Sự chuyển biến của lễ hội tín ngưỡng, tôn giáo trong xã hội hiện nay

Kể từ những năm 1990 của thế kỉ XX, khi Đảng và Nhà nước chủ trương mở cửa, khôi phục lại đời sống lễ hội sau thời gian dài chiến tranh và thời kì quan liêu bao cấp thì sự phục hưng của văn hóa lễ hội ngày càng đậm nét, làm giàu thêm đời sống tâm linh, tín ngưỡng của người dân. Trong bài viết này, tác giả sẽ phân tích và đánh giá một số mặt chuyển biến của lễ hội tín ngưỡng, tôn giáo trong bối cảnh xã hội đất nước hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự chuyển biến của lễ hội tín ngưỡng, tôn giáo trong xã hội hiện nay Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 6 - 2013 33 Sù CHUYÓN BIÕN CñA LÔ HéI TÝN NG¦ìNG, T¤N GI¸O TRONG X· HéI HIÖN NAY TrÇn M¹nh Quang(*) Ó tõ nh÷ng n¨m 1990 cña thÕ kØ n−íc ngoµi (chiÕm 0,12%), tiªu biÓu nh− K XX, khi §¶ng vµ Nhµ n−íc chñ lÔ Halloween (31/10), lÔ Valentine (14/2). 40 lÔ héi c¸ biÖt kh¸c (chiÕm tØ lÖ 0,5%), tr−¬ng më cöa, kh«i phôc l¹i ®êi sèng lÔ héi sau thêi gian dµi chiÕn tranh vµ thêi nh− lÔ héi Festival HuÕ, lÔ héi Canaval k× quan liªu bao cÊp th× sù phôc h−ng H¹ Long - Qu¶ng Ninh, lÔ héi Ph¸o hoa cña v¨n hãa lÔ héi ngµy cµng ®Ëm nÐt, §µ N½ng. Còng theo thèng kª, Hµ Néi lµ lµm giµu thªm ®êi sèng t©m linh, tÝn ®Þa ph−¬ng cã nhiÒu lÔ héi nhÊt c¶ n−íc ng−ìng cña ng−êi d©n. Trong bµi viÕt víi 1.095 lÔ héi, ®a phÇn lµ lÔ héi g¾n víi nµy, chóng t«i sÏ ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ v¨n hãa, tÝn ng−ìng d©n gian. §Þa mét sè mÆt chuyÓn biÕn cña lÔ héi tÝn ph−¬ng cã sè l−îng lÔ héi Ýt nhÊt lµ Lai ng−ìng, t«n gi¸o trong bèi c¶nh x· héi Ch©u còng cã tíi 17 lÔ héi. ®Êt n−íc hiÖn nay. Tõ sè liÖu trªn cho thÊy sè l−îng lÔ héi, trong ®ã bao gåm lÔ héi t«n gi¸o, tÝn 1. Bïng Bïng ph¸t vÒ quy m«, sè l−îng ng−ìng hiÖn nay lµ rÊt lín. B×nh qu©n Theo thèng kª(1) cña Côc V¨n hãa C¬ mçi ngµy trªn kh¾p c¶ n−íc diÔn ra së thuéc Bé V¨n hãa - ThÓ thao - Du lÞch, kho¶ng 20 lÔ héi, biÓu hiÖn cho sù phong ViÖt Nam hiÖn cã 7.966(2) lÔ héi. Trong ®ã phó vÒ ®êi sèng v¨n hãa tinh thÇn cña cã 7.039 lÔ héi mang mµu s¾c v¨n hãa, tÝn ng−êi d©n hiÖn nay. Kh«ng khã ®Ó so ng−ìng d©n gian (chiÕm 88,36%), víi s¸nh nÕu nh×n vÒ vµi m−¬i n¨m tr−íc, lÔ nh÷ng lÔ héi tiªu biÓu nh− lÔ héi ®Òn héi nãi chung vµ lÔ héi tÝn ng−ìng, t«n Hïng, lÔ héi Phñ GiÇy, lÔ héi Giãng. Cã gi¸o nãi riªng chñ yÕu ®−îc tæ chøc ë 544 lÔ héi mang tÝnh t«n gi¸o thuÇn tóy quy m« hÑp, trong ph¹m vi lµng x· n¬i (chiÕm 6,82%), víi nh÷ng lÔ héi tiªu biÓu cã c¬ së thê tù, th× nay cïng víi sù ph¸t nh− lÔ PhËt ®¶n cña PhËt gi¸o, lÔ Noel triÓn m¹nh mÏ cña kinh tÕ ®Êt n−íc, sù (Gi¸ng sinh) cña Kit« gi¸o, lÔ Héi YÕn *. ThS., ViÖn Nghiªn cøu T«n gi¸o. Diªu Tr× Cung cña ®¹o Cao §µi. Cã 332 lÔ 1. Thèng kª n¨m 2008 cña Côc V¨n hãa C¬ së, c«ng héi g¾n víi lÞch sö c¸ch m¹ng (chiÕm bè trªn website: http://www.vhttcs.org.vn. 2. Cã tµi liÖu nªu con sè gÇn 9.000 lÔ héi tuy nhiªn 4,16%), víi mét sè lÔ héi tiªu biÓu nh− lÔ kh«ng ®−a ra minh chøng cô thÓ, chóng t«i lÊy sè §éc lËp (2/9), lÔ Thèng nhÊt (30/4), lÔ héi liÖu cña Côc V¨n hãa C¬ së lµm chÝnh thèng trong Lµng Sen (19/5). Cã 10 lÔ héi du nhËp tõ bµi viÕt. 34 Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 6 - 2013 thuËn tiÖn vÒ giao th«ng, liªn l¹c, ¶nh khiÕn cho “chÊt” ®Æc tr−ng cña lÔ héi suy h−ëng bëi t©m lÝ “phó quý sinh lÔ nghÜa” gi¶m. Ta cã thÓ b¾t gÆp ë lÔ héi nµy cã ®· kÐo theo xu thÕ bïng ph¸t lÔ héi vµ nÐt hao hao gièng lÔ héi kia, tõ c¸ch tæ ng−êi tham gia ®i lÔ víi quy m« ngµy chøc, nghi thøc cho ®Õn néi dung truyÒn cµng hoµnh tr¸ng. §¬n cö sè l−îng t¶i. ViÖc “ch¸y” kÞch b¶n, ý t−ëng còng ng−êi tham gia lÔ héi §Òn Hïng vµo nh− th«ng ®iÖp mµ c¸c lÔ héi göi g¾m lµ nh÷ng n¨m 1960 cña thÕ kØ XX −íc ®iÒu hiÓn nhiªn tr−íc bèi c¶nh “l¹m kho¶ng 10 v¹n ng−êi, nh÷ng n¨m 1970 ph¸t” lÔ héi nh− hiÖn nay. Thø ba, t×nh kho¶ng 20 v¹n ng−êi, nh÷ng n¨m 1980 tr¹ng nµy cßn dÉn ®Õn sù l·ng phÝ tiÒn −íc ®é 30 v¹n, nh÷ng n¨m 1990 lªn tíi 70 cña, c«ng søc x· héi, lÔ héi cµng lín th× - 80 v¹n ng−êi . Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, lÔ (3) sù l·ng phÝ cµng nhiÒu. Tuy r»ng cã héi §Òn Hïng ®ét biÕn víi quy m« lªn nh÷ng lÔ héi trong ®ã cã lÔ héi tÝn ®Õn vµi triÖu l−ît ng−êi mçi n¨m, ®Æc ng−ìng, t«n gi¸o ®· trë thµnh ®Æc tr−ng biÖt lµ c¸c n¨m 2010, 2011, 2012 cã tíi trªn v¨n hãa truyÒn thèng cña d©n téc còng 5 triÖu l−ît ng−êi hµnh h−¬ng trong dÞp nh− cña tÝn ng−ìng, t«n gi¸o ®ã nh− lÔ lÔ. Con sè hµng triÖu cßn ®−îc ghi nhËn ë héi chïa H−¬ng, lÔ héi §Òn Hïng, lÔ PhËt lÔ héi chïa H−¬ng, lÔ héi chïa B¸i §Ýnh, ®¶n, lÔ Noel, cÇn ph¶i ®−îc b¶o tån vµ lÔ héi Yªn Tö. Nh−ng mÆt kh¸c, xu thÕ ®ã ph¸t huy h¬n n÷a, c¶ vÒ chÊt l−îng lÉn l¹i dÉn tíi nhiÒu hÖ lôy. Cã mét thùc quy m«. Nh−ng ®èi víi nhi ...