Sổ tay bệnh động vật - Chương 8

CHƯƠNG 8 NHỮNG KĨ THUẬT THÚ Y CƠ BẢNNhững chương trước đã khái quát một số nguyên tắc chung về thú y. Tuy nhiên, khi giải quyết gia súc ốm, riêng lý thuyết không thì chưa đủ nên chương này mô tả một số kĩ thuật thú y thường quy trong phạm vi khả năng phần lớn người chăn nuôi, chủ đàn gia súc và cán bộ kỹ thuật chăn nuôi có thể làm được.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sổ tay bệnh động vật - Chương 8 CH¦¥NG 8 NH÷NG KÜ THUËT THó Y C¬ B¶NNh÷ng ch−¬ng tr−íc ®· kh¸i qu¸t mét sè nguyªn t¾c chung vÒ thó y. Tuy nhiªn, khi gi¶iquyÕt gia sóc èm, riªng lý thuyÕt kh«ng th× ch−a ®ñ nªn ch−¬ng nµy m« t¶ mét sè kÜ thuËt thóy th−êng quy trong ph¹m vi kh¶ n¨ng phÇn lín ng−êi ch¨n nu«i, chñ ®µn gia sóc vµ c¸n bé küthuËt ch¨n nu«i cã thÓ lµm ®−îc. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy gåm kü thuËt liªn quan ®Õn viÖc chothuèc vµ kü thuËt liªn quan ®Õn viÖc lÊy mÉu xÐt nghiÖm.1. C¸ch cho thuècCã thÓ cho thuèc thó y b»ng c¸c ®−êng kh¸c nhau, nh− tiªm, cho uèng b»ng èng th«ng d¹dÇy, b»ng èng chäc d¹ cá vµ b¬m vµo bÇu vó.1.1 §−êng tiªmCho ®Õn nay tiªm lµ ph−¬ng ph¸p phæ biÕn nhÊt vµ vÒ nhiÒu ph−¬ng diÖn lµ ph−¬ng ph¸pthuËn tiÖn nhÊt trong cho thuèc thó y. §Ó tiªm, cÇn cã cã b¬m tiªm, kim tiªm. Ngµy nay,nhiÒu ng−êi ch¨n nu«i vµ chñ ®µn gia sóc cã b¬m tiªm, kim tiªm riªng cña m×nh. B¬m tiªmcã nhiÒu cì kh¸c nhau, nh−ng ®Ó thùc hµnh, 2 cì (20ml vµ 5ml dung tÝch) lµ dïng ®−îc chophÇn lín c¸c tr−êng hîp, b¬m tiªm dung tÝch 20ml dïng cho l−îng tiªm nhiÒu nh− tiªmkh¸ng sinh cho bß, b¬m tiªm lo¹i 5ml dïng cho l−îng tiªm thÊp.Kim tiªm còng cã hµng lo¹t cã ®−êng kÝnh vµ ®é dµi kh¸c nhau. Cì kim tiªm ghi b»ng ch÷ Gvµ sè cì kim, sè cµng cao kim cµng nhá, kim cã c¸c cì tõ 27G (nhá nhÊt) tíi 14G (lín nhÊt).§èi víi c«ng viÖc hµng ngµy, cì kim 16G vµ 19G lµ dïng ®−îc cho phÇn lín c¸c tr−êng hîp.Sau ®©y lµ h−íng dÉn lùa chän cì kim cho sö dông hµng ngµy:C¸ch tiªm Gia sóc §é dµi kim Cì kim(®−êng kÝnh) In-s¬ mm G mmTiªm tÜnh m¹ch (I/V) §¹i gia sóc (vÝ dô tr©u bß) 1.5-2 40-50 16 1.5Tiªm b¾p (I/M) §¹i gia sóc (vÝ dô tr©u bß) 1.5 40 16 1.5Tiªm d−íi da (S/C) §¹i gia sóc (vÝ dô tr©u bß) 1 25 16 1.5(I/V) TiÓu gia sóc (vÝ dô dª cõu) 1.5 40 19 1.1(I/M) TiÓu gia sóc (vÝ dô dª cõu) 1-1.5 25-40 19 1.1(S/C) TiÓu gia sóc (vÝ dô dª cõu) 1 25 10 1.1 144Trªn ®©y chØ lµ h−íng dÉn s¬ bé, trong thùc tÕ nÕu ng−êi ch¨n nu«i muèn ®¬n gi¶n ho¸ c«ngviÖc