Tế bào gốc và hiện trạng nghiên cứu, ứng dụng tế bào gốc ở Việt Nam

Bài viết Tế bào gốc và hiện trạng nghiên cứu, ứng dụng tế bào gốc ở Việt Nam trình bày hiện trạng triển khai thực hiện các nội dung nghiên cứu, ứng dụng tế bào gốc tại các cơ sở trong cả nước cũng như thông tin về một số hoạt động nghiên cứu phát triển khác về tế bào gốc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Tế bào gốc và hiện trạng nghiên cứu, ứng dụng tế bào gốc ở Việt Nam Bộ Giáo dục và Đào tạo - Trường Đại học Duy Tân TẾ BÀO GỐC VÀ HIỆN TRẠNG NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG TẾ BÀO GỐC Ở VIỆT NAM STEM CELL AND THE CURRENT STUTUS OF STEM CELL RESEARCH AND APPLICATION IN VIETNAM PHẠM MẠNH HÙNG * LÊ VĂN ĐÔNG ** TÓM TẮT Báo cáo này sẽ điểm qua một số khái niệm chung về tế bào gốc (TBG), công nghệ TBG, triển vọng và các khó khăn về kỹ thuật cần phải vượt qua để đưa trị liệu TBG trở thành thường qui. Sau đó báo cáo sẽ điểm lại tình hình nghiên cứu TBG ở Việt Nam trước năm 2006-2007 là thời điểm xuất hiện đề xuất của một số nhà khoa học về việc xây dựng hệ thống ngân hàng và tổ chức mạng lưới nghiên cứu, ứng dụng và trị liệu TBG ở Việt Nam. Cuối cùng, báo cáo trình bày hiện trạng triển khai thực hiện các nội dung nghiên cứu, ứng dụng TBG tại các cơ sở trong cả nước cũng như thông tin về một số hoạt động nghiên cứu phát triển khác về TBG. Từ khoá: tế bào gốc, công nghệ tế bào gốc, trị liệu tế bào gốc ABSTRACT This paper aims to introduce some concepts and definitions on stem cell and stem cell technology, its therapeutic potentials and challenges need to be overcome in order to make stem cell therapy to be routine practices. Its then list out some stem cell researches done before 2006-2007 when stem cell researchers in Vietnam proposed to set up stem cell banks and network of stem cell research, application and therapy in Vietnam. Finally, this report will summarize the current situation of stem cell research and application in Vietnam. Key words: stem cell; stem cell technology; stem cell therapy. 1. Tế bào gốc 1.1. Khái niệm và phân loại tế bào gốc Tế bào gốc (TBG) là những tế bào chưa có chức năng chuyên biệt, chúng có khả năng tăng sinh mạnh mẽ, có tiềm năng phát triển thành nhiều loại tế bào khác nhau và có khả năng tự thay mới. Nhờ những đặc điểm này mà TBG đã thu hút được sự quan tâm nghiên cứu ứng dụng để chữa một số bệnh của cơ quan tạo máu, một số bệnh di truyền bẩm sinh liên quan đến chuyển hoá và suy giảm miễn dịch, ung thư máu, và có 22 * GS.TSKH, Chủ tịch Tổng hội y học Việt Nam ** TS BS, Ngân hàng tế bào gốc MekoStem  KỶ YẾU HỘI NGHỊ KHOA HỌC nhiều hứa hẹn dùng để chữa được nhiều bệnh nan y như tiểu đường, liệt do chấn tương tuỷ sống, suy tim do tổn thương cơ tim, một số bệnh ung thư và bệnh lý gen... Có nhiều cách phân loại và gọi tên TBG khác nhau tuỳ theo tiêu chí phân loại, ví dụ như dựa trên nguồn gốc, thời điểm phân lập, tiềm năng biệt hoá... Có thể chia các TBG hiện đang được quan tâm nhiều thành các loại sau: - Tế bào gốc phôi (enbryonic stem cell), chính xác là các tế bào gốc từ phôi, được phân lập từ phôi (bất kỳ phần nào của phôi, không giới hạn chỉ vào các tế bào của khối tế bào bên trong phôi nang), là các tế bào gốc toàn năng hoặc vạn tiềm năng. Để có được các tế bào này thường phải hủy phôi. Đã có những thông báo sinh thiết phôi lấy ra một số tế bào của phôi sau đó phôi vẫn phát triển bình thường. Tuy nhiên còn nhiều nghi ngại về tính an toàn của kỹ thuật này đối với phôi được sinh thiết, đặc biệt là sinh thiết khối tế bào bên trong của phôi nang để có được các tế bào gốc phôi “kinh điển”. - Tế bào gốc thai (fetal stem cell) được phân lập từ các mô của thai sau nạo phá thai, thường là đa tiềm năng hoặc vạn tiềm năng. Việc nghiên cứu và sử dụng các tế bào này có ảnh hưởng khá nặng nề về đạo đức nghiên cứu, nên thường chỉ giới hạn vào mục đích tìm hiểu quá trình phát triển phôi thai. - Tế bào gốc nhũ nhi (infant stem cell) được phân lập từ trẻ sơ sinh hoặc các phần phụ của thai như dây rốn, nhau thai, màng ối, dịch ối… Các tế bào này thường là đa tiềm năng hoặc vạn tiềm năng. Tùy theo cách thu thập có thể ảnh hưởng hoặc không ảnh hưởng đến đối tượng cho tế bào. Chọc dịch ối trước khi sinh hoặc chọc tĩnh mạch dây rốn trước sinh để lấy để lấy tế bào gốc của em bé có trong dịch ối hoặc trong máu dây rốn có những nguy cơ của các kỹ thuật này là nhiễm trùng, chảy máu, sẩy thai hoặc đẻ non… Tuy nhiên, lấy máu dây rốn từ dây rốn hoặc bánh nhau sau khi đã “mẹ tròn con vuông” vừa được tế bào có thành phần giống hệt máu tĩnh mạch của trẻ sơ sinh lại không ảnh hưởng gì đến em bé. Tương tự như vậy, lấy các tế bào từ mô dây rốn và bánh nhau sau khi sinh cũng không ảnh hưởng đến sức khỏe của em bé vì các thành phần này là sản phẩm bỏ đi sau khi sinh. - Tế bào gốc trưởng thành (adult stem cell) được phân lập từ các mô của người từ trẻ em đến người già. Các tế ...