Tài liệu Bệnh Học Thực Hành: Suy thượng thận (Insuffisance surrénale lente, Maladie d'Addison, Addisonsmus)

Bệnh suy tuyến thương thận mạn tính còn gọi là bệnh suy thượng thận mạn hay bệnh Addison, thường do lao vỏ tuyến thượng thân, teo thượng thận, bệnh tự miễn, Histoblast, thoái hóa tinh bột, ung thư di căn, thoái hóa do nhiễm độc tế bào, nhiễm nấm, bệnh bạch cầu, di chứng xuất huyết não....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tài liệu Bệnh Học Thực Hành: Suy thượng thận (Insuffisance surrénale lente, Maladie d’Addison, Addisonsmus) SUY THƯỢNG THẬN (Insuffisance surrénale lente, Maladie d’Addison, Addisonsmus)Đại CươngBệnh suy tuyến thương thận mạn tính còn gọi là bệnh suy thượng thận mạn haybệnh Addison, thường do lao vỏ tuyến thượng thân, teo thượng thận, bệnh tự miễn,Histoblast, thoái hóa tinh bột, ung thư di căn, thoái hóa do nhiễm độc tế bào, nhiễmnấm, bệnh bạch cầu, di chứng xuất huyết não, nhiễm khuẩn, do trị liệu Corticoidkéo dài, phẫu thuật cắt tuyến thượng thận... Đặc điểm lâm sàng chủ yếu là bệnhnhân suy nhược, mệt mỏi, chán ăn, tăng nhiễm sắc tố, mất nước mất Natri, huyếtáp hạ. Bệnh phát sinh phần lớn ở tuổi thành niên từ 20 đến 50 tuổi. Tuy có tăng tụsắc tố như chứng hắc đởm nhưng bệnh có nhiều biểu hiện hư hàn, vì vậy đượcqui vào chứng hư lao trong chứng bệnh nội khoa y học cổ truyền.Nguyên nhânNguyên nhân bệnh có nhiều, do tiên thiên bất túc, mắc bệnh ngoại cảm hoặc nộithương lâu ngày, do tư tưởng tình cảm có sự đột biến bất thường (thất tình) làm tổnthương tạng phủ, cũng có thể do sinh hoạt ăn uống, phòng dục, lao động khôngđiều độ đều có thể gây nên âm dương mất điều hòa, khí huyết hư tổn, chức năngtạng phủ rối loạn. Và theo nhiều học giả trong bệnh suy tuyến thượng thận thì chứcnăng của 3 tạng thận, can, tỳ bị suy giảm nhiều nhất.Có thể phân tích cơ chế bệnh lý như sau: Thận là gốc của tiên thiên, thận tàng tinh,chủ mệnh môn hỏa, là nguồn năng lương và cơ sở vật chất của sự sống, thúc đẩy sựsính trưởng và phát dục. Do mệnh môn hỏa suy, năng lượng khí hóa thiếu hụt nênbệnh nhân sợ lạnh, chân tay lạnh, lưng gối lạnh, mệt mỏi, tinh thần suy sụp, sinh lýyếu kém, sắc tố lắng đọng thành xạm đen. Tinh suy nguyên âm không đủ để nuôicơ thể nên thể trạng âm hư, người gầy sụt cân, da xạm khô, ù tai, hoa mắt, ngủ ít,hay quên, lòng bàn chân tay nóng. Can thận đồng nguyên, thận tinh hư thì can âmhuyếtcũng thiếu nên chóng mặt ù tai, tóc khô rụng, chân tay tê dại cơ giật run, tinh thầnkhó tập trung dễ bị kích động, can khí uất khí trệ sinh huyết ứ. Tỳ chủ vận hóa,thận dương không đủ thì tỳ dương phải thiếu nên người chân tay mệt mỏi. ăn