Tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung Thành

Tác phẩm "Rừng xà nu" của Nguyễn Trung ThànhChuyên đề này nhằm giúp học sinh củng cố những kiến thức cơ bản xung quanh tác phẩm “Rừng xà nu”:- Hình tượng rừng xà nu - biểu tượng của vẻ đẹp nên thơ và sức sống bất diệt trong đau thương.- Hình tượng Tnú – tiêu biểu cho các thế hệ người Tây Nguyên vùng lên chống Mĩ.- Chất sử thi trong tác phẩm – in đậm dấu ấn thi pháp và mĩ học của văn thơ kháng chiếnKIẾN THỨC CƠ BẢN1. Giới thiệu chung:a. Tác giả+ Tiểu sử:- 2 bút...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tác phẩm "Rừng xà nu" của Nguyễn Trung Thành Tác phẩm Rừng xà nu của Nguyễn Trung ThànhChuyên đề này nhằm giúp học sinh củng cố những kiến thức cơ bản xung quanhtác phẩm “Rừng xà nu”:- Hình tượng rừng xà nu - biểu tượng của vẻ đẹp nên thơ và sức sống bất diệt trongđau thương.- Hình tượng Tnú – tiêu biểu cho các thế hệ người Tây Nguyên vùng lên chống Mĩ.- Chất sử thi trong tác phẩm – in đậm dấu ấn thi pháp và mĩ học của văn thơ khángchiếnKIẾN THỨC CƠ BẢN1. Giới thiệu chung:a. Tác giả+ Tiểu sử:- 2 bút danh: Nguyên Ngọc, Nguyễn Trung Thành.- Có mặt và hoạt động cách mạng ở Tây Nguyên trong 2 cuộc kháng chiến > vùngđất vốn còn xa lạ với nhiều người lại trở thành miền kí ức, miền nhớ thân thươngcủa Nguyên Ngọc.+ Con người:- Vốn sống phong phú, giàu có trong những năm tháng chiến tranh.- Gắn bó sâu sắc với thiên nhiên và con người Tây Nguyên.- Tận mắt chứng kiến, thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên Tây Nguyên, nhữngtrang sử hào hùng mang màu sắc huyền thoại của Tây Nguyên về những thế hệngười Tây Nguyên đứng lên chống kẻ thù: Kơpachơlơng, Tnú…> niềm tự hào,ngưỡng mộ với đât nước, con người Tây Nguyên+ Sáng tác:- Tác phẩm tiêu biểu: Đất nước đứng lên, Rẻo cao, Rừng xà nu,Trên quê hươngnhững anh hùng Điện Ngọc, Đất Quảng…- Đặc sắc:• Tác phẩm dù ra đời ở thời điểm nào cũng đậm chất sử thiĐề tài: đậm chất sử thiHình tượng trung tâm: cá nhân kết tinh số phận, vẻ đẹp cộng đồng.Cảm hứng chủ đạo: tôn vinh, ngợi caHệ thống nghệ thuật:o Bút pháp tương phảno Giọng văn trang trọngo Cấu trúc trùng điệp.• Nét riêng của chất sử thi trong sáng tác Nguy ễn Trung Thành: dấu ấn TâyNguyên, không khí Tây Nguyên, gợi liên tưởng về những pho sử thi đồ sộ xa xưacủa người miền núi+ Vị trí văn học sử:- Người đầu tiên đưa Tây Nguyên vào văn học.- Cho đến nay vẫn là nhà văn viết hay nhất về Tây Nguyên.b. Tác phẩm+ Sự ra đời:- Mùa hè năm 1965, Mĩ ào ạt đổ quân vào miền Nam Việt Nam để đánh nhanh,diệt gọn > khơi dậy chủ nghĩa anh hùng cách mạng đã được hun đúc từ khángchiến chống Pháp ở miền Nam nói chung, Tây Nguyên nói riêng.Nguyễn Trung Thành tận mắt chứng kiến quá trình thức tỉnh và đứng lên củangười dân Tây Nguyên yêu nước.+ Cốt truyện:- Theo sự đan xen 2 chiều: quá khứ - hiện tại > gắn với hai câu chuyện lồng ghép:• Cuộc đời đau thương mà anh dũng của Tnú > tuyến chính, phần cốt lõi.• Sự vùng lên của dân làng Xô man.Thể hiện bằng con đường nghệ thuật sự gắn bó giữa số phận cá nhân và vận mệnhchung của cộng đồng dân tộc.+ Hệ thống hình tượng:- Hình tượng thiên nhiên: Rừng xà nu.