th× mét lo¹i kim cì 16G cã thÓ sö dông cho mäi tr−êng hîp. Ch−¬ng 6 ®· nhÊn m¹nhtÇm quan träng cña kh©u vÖ sinh, b¬m tiªm, kim tiªm ph¶i röa s¹ch vµ tiÖt trïng tr−íc khi södông. Ngoµi ra, kiÓm tra xem chóng cßn ho¹t ®éng tèt kh«ng còng rÊt quan träng, nÕu kh«ngdïng b¬m tiªm, kim tiªm lo¹i sö dông mét lÇn. Pit-t«ng b¬m tiªm ph¶i khÝt vµ b¬m tho¶i m¸itrong gio¨ng pit-t«ng vµ kh«ng ®−îc ®Ó thuèc lät ra hai bªn, kim tiªm ph¶i s¾c vµ th¼ng ®¶mb¶o khi tiªm chØ lµm r¸ch da Ýt nhÊt. §iÓm quan träng lµ ®Çu l¾p. Cã mét sèlo¹i ®Çu l¾p, ®iÒuquan träng lµ b¬m tiªm, kim tiªm ph¶i cïng mét lo¹i ®Çu l¾p. Lo¹i ®Çu l¾p m¸c “Luer” ®−îcphæ biÕn sö dông ë nhiÒu n−íc, ë ViÖt Nam phæ biÕn dïng lo¹i b¬m tiªm, kim tiªm TrungQuèc.Còng nh− gi÷ g×n vµ b¶o qu¶n b¬m tiªm, kim tiªm, cÇn ph¶i quan t©m ®Õn gia sóc ®−îc tiªm.Gia sóc ph¶i cè ®Þnh ch¾c ch¾n vµ cã thÓ ng−êi quan träng nhÊt lµ ng−êi gi÷ gia sóc. VÒ mÆtlý thuyÕt, ph¶i c¾t lãng vÞ trÝ tiªm vµ s¸t trïng b»ng g¹c cã thuèc s¸t trïng ngoµi da, th−êng lµcån. Thùc tÕ, Ýt khi lµm ®−îc nh− vËy ë c¬ së, nÕu vÞ trÝ tiªm s¹ch, dïng b¬m tiªm s¹ch, kims¾c ®· tiÖt trïng, th× còng kh«ng cã mÊy vÊn ®Ò.§«i khi gia sóc m¾c rèi lo¹n trao ®æi chÊt (xem Ch−¬ng 14) cÇn truyÒn mét l−îng lín thuècvµo tÜnh m¹ch, vÝ dô tíi 800ml canxi borogluconate cho bß m¾c bÖnh sèt s÷a. §Ó truyÒn,ng−êi ta dïng èng dÉn cã van ®Æc biÖt ®−a thuèc vµo nhê träng lùc khi gi÷ chai thuèc cao h¬ncon vËt (xem phÇn d−íi, môc truyÒn tÜnh m¹ch).Tiªm b¾p §©y lµ c¸ch tiªm th«ng dông nhÊt, dÔ thùc hiÖn nhÊt vµ cho phÐp thuèc khuyÕcht¸n nhanh vµo c¬ thÓ gia sóc tõ vÞ trÝ tiªm. BÊt cø khèi c¬ b¾p lín nµo ®Òu thÝch hîp ®Ó tiªm,th«ng dông nhÊt lµ c¬ m«ng (bß, tr©u, lîn tr−ëng thµnh), ®»ng sau c¬ ®ïi ch©n sau (cõu, dª,lîn vµ gia sóc non nãi chung), phÇn cæ phÝa trªn (lîn), phÇn gi÷a cæ (ngùa vµ lõa), mét phÇnba cuèi cæ (bß, dª, cõu). Mét sè thuèc g©y ph¶n øng ë tæ chøc (vÝ dô oxytetracycline t¸cdông kÐo dµi) ph¶i tiªm vµo nh÷ng c¬ Ýt quan träng nh− c¬ cæ. Nh÷ng thuèc nh− vËy cã thÓg©y ®au, nªn nÕu tiªm vµo c¬ m«ng hay ®ïi cã thÓ g©y quÌ t¹m thêi.Sau khi chuÈn bÞ xong vÞ trÝ tiªm, hót vµo ®Çy b¬m tiªm l−îng thuèc theo yªu cÇu, th¸o kimkhái b¬m tiªm, gi÷ kim tiªm gi÷a ngãn c¸i vµ ngãn chá t¹o thµnh n¾m ®Êm, ®Ëp bªn n¾m®Êm vµo vÞ trÝ tiªm 2-3 lÇn, khi ®Ëp lÇn cuèi xoay n¾m ®Êm l¹i, dïng lùc ®Èy mòi kim xuyªnqua da vµo c¬ (H×nh 8.1). Sau ®ã g¾n ch¾c ®Çu b¬m tiªm víi ®èc kim. H×nh 8.1 K ...