'Tam nông' trong quá trình phát triển Khu công nghiệp ở Việt Nam

Thực tiễn xây dựng và phát triển các khu công nghiệp (KCN) ở nước ta trong những năm qua cũng đang đặt ra nhiều vấn đề đối với sự phát triển nông nghiệp, nông thôn và nông dân (dưới đây gọi tắt là “tam nông”). Những người “làm KCN” lẫn người nông dân chưa tính hết được những vấn đề phát sinh sau khi “KCN hoá”. Vậy, quá trình xây dựng và phát triển các KCN đã ảnh hưởng như thế nào đến nông nghiệp, nông thôn và nông dân nước ta?...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
“Tam nông” trong quá trình phát triển Khu công nghiệp ở Việt Nam “Tam nông” trong quá trình phát triển Khu công nghiệp ở Việt Nam Khởi tạo bởi : tailieu | Đăng bởi : tinkinhte | Cập nhật: 06/09/2009 23:11 E-mail | Bản in | Lưu xem sau Thực tiễn xây dựng và phát triển các khu công nghiệp (KCN) ở n ước ta trong những năm qua cũng đang đặt ra nhiều vấn đề đ ối v ới s ự phát tri ển nông nghiệp, nông thôn và nông dân (dưới đây gọi tắt là “tam nông”). Nh ững ng ười “làm KCN” lẫn người nông dân chưa tính hết đ ược nh ững v ấn đ ề phát sinh sau khi “KCN hoá”. Vậy, quá trình xây dựng và phát tri ển các KCN đã ảnh hưởng như thế nào đến nông nghiệp, nông thôn và nông dân nước ta? Đồng lúa Ninh Bình Nông nghiệp Đến nay, việc xây dựng và phát triển các KCN ở nước ta những năm qua đã s ử dụng 43.687 ha đất nông nghiệp (chưa kể diện tích đất xây dựng các khu kinh t ế mở). Nếu tính cả phần diện tích đất nông nghiệp được chuyển đổi mục đích sử dụng vào việc đô thị hoá xung quanh các KCN thì con số này còn cao h ơn nhi ều lần. Mặc dù diện tích canh tác nông nghiệp có giảm do phải dành m ột ph ần qu ỹ đất để xây dựng các KCN, song kinh tế nông nghiệp v ẫn có s ự phát tri ển liên t ục với nhịp độ tăng trưởng từ 4,5%-5%. Năm 2007, sản lượng lương thực đạt 39.977 nghìn tấn, tăng 5.704 nghìn tấn so với năm 2001, bình quân mỗi năm tăng 950 ngàn tấn. Hàng năm nước ta vẫn xuất khẩu khoảng 3,5-4 tri ệu tấn gạo. Nh ờ đó mà an ninh lương thực ở nước ta được bảo đảm. Đạt được kết quả đó là do những năm qua các KCN đã thu hút được hàng ngàn d ự án hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh các sản phẩm nông nghiệp ho ặc sử dụng sản phẩm nông nghiệp như công nghiệp thực phẩm, nông-lâm-thuỷ sản; sản xuất phân bón, nông dược, thức ăn gia súc… Các dự án trên không ch ỉ tr ực ti ếp đưa đến cho nông nghiệp Việt Nam nguồn vốn phát triển, công nghệ tiên tiến, kinh nghiệm quản lý mà còn gián tiếp, thông qua các mối quan hệ sản xuất, kinh doanh tạo ra những tác động lan truyền, thúc đẩy tăng năng suất lao động và hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Nhiều doanh nghiệp trong KCN đã đem vào Vi ệt Nam nhi ều giống cây trồng, vật nuôi có năng suất, chất lượng cao đạt tiêu chuẩn qu ốc t ế; t ạo ra những mô hình làm ăn mới, có hiệu quả cao. Tuy nhiên, xét một cách tổng thể, đến nay đóng góp c ủa các KCN vào sự nghi ệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá ngành nông nghiệp chưa thực sự lớn. Vai trò đ ộng lực, vai trò kích cầu của các KCN đối với ngành