SỤN TIẾP HỢP

Sụn tiếp hợp là sụn tăng trưởng nằm giữa đầu xương và đầu thân xương dài, chịu trách nhiệm về phát triển chiều dài của xương. Sụn tiếp hợp gồm 3 vùng: sụn dự trữ, sụn tăng sinh và sụn phì đại-thoái hóa. Rất nhiều nội tiết tố, sinh tố và các yếu tố tăng trưởng tác động lên các hoạt động của sụn tiếp hợp đặc biệt trong lứa tuổi dậy thì. Khuyết tật hoặc tổn thương ở sụn tiếp hợp sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của xương, gây ra nhiều triệu chứng, biến chứng và dị...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
SỤN TIẾP HỢP SỤN TIẾP HỢPTÓM TẮTSụn tiếp hợp là sụn tăng trưởng nằm giữa đầu xương và đầu thân xương dài,chịu trách nhiệm về phát triển chiều dài của xương. Sụn tiếp hợp gồm 3vùng: sụn dự trữ, sụn tăng sinh và sụn phì đại-thoái hóa. Rất nhiều nội tiếttố, sinh tố và các yếu tố tăng trưởng tác động lên các hoạt động của sụn tiếphợp đặc biệt trong lứa tuổi dậy thì. Khuyết tật hoặc tổn thương ở sụn tiếphợp sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của xương, gây ra nhiều triệu chứng,biến chứng và dị tật.SUMMARYGROWTH PLATELe Chi Dung * Y hoc TP. Ho Chi Minh * 1999 * Vol. 3 * No. 3: 139-144Growth plate localizes between the epiphysis and metaphysis; it isresponsable for the longitudinal growth of the long bone. It composes ofthree zones: reserve zone, proliferative zone and hypertrophic degenerativezone. Many hormones, vitamins and growth factors affect the activities ofthe growth plate especially during the puberty period. Any defects or lesionsof the growth plate will involve the bone development and cause manyclinical signs, complications and deformations.ÐỊNH NGHĨA@ Ở xương dài, có nhiều sụn tăng trưởng:* Sụn tiếp hợp là sụn tăng trưởng nằm giữa đầu xương và đầu thân xươngdài, chịu trách nhiệm về sự phát triển chiều dài của xương.* Sụn tăng trưởng nằm trong đầu xương hoặc các mấu, mỏm xương tạonên đầu xương và các mấu động, mỏm xương giúp hoàn chỉnh hình thể củaxương. Ví dụ xương đùi có 6 sụn tăng trưởng: 4 ở đầu trên gồm 1 sụn tiếp hợp, 1 sụn tăng trưởng đầu xương, 1 tạo- nên mấu động lớn và 1 hình thành mấu động nhỏ. 2 ở đầu dưới gồm 1 sụn tiếp hợp và 1 sụn tăng trưởng đầu xương-Các loại sụn tăng trưởng đều có cấu tạo mô học và cách phát triển giốngnhau.CẤU TẠO MÔ HỌC(1,2,3,5,6,7,8)Sụn tiếp hợp gồm 3 vùng (bảng 1)Vùng dự trữNằm cạnh nhân tạo xương thứ cấp ở đầu xương, gồm các nguyên bào sụnchưa trưởng thành, nằm rời rạc, tương đối không hoạt động. Vùng nàykhông tham gia vào quá trình tăng chiều dài của xương nhưng tạo ra chấtcăn bản sụn và có nhiệm vụ dự trữ. Các mạch máu đầu xương không cấpmáu nuôi cho vũng này (p02 = 20 mmHg) mà chỉ có các nhánh chạy xuyênqua để đến vùng sụn tăng sinh.Vùng tăng sinhLà vùng khởi đầu sự tăng trưởng với các nguyên bào sụn mầmnhân đôithành các nguyên bào s ụn, tăng sinh mạnh, thường có 2 nhân tế bào nằmtrong 1 hốc. Nguyên bào sụn được biệt hóa từ tế bào trung mô và tiết ra chấtcăn bản là chất dạng sụn (collagen típ II, kèm một ít típ V, IX).Sự tăng trưởng nhanh nhờ hoạt động chuyển hóa mạnh, giàu máu nuôi cungcấp bởi các mao mạch đến từ nhân tạo xương thứ cấp, giàu oxy (pO2 =60mmHg), glycogen, ATP và collagen. Sự tăng trưởng về chiều dài phụthuộc vào số lượng các nguyên bào sụn mầm được quy định bởi tính chấtdi truyền cho từng đĩa sụn tiếp hợp. Các sụn tiếp hợp gần gối-xa khuỷu(đầu dưới xương đùi, đầu trên xương chày-đầu trên xương cánh tay, đầudưới xương quay...) tăng trưởng mạnh, chịu trách nhiệm từ 70-75% chiềudài của xương và cũng là nơi dễ bị rối loạn, sinh ung bướu cũng như viêmnhiễm. Tốc độ tăng trưởng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố nội tiết và cơ học.Khi tăng sinh, các tế bào bị đẩy về 2 phía: chậm về phía nhân tạo xương đầuxương và nhanh gấp 10 lần về phía đầu thân xương.Khi tăng trưởng về phía đầu thân xương, các nguyên bào s ụn sắp xếp thànhcột song song với chiều rộng từ 2-4 tế bào. Giữa các cột tế bào là chấtdạng sụn có cùng bề rộng.Vùng phì đại, thoái hóaGồm 3 vùng nhỏ: vùng trưởng thành (vùng chín), vùng thoái hóa, vùng hóacanxi tạm thời. Ở vũng này, các tế bào sụn không tăng sinh nữa mà chỉ giatăng kích thước gấp 5-10 lần, và chất căn bản chuẩn bị hóa canxi. Ðiều nàyxảy ra kết hợp với sự giảm cung cấp máu, giảm oxy (p02 = 30mmHg) dokhông còn mạch máu nuôi và dự trữ glycogen cùng với việc tan rã các đạiphân tử proteoglycans (mucopolysaccharid) cũng như các tế bào sụn. Trongvùng hóa canxi, loại collagen típ X loại chuỗi ngắn được tổng hợp và kếthợp với các túi trong chất căn bản tạo thuận lợi cho việc lắng đọng canxi.Khởi đầu, các tế bào sụn phì đại và thoái hóa dần do thiếu máu nuôi. Sựngấm canxi trong chất căn bản làm hàng rào cản ngăn sự thẩm thấu của chấtdinh dưỡng nên càng làm nặng thêm tình trạng thoái hóa, nhân tế bào vỡvụn, tế bào bị chết (vùng thoái hóa). Tiếp theo là vùng hóa canxi theo đó sựhóa canxi xảy ra trong chất căn bản giữa các tế bào sụn tạo thành các váchngang và dọc. Sự hóa canxi có 3 mục đích: (1) hướng dẫn sự xâm nhập cácmạch máu tân tạo vào giữa các cột tế bào đã chết, (2) bảo vệ các mao mạchmỏng manh nằm giữa các cột và (3) cung cấp các sườn tạo điều kiện cho sựlắng đọng các chất xương mới được tạo ra.Từ vùng đầu thân xương, các mao mạch và tế bào trung mô không biệt hóaxâm nhập vào các khoảng trống do tế bào sụn chết để lại nằm giữa các thanhsụn hóa canxi. Mạch máu xâm nhậ ...