Số hóa ngân hàng – nhiều đột phá cho ngành dịch vụ tài chính Việt Nam

Bài viết trình bày quá trình số hóa ngân hàng diễn ra như thế nào và quá trình đó tạo ra 4 xu hướng quan trọng thay đổi trong lĩnh vực tài chính như: Sự thay đổi căn bản về trải nghiệm khách hàng, khách hàng khó tính hơn, ít trung thành hơn; Sự gia tăng các hoạt động phi trung gian; Sự xuất hiện các nguồn dữ liệu khổng lồ và được tích hợp xử lý thu thập tự động, phân tích bởi công nghệ Bigdata; Công nghệ phát triển đòi hỏi sự thay đổi về môi trường pháp lý.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Số hóa ngân hàng – nhiều đột phá cho ngành dịch vụ tài chính Việt Nam SỐ HÓA NGÂN HÀNG – NHIỀU ĐỘT PHÁ CHO NGÀNH DỊCH VỤ TÀI CHÍNH VIỆT NAM Phạm Xuân Hòe* TÓM TẮT Bài viết trình bày quá trình số hóa ngân hàng diễn ra như thế nào và quá trình đó tạo ra 4 xu hướng quan trọng thay đổi trong lĩnh vực tài chính như: Sự thay đổi căn bản về trải nghiệm khách hàng, khách hàng khó tính hơn, ít trung thành hơn; Sự gia tăng các hoạt động phi trung gian; Sự xuất hiện các nguồn dữ liệu khổng lồ và được tích hợp xử lý thu thập tự động, phân tích bởi công nghệ Bigdata; Công nghệ phát triển đòi hỏi sự thay đổi về môi trường pháp lý. Từ đó, bài viết trình bày những cơ hội, thách thức từ việc số hóa ngân hàng cũng như những khuyến nghị phù hợp. Từ khóa: Số hóa ngân hàng, tài chính, Việt Nam. 1. GIỚI THIỆU Công nghệ số đang dần thay đổi cơ bản hình thức cung ứng các dịch vụ tài chính - ngân hàng. CMCN 4.0 đang hàng ngày hàng giờ làm thay đổi diện mạo các ngân hàng, các đơn vị cung cấp dịch vụ tài chính hay các ngành dịch vụ khác trên thế giới. Ngành công nghiệp ngân hàng đang ứng dụng nhiều hơn các công nghệ tiên tiến trong cung cấp các sản phẩm dịch vụ tài chính sáng tạo như: internet kết nối vạn vật IoT, trí tuệ thông minh nhân tạo (AI), học máy (ML), phân tích dữ liệu nâng cao, công nghệ sổ cái phân tán (DLT), điện toán đám mây và các giao diện lập trình ứng dụng (APIs). Sự xâm nhập của các gã khổng lồ về IT và bưu chính viễn thông vào cung ứng dịch vụ tài chính làm thay đổi căn bản bộ mặt ngành dịch cụ tài chính, phá đi tính độc tôn của ngân hàng trong lĩnh vực này. Một nhân tố nữa góp phần tạo nên cách mạng trong ngành tài chính số, đó chính là sự tham gia sâu rộng của các công ty công nghệ trong lĩnh vực tài chính (Fintech). Với chi phí thấp hơn và phạm vi bao phủ rộng hơn, công nghệ số đang dần khiến các ngân hàng thay đổi mô hình kinh doanh truyền thống trên toàn cầu, từng bước khẳng định vai trò của công nghệ trong thời đại mới. Tuy nhiên, sự phát triển và ứng dụng công nghệ số trong ngành ngân hàng cũng đi kèm không ít thách thức đòi hỏi thay đổi về thể chế, vốn đầu tư lớn, về nguồn nhân lực ngân hàng có đầy đủ kiến thức và năng lực để nắm bắt các công nghệ mới và các kỹ năng mới trong hoạt động ngân hàng – tài chính thời kỳ số hóa, về năng lực kiểm soát, Nguyên Phó Viện trưởng Viện Chiến lược Ngân hàng, NHNN. * 2- xử lý được những rủi ro mới một cách hiệu quả, cũng như cả vấn đề bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng tài chính. 