nông nghi ệp ch ưa th ể hi ện rõ. Hầu hết các địa phương đều có những chương trình, mô hình khuyến khích s ự h ợp tác giữa nhà nông với doanh nghiệp trong KCN, nhất là vùng Đ ồng bằng sông C ửu Long. Nhưng trên thực tế sự hợp tác này còn lỏng lẻo và chưa có hi ệu qu ả. Các sản phẩm nông nghiệp được sản xuất ra không được các doanh nghi ệp bao tiêu hết, thường xuyên trong tình trạng canh cánh n ỗi lo “đ ược mùa m ất giá”; và ng ược lại các sản phẩm công nghiệp phục vụ trực ti ếp sản xu ất nông nghi ệp còn thi ếu. Một số vật tư nông nghiệp như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật… vẫn phụ thu ộc vào hàng hoá nhập khẩu từ nước ngoài. Bên cạnh đó, việc phát triển các KCN ở nước ta thời gian qua m ặc dù đã s ử d ụng một quỹ đất khá lớn đất nông nghiệp (chủ yếu là những nơi “đắc địa”), nhưng những tác động tích cực trở lại của các KCN đối với sự phát tri ển nông nghi ệp là chưa tương xứng. Hay nói cách khác, lợi ích do phát tri ển KCN đem l ại đ ối v ới nông nghiệp chưa xứng với chi phí (cả trước mắt và lâu dài) mà nông nghi ệp ph ải hy sinh để xây dựng các KCN. Nông thôn Một trong những mục tiêu quan trọng của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước là hiện đại hoá nông thôn. Trong quá trình th ực hi ện m ục tiêu này, các KCN đóng vai trò rất quan trọng. Các KCN ở n ước ta đã tạo nên m ột di ện m ạo nông thôn mới, mang lại văn minh đô thị, góp phần c ải thiện đ ời sống kinh t ế, văn hoá, xã hội cho khu vực rộng lớn được đô thị hoá. Tuy nhiên, có một thực tế là việc quy hoạch và xây dựng đồng bộ các khu dân c ư, hệ thống hạ tầng kỹ thuật-xã hội gắn với các KCN chưa được chú trọng. Điều đó đã dẫn đến một hệ quả là các KCN đã góp phần đô thị hoá nông thôn nhi ều h ơn là hiện đại hoá nông thôn. Nhiều vấn đề xã hội n ổi c ộm như tr ật t ự, an ninh, nhà ở, đời sống văn hoá…ở các vùng nông thôn vốn không được trù tính đầy đ ủ khi l ập quy hoạch và đánh giá các tác động của KCN. Vì vậy, sau nhi ều năm đ ổi m ới, b ộ mặt nông thôn nước ta nói chung, vùng xây dựng KCN nói riêng tuy đã khá h ơn trước, nhưng vẫn chưa mang dáng dấp của một nông thôn trên con đ ường công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Thêm vào đó, cùng với sự phát triển KCN, nông thôn nước ta b ắt đầu đang phải đối mặt với vấn đề môi trường do các nhà máy thải ra. Các loại chất th ải từ KCN không chỉ ảnh hưởng tới môi trường sản xuất kinh doanh c ủa các doanh nghi ệp trong KCN mà tác hại hơn còn ảnh hưởng tới môi tr ường và đ ời s ống nhân dân ở các khu vực xung quanh KCN. Theo tính toán, d ự ki ến khi các KCN đã l ấp đ ầy, các doanh nghiệp thải ra một lượng chất thải lên tới 567.131 m3/ngày đêm. Đây th ực sự là một khối lượng nước thải khổng lồ và là một thách thức lớn đối với các KCN trong công tác xử lý. Đó là chưa kể đến hàng chục vạn m3/ngày đêm n ước thải sinh hoạt của người lao động trong các doanh nghi ệp KCN. Việc làm và đời sống nông dân Theo số liệu thống kê, đến nay, các doanh nghi ệp trong KCN đã thu hút trên 1 tri ệu lao động trực tiếp, và hàng triệu lao động gián ti ếp. Tín ...