Thành phần hóa học của phần trên mặt đất cây lấu thu hái tại Việt Nam

Từ dịch chiết ethanol 96% phần trên mặt đất của cây lấu (Psychotria asiatica L.) đã phân lập được 5 hợp chất β-sitosterol (1), 2-[(N-benzoylphenylalanyl)-amino]-3-phenylpropyl benzoat (2), asperglaucid (3), daucosterol (4) và catechin (5). Cấu trúc các hợp chất này được xác định bằng các phương pháp phổ NMR, MS, kết hợp so sánh với tài liệu tham khảo. Trong đó, ba hợp chất 2, 5 lần đầu tiên được phân lập từ cây này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thành phần hóa học của phần trên mặt đất cây lấu thu hái tại Việt Nam www.vanlongco.comTạp chí Dược liệu, tập 22, số 1/2017 (Trang 20 -24) THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA PHẦN TRÊN MẶT ĐẤT CÂY LẤU THU HÁI TẠI VIỆT NAM Lê Việt Dũng1, Vũ Thị Diệp1, Võ Công Đức2, Trần Thanh Hà1, Hà Vân Oanh3, Đỗ Thị Hà1,*, Trần Minh Ngọc 1 Viện Dược liệu; 2Học viện Quân y; 3Đại học Dược Hà Nội *Email: hado.nimms@gmail.com (Nhận bài ngày 11 tháng 01 năm 2017) Tóm tắt Từ dịch chiết ethanol 96% phần trên mặt đất của cây lấu (Psychotria asiatica L.) đã phân lập được 5 hợp chất β-sitosterol(1), 2-[(N-benzoylphenylalanyl)-amino]-3-phenylpropyl benzoat (2), asperglaucid (3), daucosterol (4) và catechin (5). Cấutrúc các hợp chất này được xác định bằng các phương pháp phổ NMR, MS, kết hợp so sánh với tài liệu tham khảo. Trong đó,ba hợp chất 2, 5 lần đầu tiên được phân lập từ cây này. Từ khóa: Psychotria asiatica, 2-[(N-benzoylphenylalanyl)amino]-3-phenylpropyl benzoat, Asperglaucid, Catechin. Summary Chemical Constituents of the Aerial part from Psychotria asiatica L. Collected in Vietnam Five compounds β-sitosterol (1), 2-((S)-2-benzamido-3-phenylpropanamino)-3-phenylpropyl benzoate (2), asperglaucid(3), daucosterol (4) and catechin (5) were isolated from an ethanol 96% extract of the aerial part of Psychotria asiatica L.Their chemical structures were identified using spectroscopic methods, and comparison with literature data. Compounds 2, 5have been isolated for the first time from Psychotria asiatica L. Keywords: Psychotria asiatica, 2-[(N-benzoylphenylalanyl)amino]-3-phenylpropyl benzoate, Asperglaucid, Catechin. 1. Đặt vấn đề 2. Nguyên liệu, hóa chất và phương pháp Cây lấu, hay còn gọi là lấu đỏ, men sứa, bồ nghiên cứugiác,... có tên khoa học là Psychotria asiatica L., 2.1. Nguyên liệudạng cây bụi hay cây gỗ nhỏ, phân bố phổ biến ở Mẫu nghiên cứu là phần trên mặt đất cây lấucác vùng trung du và đồi núi thấp, nhất là các được thu hái tại xã Ngọc Sơn, huyện Quỳnh Lưu,tỉnh từ Quảng Bình trở ra. Theo Y học cổ truyền, tỉnh Nghệ An vào tháng 11/2015. Mẫu dược liệucây có vị đắng, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt được TS. Trần Thế Bách - Viện Sinh thái và Tàigiải độc, khư phong trừ thấp, tiếp cốt sinh cơ và nguyên sinh vật giám định tên khoa học làthường dùng trị các bệnh cảm mạo, bạch hầu, Psychotria asiatica L. Mẫu nghiên cứu được lưuviêm amidan, kiết lỵ, sốt, thương hàn, thấp khớp, tại Viện Sinh thái tài nguyên sinh vật và Việnđau nhức xương, lá dùng ngoài trị đòn ngã tổn Dược liệu với số hiệu VCĐ-10112015.thương, vết thương chảy máu, rắn cắn,...[1], [2]. 2.2. Hóa chất, dung môi Theo nghiên cứu, thành phần hóa học chính Các dung môi dùng trong chiết xuất, phân lậpchi Psychotria là các hợp chất alcaloid và có là các dung môi công nghiệp được cất lại, gồmnhiều tác dụng sinh học như giảm đau, hướng có: Ethanol 96%, n-hexan (Hx), ethyl acetatthần, chống oxy hoá, kháng khuẩn, kháng viêm, (EtOAc), diclomethan (DCM), methanol (MeOH)gây nôn, gây độc tế bào…[3]. Trên thế giới đã có và aceton.một số nghiên cứu về thành phần hóa học và tác 2.3. Phương pháp nghiên cứudụng sinh học của loài này [4], [5]. Ở Việt Nam, 2.3.1. Phương pháp định tính:cũng có một số nghiên cứu về hóa học và tác Các nhóm chất hóa học thường gặp trongdụng kháng khuẩn của cây lấu [6], [7]. Nghiên dược liệu được định tính bằng các phản ứng hóacứu này góp phần làm sáng tỏ thành phần hóa học đặc trưng theo các tài liệu [8], [9].học của cây. 2.3.2. Phương pháp phân lập:20 Tạp chí Dược liệu, tập 22, số 1/2017 www.vanlongco.com Sắc ký lớp mỏng (TLC): Tiến hành trên bản Phân đoạn EtOAc (30 g) được phân lập bằngmỏng tráng sẵn DC-Alufolien 60 F254 (Merck). cột silica gel pha thường, rửa giải bằng hệ dungPhát hiện vết bằng đèn tử ngoại bước sóng 254 môi EtOAc - MeOH (100:0, 50:1, 20:1, 10:1,và 366 nm, phun thuốc thử hiện (TT) màu là dung 8:1, 5:1, 2:1, 1:1, 1:2, 1:4, 0:100, ...