Sử dụng đa phương tiện để nâng cao chất lượng dạy học chương từ trường vật lý 11 nâng cao

Nội dung bài báo "Sử dụng đa phương tiện để nâng cao chất lượng dạy học chương từ trường vật lý 11 nâng cao" là sự tích hợp nhiều thành phần phương tiện trong một thể thống nhất và cùng tác động đến các giác quan của con người mang lại hiệu quả đặc biệt.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sử dụng đa phương tiện để nâng cao chất lượng dạy học chương từ trường vật lý 11 nâng caoT¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 2/N¨m 2008Sö dông ®a ph−¬ng tiÖn ®Ó n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc ch−¬ng tõ tr−êng(vËt lÝ 11 n©ng cao)Lª TuÊn Anh (Tr−êng §H S− ph¹m- §H Th¸i Nguyªn)1. §Æt vÊn ®ÒTrong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®a ph−¬ng tiÖn (§PT) ®( ®−îc sö dông nhiÒu h¬n trong qu¸tr×nh d¹y häc.VËy §PT lµ g× ? §a ph−¬ng tiÖn lµ “Sù tÝch hîp nhiÒu thµnh phÇn ph−¬ng tiÖn (©mthanh, h×nh ¶nh, v¨n b¶n, m« pháng …) trong mét thÓ thèng nhÊt vµ cïng t¸c ®éng ®Õn c¸c gi¸cquan cña con ng−êi mang l¹i hiÖu qu¶ ®Æc biÖt mµ tõng thµnh phÇn ph−¬ng tiÖn riªng lÎ kh«ngthÓ thùc hiÖn ®−îc” [2]ViÖc sö dông §PT trong d¹y häc ®( t¸c ®éng cã hiÖu qu¶ cao vµo chÊt l−îng cña ho¹t®éng d¹y häc.Trong mét sè tr−êng hîp, viÖc sö dông §PT ®( kh¾c phôc ®−îc nh÷ng h¹n chÕ cñac¸c ph−¬ng tiÖn d¹y häc truyÒn thèng, cung cÊp cho ng−êi häc m«i tr−êng vµ c«ng cô ®Ó tiÕnhµnh ho¹t ®éng häc mét c¸ch chñ ®éng, tõ ®ã t×m ®−îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt, s¾p xÕp vµ xölÝ chóng ®Ó h×nh thµnh c¸c biÓu t−îng, kh¸i niÖm.ViÖc sö dông §PT cã t¸c ®éng tÝch cùc ®ÕnviÖc h×nh thµnh, ph¸t triÓn kh¶ n¨ng tù häc vµ nhu cÇu tù häc suèt ®êi cña ng−êi häc. [1]Trong d¹y häc vËt lý §PT ®( ®−îc sö dông theo c¸c h−íng sau:- Víi c¸c thÝ nghiÖm häc sinh khã quan s¸t, khi tiÕn hµnh thÝ nghiÖm sÏ ®−îc quay trùctiÕp b»ng camera kÕt nèi víi m¸y vi tÝnh råi ®−îc chiÕu b»ng m¸y chiÕu lªn mµn h×nh hoÆc c¸cthÝ nghiÖm ®ã ®−îc quay t¹o thµnh c¸c ®o¹n video ®Ó chiÕu phèi hîp khi lµm thÝ nghiÖm.- Sö dông c¸c phÇn mÒm m« pháng qu¸ tr×nh, hiÖn t−îng vËt lÝ, ho¹t ®éng cña c¸c thiÕt bÞkÜ thuËt.- Sö dông thÝ nghiÖm ¶o- Sö dông phÇn mÒm Powerpoint x©y dùng kÕt qu¶ cña mét sè thÝ nghiÖm ®¬n gi¶n, scanc¸c h×nh vÏ, ¶nh chôp ®Ó gi¸o viªn dÔ sö dông khi d¹y.- Sö dông §PT trong kiÓm tra ®¸nh gi¸, tæ chøc ngo¹i kho¸ tr−íc vµ sau khi häc mét ch−¬ng.