kém,rối loạntiêu hóa. Cho nên trên lâm sàng thường gặp các thể bệnh chính là tỳ thận dươnghư, can thận âm hư hoặc âm dương đều hư. Trường hợp bệnh tiến triển xấu mệnhmôn hỏa và nguyên khí suy nặng, dẫn đến hội chứng bệnh lý: phù dương ngoạiviệt, âm dương ly quyết thì xuất hiện sốt cao hôn mê, nôn, huyết áp tụt, mạch ViTế muốn tuyệt, khó bắt, dễ nguy hiểm đến tính mạng.Triệu Chứng Lâm SàngBệnh bắt đầu từ từ, bệnh nhân thường xuyên ở tình trạng suy yếu, mệt mỏi, chánăn, sụt cân, nôn và buồn nôn, tiêu chảy, rối loạn sinh dục, có khi đau bụng, thèm ănmuối. Cơ thể bị mất nước mạn tính, suy mòn, huyết áp thấp, tim nhỏ lại, hạ đườnghuyết, nhiễm sắc tố ngày càng tăng, chủ yếu ở các vùng sinh dục, rốn nách, númvú, các khớp khuỷu, niêm mạc miệng, hoặc nơi có sẹo, thường có màu nâu hơixanh, hoặc xạm đen.Nhiễm sắc tố nặng có thể lan ra toàn thân màu than đen hay đồng thau. Bệnh nhândễ bực tức, tư tưởng không tập trung hoặc u uất, trầm cảm, đau đầu, mất ngủ, hồihộp, khó thở, tóc khô dễ rụng, rối loạn kinh nguyệt, lưng đau, gối mỏi, chân taylạnh, sợ lạnh, hoặc tiểu đêm nhiều, phù toàn thân, bệnh nặng dẫn đến hôn mê .Chẩn Đoán: Chủ yếu dựa vào:Người mệt mỏi, suy yếu ngày càng nặng hơn, chán ăn, buồn nôn, sút cân, nhiễmsắc tố ở da có xu hướng tăng dần.. Huyết áp hạ.. Có tiền sử nhiễm lao hoặc đang nhiễm lao.. X quang ổ bụng phát hiện điểm vôi hóa ở vùng thượng thận.. Điện tâm đồ, điện não đồ có điện thế thấp..Hocmôn cortison máu, 17 Setostéroid trong nước tiểu đều thấp.Điều TrịThường gặp các thể bệnh thượng thận mạn và luận trị như sau:l) Tỳ thận dương hư: Thường gặp ở những bệnh nhân thể chất dương hư, lưng đaumỏi, chân tay lạnh sợ lạnh, yếu sinh lý, tóc dễ rụng, tiểu trong hoặc phù toàn thân,nam thì liệt dương, di tinh, nữ thì bụng lạnh, huyết trắng nhiều, vô sinh, lưỡi bệu,sắc nhạt, rêu trắng hoạt, người gầy mệt mỏi, chán ăn, sắc mặt da xạm đen hoặc nâuthâm, mạch Trầm, Trì, Tế, Nhược.Điều trị: ôn bổ tỳ thận. Dùng bài Hữu Qui Hoàn gia giảm: Thục địa, Sơn dược đều15g, Bạch linh, Đơn sâm đều 15g, Sơn thù, Thỏ ti tử, Kỷ tử, Đỗ trọng, Bạch truậtđều 12g, Nhục quế bột 4g (hòa thuốc), Thục phụ tử 10g, Đương qui 12g, Lộc giácgiao 10g, Đảng sâm 12g, Cam thảo 3g, sắc uống.- Gia giảm: Khí hư nặng bỏ Đảng sâm thêm Hồng sâm; Có ứ huyết thêm Kê huyếtđằng; Nôn, buồn nôn thêm Khương Bán hạ, Trần bì; Bụng đầy thêm Hậu phác,Mộc hương; Tiêu chảy thêm Bổ cốt chi, Nhục đậu khấu; Chán ăn thêm Sa nhân,tiêu Sơn tra, Mạch nha; Tim hồi hộp thêm Ngũ vị tử, Long nhãn nhục, Sinh Mẫulệ; Liệt dương thêm Dâm dương hoắc, Lộc nhung. Trường hợp đang mắc bệnh laothêm Đông trùng hạ thảo, Bạch cập, Hoàng tinh...Do ...