Sự thâm nhập của từ địa phương miền Nam vào tiếng Việt toàn dân giai đoạn 1945–1975

Trong sự phát triển của hệ thống từ vựng một ngôn ngữ, vốn từ phương ngữ đóng một vai trò khá quan trọng trong việc bổ sung từ mới và khái niệm mới. Đây dường như là một quy luật tất yếu được quy định bởi rất nhiều nhân tố. Bài viết này sẽ tìm hiểu sự thâm nhập của từ địa phương miền Nam vào tiếng Việt toàn dân giai đoạn 1945–1975 qua một số tác phẩm văn học có đối chiếu với tư liệu từ điển để phần nào thấy được sự phát triển cũng như vai trò...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự thâm nhập của từ địa phương miền Nam vào tiếng Việt toàn dân giai đoạn 1945–1975S thâm nh p c a t a phương mi n Namvào ti ng Vi t toàn dân giai o n 1945–1975(Qua tư li u văn h c i chi u v i t i n)• Nguy n Tài Thái – Ph m Văn H o1. V nTrong s phát tri n c a h th ng t v ng m t ngôn ng , v n t phương ng óngm t vai trò khá quan tr ng trong vi c b sung t m i và khái ni m m i. âydư ng như là m t quy lu t t t y u ư c quy nh b i r t nhi u nhân t . Bài vi tnày s tìm hi u s thâm nh p c a t a phương mi n Nam vào ti ng Vi t toàn dângiai o n 1945–1975 qua m t s tác ph m văn h c có i chi u v i tư li u t i n ph n nào th y ư c s phát tri n cũng như vai trò c a ti ng mi n Nam trongv n t ti ng Vi t.Chúng ta u bi t, xã h i Vi t Nam giai o n 1945–1975 có r t nhi u bi n ng, u tiên ó là s ki n thành l p nư c Vi t Nam dân ch c ng hoà tháng 9 năm1945, ti p theo là cu c kháng chi n di n ra trên kh p mi n Nam ch ng Pháp trong9 năm, r i n cu c kháng chi n ch ng qu c Mĩ và cu i cùng là s ki n gi iphóng mi n Nam th ng nh t t nư c năm 1975. Chính i u ki n xã h i có nhi ubi n ng như v y ã nh hư ng không ch iv i i s ng xã h i mà còn nhhư ng r t nhi u n ngôn ng . Có th th y, c giai o n này n n văn h c chi n uVi t Nam phát tri n khá m nh m và t a phương mi n Nam cũng ư c dùngtrong các tác ph m văn h c khá nhi u. ây chính là cơ s t a phương mi nNam tham gia vào h th ng c a t ph thông, b sung nh ng t m i và khái ni mm i, m t khác, m r ng ph m vi kh năng ho t ng và làm phong phú thêm v nt ti ng Vi t.S thâm nh p c a t a phương mi n Nam vào ti ng Vi t toàn dân ư c hi u làs i vào h th ng, chi m lĩnh m t v trí nh t nh nào ó trong h th ng, t c là bsung và làm giàu thêm cho v n t v ng ti ng Vi t. Quá trình này di n ra liên t cvà tương i ph c t p b i l không ph i t t c t a phương mi n Nam u có khnăng thâm nh p vào v n t toàn dân mà chúng thư ng có s phân chia thành cácl p lang khác nhau. Và v i m i l p t như v y chúng l i có vai trò và v trí khácnhau.2. Phương pháp và k t qu nghiên c u2.1. Tư li u chúng tôi s d ng là các tác ph m văn h c ã ư c xu t b n trong giai o n 1945–1975 vi t v tài mi n Nam do m t s tác gi mi n Nam vi t. M i tth ng kê m t l n, không tính n s l n chúng ư c l p l i ( i v i c các tác givà tác ph m khác nhau). R t có th các t a phương ư c th ng kê ây cũng sg p trong m t s tác ph m c a các tác gi các vùng khác nhau. có cách nhìnkhách quan, chúng tôi ã i chi u nh ng t thu th p ư c v i T i n i chi ut a phương (Nxb Giáo D c, 1999) do Nguy n Như Ý ch biên xem t aphương ó có ph i là t mi n Nam hay không (vì ây là quy n t i n duy nh tchú rõ vùng). Khi ch n tư li u, chúng tôi t p trung ch y u kh o sát m ng văn xuôi(truy n ng n và truy n v a) v i hi v ng có th kh o sát ư c nhi u tài c a cáctác gi khác nhau.2.2. Qua kh o sát 25 truy n ng n, 1 truy n v a (xem ph n trích d n tư li u) v it ng s là 2302 trang, chúng tôi thu th p ư c 403 t a phương mi n Nam. Tuynhiên, n u s trang tư li u th ng kê càng nhi u thì t l t a phương thu th p ư c so v i s trang s gi m xu ng vì có nhi u t a phương ư c l p l i. Trongs 403 t a phương ư c thu th p, có 56 t ch các ho t ng c a chi n tranhm i ư c dùng trong giai o n này. Ví d : ch ng càn, ru ng b , càn, bưng bi n,...49 t không có t tương ương trong ti ng ph thông, ch các v t và s n v tmi n Nam. Ví d : trâm b u, bình bát, xu ng ba lá, tam b n, khăn r n, ph ng, chùmru t, l c bình,... 87 t là bi n th ng âm. Ví d : chánh tr , b a h m, g i, tánhm ng, sanh, t , suôi gia, nói tr ng, ngưng, thâu, ngo i, nh u,... 221 t là các bi nth t v ng khác. Ví d : dưa leo, h t tóc, th a, t hi m, nư c mi ng, sình, r y,trái cây, ch t x u, bông trang, nói dóc, tr n, ti m,... H u h t nh ng t a phươngnày u ư c thu th p trong T i n i chi u ti ng a phương và có t n s xu thi n tương i nhi u (thư ng không dư i 3 l n). Chúng không ch xu t hi n trongl i i tho i c a các nhân v t mà còn xu t hi n nhi u trong l i d n truy n c a tácgi và r t t nhiên, khi n ngư i c không có c m giác b t c ngh n khi g p nh ngcách nói mang tính a phương.3. S thâm nh p c a t a phương mi n Nam vào h th ng t ph thông giai o n 1945–1975S thâm nh p c a t a phương vào ngôn ng chung bao gi cũng là m t quátrình tương i dài và ph c t p. Có khi có th chi m ư c v trí trong h th ng,t a phương ph i tr i qua quá trình u tranh giành v trí v i t ph thông. M tt a phương mu n bư c ra kh i h th ng c a nó nh p vào h th ng t toàndân ư c dùng ph bi n thì:– Trư c h t ó ph i là nh ng t có tính ph bi n cao, g n gũi v i i s ng xã h ic a ngư i dân trong c nư c và chúng th ...