Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam mô hình chuyển đổi số của ngành ngân hàng trong giai đoạn hiện nay

Bài viết "Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam mô hình chuyển đổi số của ngành ngân hàng trong giai đoạn hiện nay" sử dụng nguồn dữ liệu thu thập từ các cơ quan ban ngành và sử dụng cách tiếp cận định tính thông qua phương pháp thống kê mô tả nhằm đánh giá thực trạng thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam hiện nay.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam mô hình chuyển đổi số của ngành ngân hàng trong giai đoạn hiện nay 322 THANH TOÁN KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT TẠI VIỆT NAM MÔ HÌNH CHUYỂN ĐỔI SỐ CỦA NGÀNH NGÂN HÀNG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY Cashless payment in Vietnam - digital converter model of the banking industry in the presentation TS. Lê Thị Mai Hương Trường Đại học Văn Hiến Email: HuongLTM@vhu.edu.vn Tóm tắt Bài viết sử dụng nguồn dữ liệu thu thập từ các cơ quan ban ngành và sử dụng cách tiếp cận định tính thông qua phương pháp thống kê mô tả nhằm đánh giá thực trạng thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam hiện nay. Kết quả nghiên cứu cho thấy thực trạng thanh toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam phát triển mạnh kể từ khi Chính phủ ban hành Quyết định số 291/2006/QĐ- TTg về đề án thanh toán không dùng tiền mặt. Tuy nhiên, tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam vẫn còn khá thấp do thói quen sử dụng tiền mặt của người dân còn chiếm tỷ lệ cao. Bên cạnh đó, khi so sánh với các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á thì tỷ lệ thanh toán thông qua sử dụng kỹ thuật số, số máy rút tiền tự động ATM và số thẻ ghi nợ của người dân của Việt Nam vẫn còn khá thấp. Qua đó, bài viết phân tích một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng thanh toán không dùng tiền mặt ở Việt Nam còn thấp. Từ khóa: thanh toán, không dùng tiền mặt, chuyển đổi số Abstract The article uses data which is collected from agencies and it uses a qualitative approach through descriptive statistics to assess the current situation of cashless payments in Vietnam. Research results show that the situation of cashless payment in Vietnam has grown strongly since the Government issued Decision No. 291/2006/QD-TTg on the scheme of non-cash payment. However, the rate of cashless payment in Vietnam is still quite low due to the high proportion of people's habit of using cash. Besides, when we compared with countries in Southeast Asia, the proportion of people paying through digital, the number of ATMs and the number of debit cards of Vietnamese people is still quite low. Thereby, the article analyzes a number of reasons for the low status of cashles payments in Vietnam. Keywords: payment, cashless, digital transformation 1. Giới thiệu Trong những năm vừa qua ngành ngân hàng đã có nhiều thay đổi đáng kể thông qua hoạt động chuyển đổi số nhằm chủ động thích ứng với cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đang diễn ra như hiện nay. Chuyển đổi đổi số trong ngành ngân hàng được thực hiện qua chuyển đổi toàn bộ mô hình, chiến lược và văn hóa kinh doanh của ngân hàng trên nền tảng đổi mới công nghệ, trong đó việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của ngành ngân hàng nước ta là một minh chứng rõ nét cho mô hình chuyển đổi số của ngành ngân hàng mà cụ thể là ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, đây là một trong những hình thức thanh toán ngày càng phổ biến và phát triển mạnh ở nước ta vì những tiện ích của nó đối với cả ngân hàng, khách hàng và cả nền kinh tế. Đối với khách hàng, đây là một phương thức thanh toán đơn @ Trường Đại học Đà Lạt 323 giản, an toàn, tiết kiệm, thuận lợi cho sự trao đổi. Đối với ngân hàng, đây là một phương tiện thanh toán bù trừ giữa các ngân hàng giúp cho việc thanh toán được thuận lợi và việc lưu thông tiền tệ được nhanh hơn và dễ kiểm soát tiền tệ hơn. Đồng thời huy động được các nguồn vốn tạm thời chưa sử dụng đến của khách hàng vào cơ quan tín dụng, tạo nguồn cho tài khoản để thực hiện thanh toán. Đối với nền kinh tế, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt giúp tiết kiệm khối lượng tiền mặt trong lưu thông, từ đó giảm bớt những phí tổn to lớn của xã hội có liên quan đến việc phát hành và lưu thông tiền như chi phí in tiền, chi phí kiểm đếm, chuyên chở, bảo quản và huỷ bỏ tiền cũ, rách v.v. Chính vì vai trò to lớn của nó đối với nền kinh tế mà xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt đang phát triển mạnh mẽ nhờ việc ứng dụng công nghệ thông tin cho hoạt động này. Trên cở sở đó bài viết nhằm đánh giá thực trạng thanh toán không dùng tiền mặt hiện nay ở Việt Nam, phân tích những kết quả đạt được và những hạn chế của hoạt động này, từ đó có cơ sở đề xuất một số hàm ý quản trị góp phần nâng cao hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt ở nước ta. 2. Khái niệm về thanh toán không dùng tiền mặt và chuyển đổi số 2.1. Khái niệm thanh toán không dùng tiền mặt Theo khoản 1, điều 4 của nghị định 101/2012/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt: “Dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt (sau đây gọi là dịch vụ thanh toán) bao gồm dịch vụ thanh toán qua tài khoản thanh toán và một số dịch vụ thanh toán không qua tài khoản thanh toán của khách hàng”. Nguyễn Thị Thùy Hương (2021) nêu Thanh toán không dùng tiền mặt là hình thức thanh toán thông qua các phương tiện khác không phải tiền mặt, như: tài sản, chứng chỉ có giá trị tương đương… Người tiêu dùng có thể sử dụng các giấy tờ có giá, tài sản hữu hình (không phải vàng, bạc) hoặc sử dụng công cụ để thanh toán, nhưng chủ yếu thông qua các tổ chức tín dụng thay vì người tiêu dùng và người bán trực tiếp trao đổi với nhau” 2.2. Khái niệm chuyển đổi số Chuyển đổi số (digital transformation) là việc sử dụng công nghệ số hay ứng dụng công nghệ số trên cơ sở các dữ liệu số hoặc dữ liệu đã được số hóa để thay đổi mô hình nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh nhằm tạo ra nhiều cơ hội và giá trị mới, cải thiện và nâng cao hiệu ...