Thi pháp thơ Đường

Cuốn sách Thi pháp thơ Đường do Nguyễn Thị Bích Hải biên soạn có nội dung gồm 2 phần. Trong đó phần một trình bày về những tiền đề lịch sử và lý luận, phần 2 giới thiệu về thi pháp thơ đường với 5 chương. Cuối cuốn sách còn có phần hướng dẫn học tập giúp người học nắm bắt và củng cố kiến thức một các dễ dàng. Mời các bạn cùng tham khảo.

Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thi pháp thơ Đường ĐẠI HỌC HUẾ TRUNG TÂM ĐÀO TẠO TỪ XA NGUYỄN THỊ BÍCH HẢIThi phápTHƠ ĐƯỜNG (Sách dùng cho hệ đào tạo từ xa) Huế: 2007 1 PHẦN MỘT: NHỮNG TIỀN ĐỀ LỊCH SỬ VÀ LÝ LUẬNI − MỤC ĐÍCH VÀ Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA VIỆC NGHIÊN CỨUTHI PHÁP THƠ ĐƯỜNG Thơ Đường là một thành tựu tiêu biểu của văn học Trung Quốc. Do đó hơn ngàn năm nayđã có nhiều công trình nghiên cứu của các học giả trong và ngoài nước lấy thơ Đường làm đốitượng. Tuy vậy, các nhà nghiên cứu thơ Đường trước đây hoặc chỉ xét nội dung tư tưởng củathơ Đường, hoặc chỉ xét từng phương diện của hình thức thể hiện. Cũng có nhà nghiên cứu đisâu vào từng loại thể hoặc từng tác giả cụ thể, nhưng chưa khảo sát thi pháp với tư cách làmột hệ thống. Chuyên đề này nghiên cứu thi pháp thơ Đường tức là có mục đích khảo sát, pháthiện, miêu tả những quy luật của hệ thống hình thức thể hiện hệ thống nội dung của thơĐường. Việc xác định sự phát triển của nội dung tư tưởng thơ Đường qua các giai đoạn và các thiphái, chúng ta đã thực hiện khi nghiên cứu lịch sử văn học Trung Quốc. Do đó chuyên đề nàychỉ đi sâu khám phá quy luật của hệ thống hình thức trong mối liên hệ với hệ thống nội dungđã được xác định. - Tại sao thơ trữ tình lãng mạn đời Đường lại thường tìm đến sự tương thông, hoà hợp giữacon người với thiên nhiên, với thế giới ngoại cảnh ? Bằng cách nào nó thực hiện được điều đó ? - Tại sao dòng thơ phản ánh hiện thực đời Đường lại thường phản ánh những bất công xãhội với những hình tượng đối lập ? Và vì sao thể cách của nó lại khác với thơ trữ tình lãng mạn? - Cái gì làm nên sự hấp dẫn của thơ Đường ? - Cái mã nghệ thuật của nó được lập nên bởi những phương tiện nào ? Trả lời những câu hỏi đó tức là tìm ra cái lý của hình thức , tìm ra hệ thống thi pháp. Đó chính là mục đích của việc nghiên cứu thi pháp thơ Đường. Muốn thể hiện, phản ánh một nội dung nào đó, tác giả phải sử dụng một hình thức tươngứng, thích hợp. Việc sử dụng một hình thức này hay một hình thức khác đều có lý do của nóchứ không phải là ngẫu nhiên, tuỳ tiện. Tìm ra được cái lý này, giải thích được tính quy luật của hệ thống hình thức sẽ giúp chúng tahiểu thơ Đường một cách chính xác và khách quan. Ý nghĩa thực tiễn của việc nghiên cứu thi pháp thơ Đường chính là ở chỗ nó giúp chúng talý giải các hiện tượng, phân tích các bài thơ một cách khách quan, chính xác, tránh sự áp đặt,khiên cưỡng. Nó giúp ta hiểu, phân tích và giảng các bài thơ một cách chính xác và có sứcthuyết phục hơn. Mặt khác, vì thơ Đường là đỉnh cao của thơ cổ điển Trung Quốc, nó có ảnh hưởng sâu sắcđến thơ Trung Quốc các đời sau và cả đối với thơ Việt Nam trong thời phong kiến nên nắmđược thi pháp thơ Đường, ta cũng có điều kiện để lý giải nhiều hiện tượng của thi pháp thơ cổđiển Việt Nam. Do đó, việc ứng dụng những kết quả của nghiên cứu thi pháp thơ Đường cũngsẽ được mở rộng. Nói cách khác, nghiên cứu thi pháp thơ Đường có ý nghĩa thực tiễn, thiếtthực đối với những người làm công tác nghiên cứu và giảng dạy văn học. 2II − THẾ NÀO LÀ THI PHÁP HỌC VÀ THI PHÁP Gần đây, việc nghiên cứu thi pháp trở nên phổ biến ở nước ta. Điều này cũng có nhiềunguyên nhân. Trong một thời gian dài, do những hoàn cảnh và nhu cầu lịch sử - xã hội, trongnghiên cứu văn học, chúng ta chủ yếu quan tâm đến nội dung tư tưởng, còn hình thức chưađược quan tâm một cách thích đáng. Đành rằng ở mọi sự vật, hiện tượng, quá trình, nội dungvẫn là cái cơ bản, quyết định ; nhưng thực ra sự tồn tại của nội dung không thể tách rời đượchình thức, vì hình thức là hình thức của nội dung. Do đó không quan tâm đến hình thức thìcũng là phiến diện và thiếu biện chứng. Việc nghiên cứu thi pháp chính là để khắc phục sựphiến diện đó. Nhưng nếu sự nghiên cứu hình thức tách rời cơ sở nội dung thì cũng lại sa vàomột phiến diện khác. Hệ thống hình thức mà thi pháp học chọn làm đối tượng nghiên cứu luônluôn phải gắn với hệ thống nội dung xác định. Vậy, thi pháp và thi pháp học là gì ? Từ điển bách khoa Xô viết ở mục Thi pháp học đã định nghĩa: Thi pháp học (từ tiếng Hi Lạp poetike : nghệ thuật thơ ca) là một bộ phận của lý luận vănhọc nghiên cứu cấu trúc của tác phẩm văn học và hệ thống phương thức mỹ học được sử dụngtrong đó. Thi pháp học bao gồm các bộ phận : - Thi pháp học đại cương : nghiên cứu các phương thức nghệ thuật và những quy luật cấuthành tác phẩm, những cách thức thể hiện ý đồ tác giả phụ thuộc vào loại thể văn học. - Thi pháp học miêu tả : chỉ ra những đặc điểm cụ thể của các tác phẩm, của các tác giảhoặc của các thời kỳ và các xu hướng. - Thi pháp học lịch sử : nghiên cứu sự phát triển của các phương thức nghệ thuật (các kiểuchuyển nghĩa, các cách tu từ, vận luật,... thời gian nghệ thuật, không gian nghệ thuật, nhịpđiệu,...). Theo nghĩa rộng, thi pháp học tương hợp với lý luận ...