- Hình tượng con người: Tnú, cụ Mết, Mai, Dít...2. Phân tícha. Rừng xà nu+ Biểu tượng của đau thương:- Mở đầu tác phẩm: đồi xà nu, ở trong tầm đại bác > ngay từ những dòng đầu tiên,xà nu đã được đặt trong cảnh liên quan đến sự huỷ diệt dữ dội, tàn bạo > thử tháchlớn, nghiệt ngã với rừng xà nu.- Hàng vạn cây, không cây nào không bị thương:• Có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận bão.• Ở chỗ vết thương: dần dần bầm lại, đen và đặc quyện thành từng cục máu lớn >thương tích bầm tụ > vết thương lớn.• Có những cây con vừa lớn ngang tầm ngực người lại bị đại bác chặt làm đôi >vết thương không lành được, cứ loét mãi ra, năm mười hôm thì cây chết > tả hìnhảnh những cây non bị huỷ diệt tạo cảm giác xa xót.+ Biểu tượng của vẻ đẹp nên thơ và sức sống bất diệt:- Ở chỗ vết thương: nhựa ứa ra, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt > huyđộng ấn tượng khứu giác (thơm ngào ngạt) và ấn tượng thị giác (long lanh) đểmiêu tả chất nhựa xà nu > đẹp thi vị.- Trong rừng ít loại cây sinh sôi nảy nở khoẻ như vậy > so sánh làm nổi bật sứcsống hiếm có của xà nu.- Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanhrờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời > nguồn sống bền bỉ, ngạo nghễ,ngang tàng, như cỏ dại, như suối nguồn ào ạt.- Ham ánh sáng măt trời, phóng lên rất nhanh để đón lấy ánh nắng, thứ ánh nắngtrong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng thẳng tắp, long lanh vô số hạt bụivàng từ nhựa cây bay ra, thơm mỡ màng > câu văn có sự thăng hoa của hai vẻ đẹp:vẻ nên thơ và sức mạnh cường tráng, bất khuất.• Ham ánh sáng mặt trời > bản năng tồn sinh dẻo dai, luôn hướng về phía ánh sáng,hướng về sự sống.• Động từ mạnh: ham, phóng, đón > tư thế chủ động chiếm lĩnh > khao khát sống,khả năng sống tiềm tàng mãnh liệt.• Hương thơm của nhựa cây tiếp tục được đan chiếu ánh xạ trong hai chiều cảmnhận: thị giác, khứu giác.o Hạt bụi vàng: những hạt bụi dưới ánh sáng mặt trời từ trên cao rọi xuống giốngnhư những hạt bụi long lanh > thơ hoá một hình ảnh bình thường.o Thơm mỡ màng: không phải “thơm ngào ngạt” (cùng sắc độ đậm đặc, mạnh),không phải “thơm dìu dịu” (sắc độ nhẹ) mà là thơm mỡ màng > mùi hương ngậmmột nguồn sống dồi dào.• Có những cây: vượt lên được, cao hơn đầu người, cành lá sum sê như những conchim đã đủ lông mao, lông vũ.• Đạn đại bác không giết nổi chúng, những vết thương của chúng chóng lành nhưtrên một thân thể cường tráng.• Chúng vượt lên rất nhanh, thay thế những cây đã ngã…• Cứ thế hai ba năm nay, rừng xà nu đã ưỡn tấm ngực lớn ra, che chở cho làng >rào chắn, điểm tựa, áo giáp che chở cho cuộc sống dân làng Tây Nguyên > thái độtrân trọng, hàm ơn.(Liên hệ: “Tre Việt Nam” - Nguyễn Duy)Nhận xét:- Nhà văn xoay ống kính từ ngoài vào trong, từ nhìn ngắm tổng quát đồi xà nuhàng vạn cây đến thâm nhập vào từng tế bào xà nu, khám phá chất nhựa thơmngào ngạt – cái mùi thơm của sự sống bất tử.- Biện pháp nhân hoá khiến xà nu không chỉ hiện lên ở phương diện sinh vật họcvới đặc tính dẻo dai, sức chịu đựng tốt mà còn trở thành sinh thể sống, đang chịunhững đau đớn về thể xác nhưng bất khuất, kiên cường, gan dạ, bản lĩnh, ẩn tàngmột sức sống bất diệt ...