Sức Khỏe Hơn Vàng

Chúng ta ở Mỹ càng ngày càng sống lâu hơn. Trong vòng một thế kỷ qua, tuổi thọ trung bình kể từ lúc sinh ra của người sống tại Mỹ đã tăng lên đáng kể, từ 47 tuổi năm 1900, lên đến 77 tuổi năm 2004. Tính ra, vào năm 2030, người trên 65 tuổi sẽ chiếm hơn 20% dân số, tức khoảng 70 triệu người. Hệ thống duy trì sức khỏe cho các vị cao niên tại Mỹ tốt, nhờ vào các phương cách y khoa phòng ngừa. Việc ngừa bệnh và tăng cường sức khỏe tại Mỹ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Sức Khỏe Hơn Vàng Sức Khỏe Hơn Vàng Chúng ta ở Mỹ càng ngày càng sống lâu hơn. Trong vòng một thế kỷqua, tuổi thọ trung bình kể từ lúc sinh ra của người sống tại Mỹ đã tăng lênđáng kể, từ 47 tuổi năm 1900, lên đến 77 tuổi năm 2004. Tính ra, vào năm2030, người trên 65 tuổi sẽ chiếm hơn 20% dân số, tức khoảng 70 triệungười. Hệ thống duy trì sức khỏe cho các vị cao niên tại Mỹ tốt, nhờ vào cácphương cách y khoa phòng ngừa. Việc ngừa bệnh và tăng cường sức khỏetại Mỹ hiện được chia làm ba cách: primary prevention (phòng ngừa tiênkhởi, phòng ngừa thứ nhất), secondary prevention (phòng ngừa thứ nhì) vàtertiary prevention (phòng ngừa thứ ba). Phòng ngừa tiên khởi nhắm mục đích ngừa đừng để bệnh xảy ra trongtương lai; phòng ngừa thứ nhì nhắm mục đích tìm và chữa bệnh sớm tronggiai đoạn bệnh chưa gây triệu chứng; phòng ngừa thứ ba nhận định tìnhtrạng sức khỏe hiện tại của người bệnh, tìm các phương cách giúp ngườibệnh sống khỏe mạnh và an toàn hơn. Phòng ngừa tiên khởi Các vị cao niên nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5ngày một tuần; bỏ ngay thuốc lá nếu đang hút; bớt uống rượu nếu có uốngrượu nhiều. Thể dục thường xuyên giúp chúng ta tăng cường sức khỏe; giảmthiểu nguy cơ bị các bệnh tim mạch, tai biến mạch máu não, cao áp huyết,tiểu đường, rỗng xương, béo mập, ung thư ruột già, ung thư vú, căng thẳngtinh thần (anxiety), buồn chán (depression), lẫn; giúp bớt té ngã, như vậy,ngừa những chấn thương do sự té ngã; khiến chúng ta sinh hoạt trong đờisống hàng ngày khá hơn; và cũng là cách trị liệu hữu hiệu trong nhiềutrường hợp bệnh, như các rối loạn tinh thần khiến chúng ta lúc buồn lúc vui(mood disorders), lẫn, đau nhức kinh niên, suy tim, tai biến mạch máu não,bón, khó ngủ. Aspirin nên được dùng cho những vị mang nguy cơ có thể sẽ bị bệnhtim mạch trong vòng 5 năm tới (nguy cơ >3% so với người thường), chẳnghạn như những người có bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, chúng ta cẩn thận khidùng aspirin vì aspirin có thể gây chảy máu đường tiêu hóa, nhất là cho cácvị trên 75 tuổi, các vị có bệnh loét bao tử hoặc từng chảy máu đường tiêuhóa trong quá khứ, các vị đang uống những thuốc warfarin, steroid. Cứ mỗi 10 năm, chúng ta chích ngừa phong đòn gánh (tetanus), để lỡcó đứt tay trầy chân, chúng ta yên tâm sẽ không bị phong đòn gánh, mộtbệnh nhiễm trùng nguy hiểm có thể gây tử vong. Thuốc thường được phachung với thuốc ngừa bệnh bạch hầu (diptheria, một bệnh nhiễm trùng nguyhiểm tạo những màng trắng ở họng), nên được gọi là thuốc chích ngừa Td(tetanus- diptheria vaccine). Hàng năm, các vị cao niên 65 tuổi trở lên nên chích ngừa cúm khoảngtháng 10, 11, trước khi cúm đến vào mùa Đông. Người dưới 65 tuổi songđang mang các bệnh tim, phổi, hoặc những bệnh kinh nhiên khác khiến sứcđể kháng của cơ thể suy giảm, cũng nên chích ngừa cúm. Các vị cao niên 65 tuổi trở lên cần chích ngừa bệnh sưng phổipneumococcus, chỉ cần một lần trong đời. Giống ngừa cúm, người dưới 65tuổi song đang mang các bệnh tim, phổi, hoặc những bệnh kinh nhiên kháckhiến sức để kháng của cơ thể suy giảm, cũng nên chích ngừa sưng phổipneumococcus. Gần đây, có thuốc chích Zostavax ngừa bệnh shingles (một bệnh dosiêu vi, gây đau đớn, có khi rất dữ, nhất là cho người lớn tuổi, Việt Nam tahay gọi nôm na là “bệnh giời ăn”), các vị 60 tuổi trở lên nên chích thuốcZostavax ngừa bệnh này. Phòng ngừa thứ nhì Phòng ngừa thứ nhì (secondary prevention) gồm việc truy tìm các ungthư ruột già, vú, nhiếp hộ tuyến, cổ tử cung; đo áp huyết định kỳ; thử máuxem có cao các chất mỡ trong máu; truy tìm bệnh rỗng xương; truy tìm bệnhphình nở động mạch aorta trong bụng (abdominal aortic aneurysm). 50 tuổi trở lên, cả đàn ông lẫn phụ nữ, chúng ta nên truy tìm ung thưruột già, dù không có triệu chứng gì cả. Phương pháp truy tìm ung thư ruộtgià tốt nhất là soi toàn ruột già (colonoscopy), nếu bình thường, 10 nămchúng ta sẽ soi lại. Nguy cơ bị ung thư nhiếp hộ tuyến tăng sau tuổi 50. Tiếc thay, hiệnvẫn chưa có phương pháp truy tìm ung thư nhiếp hộ tuyến thực chính xác.Từ 50 tuổi trở lên, đàn ông chúng ta nên nhờ bác sĩ thăm khám nhiếp hộtuyến hàng năm, và thảo luận với bác sĩ có nên thử PSA hay không.[Thường chất PSA trong máu tăng cao khi có ung thư nhiếp hộ tuyến, nhưngcó nhiều trường hợp thử thấy PSA tăng cao, khi đâm kim lấy mô nhiếp hộtuyến xem dưới kính hiển vi (biopsy), không thấy có ung thư, ngược lại,cũng có trường hợp ung thư, song PSA lại không cao nhiều, nên phươngpháp truy tìm ung thư này không thực chính xác lắm, việc có nên thử PSAhay không sẽ tùy vào ý muốn của bạn, sau khi nghe lời giải thích của bác sĩ.] Ung thư vú tăng cao nhiều sau tuổi 50. Từ tuổi 40 trở đi, phụ nữ nênđi khám vú hàng năm, và chụp phim vú mỗi 1-2 năm. Đến tuổi 50 trở đi, vẫnđến bác sĩ khám vú hàng năm, và mỗi năm nên chụp ...