Sự tương đồng và khác biệt của các motif trong kiểu truyện dũng sĩ diệt yêu quái của người Việt và người Khmer Nam Bộ

Bài viết đặt vấn đề nghiên cứu so sánh type truyện dũng sĩ diệt yêu quái trong truyện cổ tích người Việt với truyện cổ tích Khmer để làm rõ những tương đồng của các motif, qua đó cho thấy các đặc điểm về văn hóa tộc người cũng như quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa được thể hiện qua truyện cổ dân gian.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sự tương đồng và khác biệt của các motif trong kiểu truyện dũng sĩ diệt yêu quái của người Việt và người Khmer Nam BộTAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 24 (49) - Thaùng 01/2017 Sự tương đồng và khác biệt của các motif trong kiểu truyện dũng sĩ diệt yêu quái của người Việt và người Khmer Nam Bộ Similarities and differences between motifs in the story type of “heroes and monsters” of Vietnamese and Khmer people in Southern Vietnam ThS. Đoàn Thị Nguyệt Trường THCS Văn Lang Doan Thi Nguyet, M.A. Van Lang High SchoolTóm tắtType truyện dũng sĩ diệt yêu quái là một type truyện tương đối phổ biến trong hệ thống truyện cổ tíchthần kỳ. Bài viết đặt vấn đề nghiên cứu so sánh type truyện dũng sĩ diệt yêu quái trong truyện cổ tíchngười Việt với truyện cổ tích Khmer để làm rõ những tương đồng của các motif, qua đó cho thấy cácđặc điểm về văn hóa tộc người cũng như quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa được thể hiện qua truyệncổ dân gian.Từ khóa: type truyện dũng sĩ diệt yêu quái, truyện dân gian Khmer, motif người câm, motif tiếng đànkỳ diệu.AbstractThe story type of “heroes and monsters” is popular among classic fairy tales. This research paper willcompare the “heroes and monsters” stories in Vietnamese and Khmer cultures to point out thesimilarities between motifs in those stories. Through folk tales, we can better understand cultural traitsof each ethnic groups and the cultural exchanges between them.Keywords: heroes and monsters, Khmer folk tales, motif of dumb, motif of magical musical sound. 1. Tình hình tư liệu truyện (tính cả dị bản) trong Truyện dân Trong truyện cổ tích người Việt chúng gian Khmer, tập 1 do Huỳnh Ngọc Trảngtôi khảo sát hơn 337 truyện (tính cả dị bản) sưu tầm và biên soạn và hơn 62 truyệntrong hai cuốn I và II trong Kho tàng (tính cả dị bản) trong Truyện dân giantruyện cổ tích Việt Nam do nhà xuất bản trẻ Đồng bằng Sông Cửu Long của Khoa Ngữin năm 2015 của tác giả Nguyễn Đổng Chi văn trường Đại học Cần Thơ. Từ kết quảvà hơn 125 (tính cả dị bản) truyện và khảo này, chúng tôi chọn ra các bản kể tiêu biểusát Tổng tập văn học dân gian người Việt, để so sánh như sau:tập 6 do GS.TS Nguyễn Xuân Kính chủ Tên type: Dũng sĩ diệt yêu quái ngườibiên. Đối với truyện cổ tích thần kỳ người ViệtKhmer chúng tôi tiến hành khảo sát hơn 39 Truyện tiêu biểu: Thạch Sanh, Ba chàng 129thiện nghệ, Tiêu diệt mãng xà Vùng phân bố: Chủ yếu ở miền Nam Vùng phân bố: Các miền Bắc, Trung, Sau khi khảo sát type truyện dũng sĩNam. diệt yêu quái truyện cổ tích thần kỳ của Tên type: Dũng sĩ diệt yêu quái người người Việt và người Khmer chúng tôi thấyKhmer các văn bản đều chứa các motif chính sau: Truyện tiêu biểu: Châu Sanh - Châu Motif nguồn gốc xuất hiện của nhân vậtLong, Hoàng tử Sâng - sên - lơ - chây, Pồ dũng sĩ; motif diệt yêu quái; motif nhân vậtpiêl diệt sấu khổng lồ phò trợ; motif kết hôn. Bảng khảo sát các motif của kiểu truyện Motif Người Việt Người Khmer Motif sự sinh nở và lớn lên thần kì X X Motif ăn khỏe X Motif kén rể X Motif diệt rắn ác X X Motif diệt cá sấu X Motif diệt cây dầu to X Motif diệt chim ác X X Motif đi xuống thuỷ cung X X Motif bị đánh lừa X X Motif người câm X X Motif tiếng đàn thần kì X X Motif chống chiến tranh xâm lược X Motif niêu cơm thần kì X Motif kết hôn, lên ngôi X X (trừ Bồ - Piêl diệt sấu khổng lồ) 2. Sự tương đồng trong các motif Vậy dũng sĩ xuất thân từ thần tiên, Chàng + Motif sự sinh nở và thần kì sẽ là cái phao cứu sinh cho mọ ...