Sự phân bố và các con đường hình thành thể đa bội trong tự nhiên

Sự phân bố các thể đa bội trong tự nhiên Hiện tượng đa bội hoá rất phổ biến trong giới thực vật từ hạ đẳng đến thượng đẳng, đặc biệt ở thực vật có hoa. Hơn một nữa một số loài thực vật có hoa là dạng đa bội.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự phân bố và các con đường hình thành thể đa bội trong tự nhiên Sự phân bố và các con đường hình thành thể đa bội trong tự nhiên1. Sự phân bố các thể đa bội trong tựnhiênHiện tượng đa bội hoá rất phổ biếntrong giới thực vật từ hạ đẳng đếnthượng đẳng, đặc biệt ở thực vật cóhoa. Hơn một nữa một số loài thực vậtcó hoa là dạng đa bội. Tỉ lệ các dạng đabội cao nhất là ở cây thảo, nhất là câythảo nhiều năm và rất ít ở cây gỗ.Hiện tượng đa bội giữ một vai trò quantrọng trong quá trình tiến hoá của giớithực vật. Trong sự sinh sản hữu tính,việc hình thành hợp tử có thể coi là giaiđoạn đầu tiên trong quá trình phát triểncủa hiện tượng đa bội, Sự hình thànhnội nhũ tam bội do kết quả thụ tinh képở thực vật hạt kín là bước tiến quantrọng tiếp theo và có ý nghĩa rất lớntrong quá trình tiến hoá. Hiện tượng đabội giữ một vai trò rất lớn trong sự hìnhthành các giống cây trồng. Việc chọn lọcban đầu xảy ra là vô ý thức, song đã giữlại nhiều dạng đa bội vì chúng có nhiềuđặc tính tốt, đáp ứng được nhiều yêucầu của con người. Ví dụ, theo Mol(1922), cây hoa thuỷ tiên trước đây ởHà lan là dạng lưỡng bội (2x = 24), sauđó nó bị thay thế bằng dạng tam bội (3x= 36); đến năm1989, dạng tứ bội (4x =48) được trồng phổ biến ở nhiều nơi.2. Các con đường hình thành đa bội thểDo sự rối loạn trong quá trình phân bàoTa biết rằng, trong tự nhiên tồn tạinhững cơ chế đảm bảo cho sự ổn địnhvề số lượng nhiễm sắc thể của loài, đólà do các quá trình nguyên phân, giảmphân và thụ tinh. Tuy nhiên, các cơ chếấy có thể bị rối loạn do những nguyênnhân sau đây: 1. Chỉ có nhân phân chiamà tế bào không phân chia hoặc nhânsau lúc phân chia không phân ly. 2. Cácnhiễm sắc thể sau lúc phân chia khôngphân ly về các cực hay phân ly khôngđều. 3. Có sự gấp bội nhiễm sắc thể màkhông có sự phân ly của chúng về haicực.Một trong những nguyên nhân trên khixảy ra đều dẫn đến sự thay đổi sốlượng nhiễm sắc thể trong nhân tế bàovà tạo thành những tế bào đa bội. Tuycon đường phát sinh mà người ta chiara hai loại đa bội thể: đa bội thể do quátrình nguyên phân gây ra và đa bội thểdo quá trình giảm phân gây ra. Sự rốiloạn của quá trình nguyên phân có thểxảy ra ở các tế bào soma hoặc vào thờikỳ phân chia thứ nhất của hợp tử. Cácmô hoặc cơ thể đa bội được hình thànhtừ những tế bào đa bội thường thể hiệnkhông hoàn toàn. Ở chúng thường xenlẫn các tế bào, các mô có những mứcbội thể khác nhau. Những cơ thể nhưvậy gọi là thể khảm.Nếu sự tăng bội bộ nhiễm sắc thể xảyra vào thời kỳ phân chia thứ nhất củahợp tử thì tất cả các tế bào phôi sẽ là đabội và ta có một cơ thể đa bội hoàntoàn.Sự rối loạn trong quá trình phân lynhiễm sắc thể có thể xảy ra trong lúchình thành tế bào sinh dục. Sự khôngphân ly của các nhiễm sắc thể về haicực trong giảm phân dẫn đến sự hìnhthành những giao tử lưỡng bội. Sự thụtinh xảy ra giữa những giao tử này sẽtạo thành những thể tứ bội.Nguyên nhân rối loạn của quá trìnhnguyên phân dẫn đến sự không phân lycủa các nhiễm sắc thể và kìm hãm sựphân chia nhân thường là do sự bấtbình thường của sự co ngắn của nhiễmsắc thể, sự mất tính chất phân cực củatế bào đang phân chia hoặc sự tăng vềđộ nhớt của tế bào chất đưa đến sựthay đổi diện tích của các phần tử keo.Do quá trình lai tạpNgoài nguyên nhân do sự rối loạn củaquá trình nguyên phân và giảm phân,con đường thứ hai để hình thành cácdạng đa bội là sự giao phối giữa cáccây thuộc những đơn vị phân loại khácnhau, thường xảy ra giữa các loài. Theo CDCT CG TV - Hoàng Trọng Phán