hòa – Đồng Nai đã động viên, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi thực hiện chuyên đề này.  Quí Thầy Cô trong tổ Hóa – Sinh, các bạn đồng nghiệp ở trường THPT Trấn Biên đã góp ý, giúp đỡ tôi hoàn thành chuyên đề.  Các em học sinh đã tham gia tích cực.  Do thời gian hạn chế nên trong trình bày chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được Quí Thầy Cô tham khảo, đóng góp ý kiến xây dựng, để nội dung chuyên đề được hoàn chỉnh và có thể mở rộng, giúp cho việc dạy - học của giáo viên - học sinh có hiệu quả hơn. SƠ LƯỢC LÝ LỊCH KHOA HỌCI. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN:1. Họ và tên: PHẠM THỊ PHƯƠNG THẢO2. Sinh ngày: 21/ 06/ 19813. Giới tính: Nữ4. Địa chỉ: 103/8 KP I phường Tân Tiến Biên Hòa - Đồng Nai5. Điện thọai: 0934.064.0846. Chức vụ: Giáo viên7. Đơn vị công tác: Trường THPT Trấn BiênII. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO:- Hoc vị: cử nhân- Năm nhận bằng: 2003- Chuyên ngành đào tạo: Sinh học.III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC- Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: giảng dạy sinh học- Số năm kinh nghiệm: Từ 2003.- Các sáng kiến kinh nghiệm dã có trong những năm gần đây: * Sử dụng môt số phương pháp dạy học trong Sinh học 10. * Tổ chức họat động nhóm trong dạy học Sinh học. * Sử dụng phiếu học tập trong dạy học Sinh học. Đề tài: ỨNG DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY VÀ HỌC SINH HỌC. A. TRÌNH BÀY ĐỀ TÀI. I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Cùng với việc đổi mới mục tiêu và nội dung dạy học, vấn đề đổi mới phương phápdạy học theo triết lý lấy người học làm trung tâm được đặt ra một cách bức thiết. Bản chấtcủa dạy học lấy người học làm trung tâm là phát huy cao độ tính tự giác, tích cực, độc lập,sáng tạo của người học. Người học là chủ thể hoạt động chiếm lĩnh tri thức, kỹ năng, kỹxảo và thái độ chứ không phải là “cái bình chứa kiến thức” một cách thụ động. Trong thực tế hiện nay, nhiều học sinh chưa biết cách học, mà chỉ học thuộc lòng,học vẹt, thuộc một cách máy móc, thuộc nhưng không nhớ được kiến thức trọng tâm,hoặc không biết liên tưởng, liên kết các kiến thức có liên quan với nhau. Với đặc trưng riêng của môn Sinh học: môn học nghiên cứu đối tượng sống bao gồm:nghiên cứu các đặc điểm cấu tạo, các quá trình sinh lí, hóa sinh, các mối quan hệ giữa cáctổ chức sống với nhau và với môi trường, sự vận động của thế giới sống qua không gianvà thời gian, thì phương pháp chuyển tải bằng sơ đồ thường mang lại hiệu quả cao. Trong giảng dạy GV cũng đã lập bảng biểu, vẽ sơ đồ, biểu đồ,… và cả lớp có chungcách trình bày giống như cách của GV, chứ không phải do HS tự xây dựng theo cách hiểucủa mình, hơn nữa, các bảng biểu đó chưa chú ý đến hình ảnh, màu sắc và đường nét. Một số kết quả nghiên cứu cho thấy bộ não của con người sẽ hiểu sâu, nhớ lâu và inđậm cái mà do chính mình tự suy nghĩ, tự viết, vẽ ra theo ngôn ngữ của mình. Vì vậy việcsử dụng bản đồ tư duy (BĐTD) trong dạy- học sẽ dần hình thành cho HS tư duy mạch lạc,hiểu biết vấn đề một cách sâu sắc, có cách nhìn vấn đề một cách hệ thống, khoa học, tất cảHS tham gia xây dựng bài một cách hào hứng, giúp học sinh học tập một cách chủ động,tích cực, huy động tối đa tiềm năng của bộ não, … Việc ứng dụng BĐTD kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực khác như vấnđáp gợi mở, thuyết trình, họat động nhóm… có tính khả thi cao góp phần đổi mới PPDH. Mặt khác đổi mới phương pháp dạy và học xưa nay thường gắn nhiều với khoa họccông nghệ, đòi hỏi hạ tầng cơ sở vật chất tốt. Những điều kiện này lại thường khó thựchiện ở vùng sâu vùng xa, nơi kinh tế còn nhiều khó khăn. Với BĐTD, nhiều trường họcở các tỉnh vùng sâu, vùng cao vẫn có thể áp dụng. Với những lý do trên dã đưa tôi đến chọn đề tài “ Ứng dụng Bản Đổ Tư Duy trongdạy và học Sinh học ”.II. CƠ SỞ LÍ LUẬN 1. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học- Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểmtừng lớp học, môn học.- Bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn.- Tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. 2. Những xu hướng đổi mới phương pháp dạy học nói chung- Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của người học. Chuyển trọng tâmhoạt động từ giáo viên sang học sinh. Chuyển lối học từ thông báo tái hiện sang tìm tòikhám phá .- Phục vụ ngày càng tốt hơn hoạt động tự học và phương châm học suốt đời. Không chỉdạy kiến thức mà còn dạy cách học, trang bị cho học sinh phương pháp học tập,phương pháp tự học.- Tăng cường rèn luyện năng lực tư duy, khả năng vận dụng kiến thức vào cuộc sốngthực tế. Chuyển từ lối học nặng về tiêu hóa kiến thức sang lối học coi trọng việc vận dụngkiến thức.- Cá thể hóa việc dạy học.- Tăng cường sử dụng thông tin trên mạng, sử dụng tối ưu các phương tiện dạy học đặcbiệt là tin học và công nghệ thông tin vào dạy học.- Từng bước đổi mới việc kiểm tra đánh giá, giảm việc kiểm tra trí nhớ đơn thuần, khuyếnkhích việc kiểm tra khả năng suy luận, vận dụng kiến thức, sử dụng nhiều loại hình kiểmtra thích hợp.III. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI.1. Thuận lợi: Giáo dục ngày càng được xã hội quan tâm, đầu tư về cơ sở vật chất, đổi mới về nộidung và phương pháp giảng dạy, đổi từ cách dạy học truyền thụ một chiều sang dạy họctheo “phương pháp dạy – học tích cực”. Bản thân được học tập đầy đủ các khóa tập huấn thay SGK, tham dự ...