- Dïng internet ®Ó khai th¸c häc liÖu liªn quan ®Õn bµi d¹y.2. Sö dông ®a ph−¬ng tiÖn hç trî d¹y häc ch−¬ng Tõ tr−êngKiÕn thøc vÒ tõ tr−êng trong ch−¬ng tr×nh vËt lÝ líp 11 n©ng cao cã thÓ chia lµm hainhãm, nhãm kiÕn thøc vÒ tõ tr−êng vµ nhãm kiÕn thøc vÒ lùc tõ. Nhãm thø nhÊt trang bÞ cho häcsinh c¸c kh¸i niÖm t−¬ng t¸c tõ, tõ tr−êng vµ c¶m øng tõ. Nhãm thø hai cho häc sinh biÕt vµ hiÓuvÒ tÝnh chÊt c¬ b¶n cña tõ tr−êng: §ã lµ t¸c dông lùc lªn c¸c ®iÖn tÝch chuyÓn ®éng trong nã, lùctõ t¸c dông lªn ®o¹n d©y dÉn mang dßng ®iÖn, lùc tõ t¸c dông lªn ®iÖn tÝch chuyÓn ®éng trong tõtr−êng còng nh− c¸c øng dông cña nã. Nh×n chung, kiÕn thøc cña ch−¬ng nµy khã vµ trõu t−îng,nhiÒu hiÖn t−îng kh«ng thÓ quan s¸t trùc tiÕp (sù tån t¹i cña lùc Lo-ren-x¬, tõ tr−êng cña tr¸i®Êt), mÆc dï GV ®( sö dông thÝ nghiÖm nh−ng häc sinh vÉn kh«ng thÊy râ hoÆc vÉn khã h×nhdung ra c¸c yÕu tè mang tÝnh b¶n chÊt cña hiÖn t−îng.53T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 2/N¨m 2008Cã mét sè bµi kh«ng cã dông cô thÝ nghiÖm (ThÝ nghiÖm vÒ t−¬ng t¸c cña hai dßng ®iÖn,tõ phæ cña dßng ®iÖn cã h×nh d¹ng kh¸c nhau) hoÆc nÕu cã dông cô thÝ nghiÖm theo h−íng dÉncña SGK th× häc sinh còng kh«ng thÓ quan s¸t râ ®−îc khi GV biÓu diÔn thÝ nghiÖm (ThÝ nghiÖmvÒ t−¬ng t¸c cña hai dßng ®iÖn th¼ng, tõ phæ cña nam ch©m vµ cña dßng ®iÖn cã h×nh d¹ng kh¸cnhau). C¸c bµi “Ph−¬ng vµ chiÒu cña lùc tõ t¸c dông lªn ®o¹n d©y dÉn mang dßng ®iÖn”, “C¶møng tõ ®Þnh luËt Am pe”, “Lùc Lo-ren-x¬” kÝch th−íc thang ®o cña c¸c thiÕt bÞ thÝ nghiÖm nháhoÆc thiÕt bÞ thÝ nghiÖm cã kÝch th−íc nhá g©y nhiÒu khã kh¨n cho gi¸o viªn khi h−íng dÉn häcsinh lµm thÝ nghiÖm. Bµi “Tõ tr−êng cña mét sè dßng ®iÖn cã h×nh d¹ng kh¸c nhau” cã ba thÝnghiÖm t¹o tõ phæ, viÖc tiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm nµy ph¶i tØ mØ vµ khÐo lÐo míi thµnh c«ng vµngay c¶ thÝ nghiÖm thµnh c«ng th× viÖc cho nhiÒu häc sinh quan s¸t cïng mét lóc rÊt khã thùchiÖn. §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ nãi trªn chóng t«i ®( dïng §PT hç trî khi d¹y häc ch−¬ng tõtr−êng theo c¸c h−íng ®( nªu ë môc 2. Sau ®©y chóng t«i xin minh hoạ việc sử dụng §PT khix©y dùng kh¸i niÖm “Lùc Lo- ren-x¬”.Khi d¹y bµi nµy GV sö dông thÝ nghiÖm vÒ chuyÓn ®éng cña electron trong tõ tr−êng.§Æc ®iÓm cña bé thÝ nghiÖm nµy nh− sau:+ThÝ nghiÖm nµy lµ thÝ nghiÖm biÓu diÔn do GV thùc hiÖn nh−ng rÊt Ýt tr−êng ®−îc trang bÞ.+ Bé thÝ nghiÖm nµy cã kÝch th−íc nhá, vÖt s¸ng trong b×nh thuû tinh mê nªn khi tiÕn hµnhthÝ nghiÖm häc sinh rÊt khã quan s¸t. §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn chóng t«i ®( thùc hiÖn méttrong hai ph−¬ng ¸n sö dông §PT hç trî d¹y häc môc lùc Lo-ren-x¬, ph−¬ng chiÒu cña lùc Lo-renx¬ nh− sau:Ph−¬ng ¸n 1. Kh«ng cã bé thÝ nghiÖm chuyÓn ®éng cña electron trong tõ tr−êngGV ®Æt vÊn ®Ò ®Ó häc sinh ®−a ra ph−¬ng ¸n thÝ nghiÖm, sau ®ã GV giíi thiÖu thÝ nghiÖmvµ c¸ch tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, kÕt qu¶ thÝ nghiÖm nh− ®( m« t¶ trong s¸ch gi¸o khoa. TiÕp theo®ã GV sö dông phÇn mÒm m« pháng (PMMP), khi kh«ng cã tõ tr−êng electron chuyÓn ®éngth¼ng, khi cã tõ tr−êng quü ®¹o cña electron bÞ uèn cong l¹i thµnh ®−êng trßn. Nh− vËy ...