2. SỐ HÓA VÀ XU HƯỚNG CHUYỂN ĐỔI CÓ TÍNH ĐỘT PHÁ CHO NGÀNH DỊCH VỤ TÀI CHÍNH 2.1. Quá trình số hóa ngân hàng Tổng hợp các nghiên cứu quốc tế cũng như trong nước cho thấy, ngành ngân hàng hiện nay đang chịu tác động lớn của 6 nhân tố chính là: (i) sự phát triển của công nghệ; (ii) sự gia nhập và ngày càng lớn mạnh của các công ty công nghệ tài chính (fintech); (iii) sự thay đổi và đòi hỏi trải nghiệm ngày càng cao của khách hàng; (iv) sự điều chỉnh của luật pháp; (v) các yếu tố chính trị; (vi) những thay đổi trong nền kinh tế (kinh tế số). Hình 1. Sự phối hợp giữa các hệ sinh thái công nghệ tiêu dùng Nguồn: Oliver (2017) Trong bối cảnh đó, ngành ngân hàng toàn cầu đang chứng kiến sự thâm nhập ngày càng sâu của các tập đoàn công nghệ tiêu dùng lớn vào các lĩnh vực dịch vụ truyền thống như thanh toán, chuyển tiền và tín dụng,… Chính điều này đang làm mờ đi danh giới về ngành khó phân biệt đâu là thương mại điện tử, đâu là dịch vụ tài chính ngân hàng đưa đến thách thức lớn cho cơ quan quản lý. Ví dụ như công ty công nghệ truyền thông xã hội -3 Facebook đã kết hợp với Western Union để thực hiện chuyển tiền quốc tế với các mức chào tỷ giá và hỗ trợ khách hàng theo thời gian thực trên ứng dụng facebook; Ứng dụng gọi xe Go-Jek hợp tác với các ngân hàng ở Indonesia để cung cấp tài chính vi mô cho các lái xe và dịch vụ tiết kiệm hồi giáo; Trang thương mại điện tử Amazon đã kết hợp với JPMorgan Chase để cung cấp các tài khoản qua ngân hàng… Ngành ngân hàng toàn cầu đang phải thay đổi để thích ứng với những biến đổi chưa từng thấy và tái tạo số là chìa khóa để tạo ra những đột phá mới. Các chuyên gia về IT cho rằng quá trình tái tạo số trong lĩnh vực ngân hàng đi qua 3 nấc thang: (1) Số hóa (digitization) – chuyển đổi các quy trình thủ công, truyền thống sang quy trình số, trực tuyến qua máy tính và internet; (2) Chuyển đổi kỹ thuật số (Digital transformation) – Số hóa toàn bộ doanh nghiệp tạo nên trải nghiệm của khách hàng, hỗ trợ khách hàng những gì họ cần và muốn; (3) Tái tạo số (Digital Reinvention) – Kết hợp công nghệ và nền tảng kỹ thuật số chưa từng có trước đây để tạo doanh thu và kết quả thông qua các chiến lược, sản phẩm và trải nghiệm sáng tạo. Theo cách phân đoạn này, hầu hết các ngân hàng ở Việt Nam đang ở giai đoạn chuyển đổi kỹ thuật số (giai đoạn 2) trong khi các ngân hàng toàn cầu đang tiến lên bước tái tạo số và thậm chí còn nhiều ngân hàng đang hoạch định xa hơn thế. Hình 2. Đột phá trong tái tạo số Nguồn: Lê Nhân Tâm (Giám đốc IBM Việt Nam) 4- Xung quanh vấn đề khái niệm số hóa ngân hàng, các chuyên gia trong lĩnh vực ngân hàng đưa ra một định nghĩa ngắn gọn về ngân hàng số - là số hóa toàn bộ một ngân hàng từ việc số hóa sản phẩm, dịch vụ tương tác trực tiếp với khách hàng (front end) tới việc tự động hóa các quy trình xử lý nội bộ. Một cách hiểu ngắn gọn mà bao quát về một ngân hàng số hoàn hảo bằng 3 con số 3-1-0. Theo đó Ngân hàng số hoàn hảo sẽ cung cấp các dịch vụ trực tuyến, đem lại trải nghiệm tốt cho khách hàng, ở đó chỉ trong vòng 3 phút, khách hàng có thể hoàn tất việc gửi hồ sơ yêu cầu để gửi tới cho ngân ...