Sổ tay bệnh động vật - Chương 4

CHƯƠNG 4 NHẬN RA BỆNH - NHỮNG DẤU HIỆU CỦA SỨC KHỎETrong ba chương đầu ta đã thấy có những loại bệnh khác nhau. Trong một ổ dịch, bằng cách quan sát bản thân bệnh đó thể hiện những triệu chứng, ta có lẽ có thể xét đoán một cách thông minh đó là loại bệnh gì.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sổ tay bệnh động vật - Chương 4 CH¦¥NG 4 NHËN RA BÖNH NH÷NG DÊU HIÖU CñA SøC KHOÎTrong ba ch−¬ng ®Çu ta ®· thÊy cã nh÷ng lo¹i bÖnh kh¸c nhau. Trong mét æ dÞch, b»ng c¸chquan s¸t b¶n th©n bÖnh ®ã thÓ hiÖn nh÷ng triÖu chøng, ta cã lÏ cã thÓ xÐt ®o¸n mét c¸ch th«ngminh ®ã lµ lo¹i bÖnh g×. Nh÷ng manh mèi kh¸c n÷a lµ ph©n bè ®Þa lý vµ loµi vËt m¾c bÖnh, vµb»ng c¸ch tham kh¶o ban ®å dÞch tÔ cïng b¶ng 6.1 trong Ch−¬ng 6 ta cã thÓ thu hÑp diÖnchÈn ®o¸n. Ta lµm thÕ nµo v−ît qua ®−îc giai ®o¹n nµy ®Ó quyÕt ®Þnh con vËt èm lµ do bÞnhiÔm virut hay cã qu¸ nhiÒu ký sinh trïng? §©y lµ lóc cÇn ®Õn kü n¨ng, tr×nh ®é vµ kinhnghiÖm. Mét b¸c sÜ thó y cã tr×nh ®é cÇn dµnh bèn hay n¨m n¨m ë ®¹i häc ®Ó häc nh÷ng kün¨ng cÇn thiÕt vµ ®µo t¹o vÒ chÈn ®o¸n bÖnh. ThËm chÝ c¸c b¸c sÜ thó y thØnh tho¶ng còngcÇn c¸c chuyªn gia gióp ®ì. Do ®ã ®ßi hái nh÷ng ng−êi kh«ng ph¶i lµ b¸c sü thó y ph¶i chÈn®o¸n ra bÖnh lµ kh«ng thùc tÕ, tuy nhiªn trong chõng mùc nhÊt nh÷ng ng−êi kh«ng cã chuyªnm«n còng cã thÓ chÈn ®o¸n ra bÖnh. Thùc tÕ, ng−êi ch¨n nu«i th−êng chÈn ®o¸n ®−îc nh÷ngbÖnh hay gÆp cña gia sóc.Trong bÊt cø mét bÖnh nµo, gia sóc èm biÓu hiÖn mét sè ®iÓm bÊt b×nh th−êng. Nh÷ng ®iÓmbÊt b×nh th−êng nµy rÊt kh¸c nhau vµ cung cÊp nh÷ng ®Çu mèi quan träng cho c¸c b¸c sÜ thó ychÈn ®o¸n bÖnh. VÝ dô mét con bß m¾c bÖnh dÞch t¶ tr©u bß sÏ cã mét lo¹t nh÷ng ®iÓm bÊtb×nh th−êng kh¸ râ rÖt nh− Øa ch¶y, sèt cao, ñ rò, ch¶y n−íc m¾t, n−íc mòi vµ ch¶y d·i, ng−êich¨n nu«i vµ b¸c sÜ thó y th−êng gièng nhau lµ dÔ dµng x¸c ®Þnh ®−îc c¨n bÖnh nguy hiÓmnµy. Nh÷ng ®iÓm bÊt th−êng nµy ®−îc coi nh− nh÷ng triÖu chøng l©m sµng cña bÖnh.Ch−¬ng 5 sÏ kh¸i qu¸t mét sè triÖu chøng mµ nh÷ng ng−êi kh«ng cã chuyªn m«n cã thÓ dÔdµng ph¸t hiÖn ra. BÊt cø ng−êi nµo tr−íc khi ®Þnh x¸c ®Þnh nh÷ng triÖu chøng l©m sµng cñamét bÖnh ë gia sóc th× hä ph¶i biÕt gia sóc b×nh th−êng khoÎ m¹nh lµ nh− thÕ nµo. Nh÷ngdÊu hiÖu vÒ søc khoÎ còng quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ nh− nh÷ng dÊu hiÖu vÒ bÖnh tËt vµ ®©y lµnh÷ng ®iÒu ®−îc xem xÐt ë ch−¬ng nµy.VËy gia sóc khoÎ m¹nh lµ nh− thÕ nµo? C¸c b¶ng vÒ chÈn ®o¸n trong Ch−¬ng 5 tr×nh bµy métsè nh÷ng triÖu chøng l©m sµng râ rÖt nh− chÕt, Øa ch¶y, c¸c triÖu chøng thÇn kinh.Sau ®©y sÏ m« t¶ tãm t¾t “nh÷ng dÊu hiÖu b×nh th−êng” cña mét con vËt khoÎ m¹nh.1. ChÕtChÕt ®−îc coi lµ mét dÊu hiÖu b×nh th−êng ®Æc biÖt v× chÕt lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái.§¸nh gi¸ ®−îc r»ng trong ®µn gia sóc thØnh tho¶ng cã gia sóc chÕt kh«ng nhÊt thiÕt lµ do dÞchbÖnh lµ mét ®iÒu rÊt quan träng. Cã mét c©u ng¹n ng÷ cæ lµ trong ®µn, mét con chÕt lµ b×nhth−êng, hai con chÕt lµ trïng khíp ngÉu nhiªn cßn ba con chÕt cã nghÜa lµ cã vÊn ®Ò vµ mÆcdï c¸c nhµ dÞch tÔ häc ®Çu ãc ®Çy to¸n häc cã thÓ gi¬ tay lªn trêi khiÕp sî mét kh¸i qu¸t ®¬ngi¶n nh− vËy, nh−ng ®iÒu quan träng lµ bao nhiªu l©u th× l¹i cã mét hai con.VËy ta nhËn thøc nh− thÕ nµo vÒ nh÷ng c¸i chÕt “b×nh th−êng”? ChÕt b×nh th−êng cã thÓ lµ dotuæi giµ, lµ mét tai n¹n hay viÖc xÈy ra bÊt ngê cã thÓ thØnh tho¶ng giÕt mét hay hai con.Ngoµi ra, nh÷ng c¸i chÕt kh¸c cã thÓ coi lµ kh«ng b×nh th−êng. 492. ThÓ tr¹ng chungMét sè bÖnh quan träng nhÊt kh«ng g©y ra nh÷ng triÖu chøng l©m sµng ghª gím hay giÕt métsè gia sóc ®¸ng kÓ mµ ¶nh h−ëng tíi tr¹ng th¸i chung cña gia sóc vµ lµm gi¶m tíi n¨ng suÊtcña chóng.BÖnh tËt lµm cho bß s÷a gi¶m l−îng s÷a hay ¶nh h−ëng tíi sù t¨ng träng cña cõu nu«i b¸n, cãthÓ ¶nh h−ëng nghiªm träng tíi ®êi sèng ng−êi ch¨n nu«i ngang víi mét bÖnh g©y chÕt. ThËtra, nh÷ng bÖnh nh− thÕ th−êng cã thÓ g©y tæn thÊt h¬n vÒ mÆt kinh tÕ v× tÝnh chÊt kh«ng ghªgím cña chóng cã thÓ lµm cho ng−êi ch¨n nu«i kh«ng chó ý ®Õn viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p®Ó phßng bÖnh. VËy quan träng lµ ®¸nh gi¸ liÖu gia sóc ®−îc sèng trong mét ®iÒu kiÖn tèi −uvµ cã ®iÒu g× ®ã kÐm h¬n nh− vËy cã thÓ nªu ra mét vÊn ®Ò bÖnh tËt c¬ b¶n cã thÓ ®−îc cøuch÷a.Gia sóc khoÎ m¹nh trong mét ®iÒu kiÖn tèt cã mét vÎ bÒ ngoµi bÐo tèt ®èi víi d¸ng h×nh cñachóng. C¬ b¾p cña chóng ph¶i r¾n ch¾c sao cho x−¬ng s−ên vµ x−¬ng chËu kh«ng næi râ mµ®−îc c¬ b¾p bao bäc tèt. Hai bªn s−ên ph¶i liªn tôc theo mét ®−êng cong låi kh¸ ph¼ng phiutõ phÝa sau khuûu ch©n tíi phÝa tr−íc cña ch©n sau vµ kh«ng bÞ kÐo lªn sau x−¬ng s−ên.Nh÷ng dÊu hiÖu nµy dÔ nh×n thÊy ë gia sóc cã da máng hay l«ng th−a nh−ng kÐm h¬n ë giasóc cã vÎ bÒ ngoµi nÆng nÒ nh− mét sè gièng cõu. C¸c b¸c sÜ thó y vµ ng−êi ch¨n nu«i cãkinh nghiÖm rê tay mét c¸ch tù ®éng trªn c¸c con vËt ®Ó kiÓm tra xem liÖu tr¹ng th¸i c¬ thÓcña chóng tèt hay kh«ng, nh÷ng ng−êi liªn quan tíi ch¨n nu«i ph¶i ph¸t triÓn kü n¨ng chuyªnm«n nµy b»ng c¸ch thùc hµnh th−êng xuyªn (H×nh 4.1). H×nh 4.1 DÊu hiÖu gia sóc khoÎ m¹nh. 502.1 Cho ®iÓm thÓ tr¹ ...