Thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam - Khó khăn và biện pháp tháo gỡ

Bài viết trình bày các nguyên và giải pháp tháo dỡ khó khăn tập trung vào một số nhóm giải pháp gồm: các biện pháp cấp bách và các biện pháp lâu dài nhằm ổn định thị trường trái phiếu doanh nghiệp nhằm góp phần phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp một cách công khai, minh bạch, bền vững đồng thời tạo cơ chế thông thoáng cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam - Khó khăn và biện pháp tháo gỡ ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH - KẾ TOÁN THỊ TRƯỜNG TRÁI PHIẾU DOANH NGHIỆP VIỆT NAM - KHÓ KHĂN VÀ BIỆN PHÁP THÁO GỠ VIETNAM CORPORATE BOND MARKET - DIFFICULTIES AND SOLUTIONS Ngày nhận bài : 13.3.2023 ThS. Trần Thị Thanh Nga Ngày nhận kết quả phản biện : 05.4.2023 Trường Đại học Tài chính - Kế toán Ngày duyệt đăng : 28.4.2023 TÓM TẮT Thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam hiện nay lâm vào tình trạng khó khăn xuất phát từ những khó khăn của nền kinh tế. Bên cạnh đó, các nguyên nhân chủ quan từ sai phạm của một số doanh nghiệp và những thông tin không chính thống đã gây ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường. Các giải pháp tháo dỡ khó khăn tập trung vào một số nhóm giải pháp gồm: các biện pháp cấp bách và các biện pháp lâu dài nhằm ổn định thị trường trái phiếu doanh nghiệp nhằm góp phần phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp một cách công khai, minh bạch, bền vững đồng thời tạo cơ chế thông thoáng cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp. Từ khóa: Trái phiếu doanh nghiệp, thị trường trái phiếu doanh nghiệp doanh nghiệp, nhà đầu tư, doanh nghiệp. ABSTRACT The Vietnamese corporate bond market is currently in a difficult situation resulted from the difficulties of the economy. In addition, subjective causes from mistakes of some businesses as well as unofficial information have negatively affected the market. It is necessary to have urgent measures and long- term measures to stabilize the corporate bond market in order to contribute to the development of the corporate bond market transparently and sustainably manner; creating an open mechanism for investors and businesses Keywords: Corporate bonds, bond market, investors, businesses. 1. Đặt vấn đề Trái phiếu là công cụ rất hiệu quả trong việc huy động nguồn vốn của các doanh nghiệp đủ điều kiện phát hành. Nó giúp doanh nghiệp thu hút lượng lớn các nhà đầu tư một cách hiệu quả. Việc phát hành trái phiếu sẽ giúp các doanh nghiệp huy động được nguồn tiền mặt nhằm củng cố và cân đối dòng tiền và tái đầu tư hoạt động sản xuất kinh doanh. Kênh trái phiếu doanh nghiệp đã phát huy vai trò quan trọng là một kênh huy động vốn trung và dài hạn cho nguồn lực xã hội nhằm phát triển kinh tế trong những năm qua. Tuy nhiên, việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro cho chính doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư như: một số doanh nghiệp đẩy mức lãi suất phát hành trái phiếu lên cao để huy động vốn dù tình hình tài chính còn yếu, nhiều nhà đầu tư cá nhân cố tình vi phạm để trở 15 TẠP CHÍ KHOA HỌC TÀI CHÍNH KẾ TOÁN thành nhà đầu tư chuyên nghiệp để mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ hoặc góp vốn thông qua hình thức hợp đồng hợp tác đầu tư với nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp theo pháp luật dân sự, một số tổ chức cung cấp dịch vụ chưa tuân thủ quy định pháp luật, hợp thức hóa hồ sơ chào bán hoặc chào mời không đúng đối tượng nhà đầu tư đối với trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, hoặc các nhà đầu tư cá nhân thiếu khả năng phân tích, đánh giá rủi ro của trái phiếu những vẫn tham gia mua trái phiếu doanh nghiệp Đặc biệt, do sai phạm của một số doanh nghiệp khi bị cơ quan điều tra phát hiện và một số tin không chính thống, tin thất thiệt gây ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường và niềm tin của nhà đầu tư. Mặt khác, do ảnh hưởng của suy thoái sau đại dịch, doanh nghiệp rơi vào khó khăn trong việc khôi phục sản xuất, tìm kiếm các đơn hàng, tính thanh khoản của cả nền kinh tế gặp khó khăn dẫn đến các doanh nghiệp mất cân đối dòng tiền. Bên cạnh đó, lãi suất ngân hàng tăng mạnh trong thời gian ngắn dẫn đến xu hướng dịch chuyển dòng vốn từ thị trường chứng khoán sang kênh ngân hàng, nhà đầu tư bán lại trái phiếu doanh nghiệp để chuyển sang gửi tiền tiết kiệm ngân hàng với lãi suất cao. Điều này càng gây áp lực lên trị trường trái phiếu doanh nghiệp. Nhằm khắc phục và gỡ rối cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định Nghị định số 65/2022 ngày 16 tháng 9 năm 2022 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 153/2020/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm 2020 quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế. Khi được thông qua, Nghị định này được kỳ vọng sẽ tạo tác động tích cực đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp. 1. Lợi ích của việc doanh nghiệp phát hành trái phiếu Trái phiếu là công cụ giúp các doanh nghiệp huy động vốn mà không làm ảnh hưởng đến nguồn vốn chủ sở hữu hiện tại của các cổ đông. Đồng thời, các doanh nghiệp có thể vay với lãi suất thấp và cố định trong thời gian dài, các thủ tục phát hành cũng đơn giản và khá dễ dàng so với việc vay vốn từ các ngân hàng. Điều này giúp các doanh nghiệp tiết kiệm được chi phí và thời gian đặc biệt là những doanh nghiệp có uy tín và thương hiệu trên thị trường (May, A. D, 2010). Bên cạnh đó, việc phát hành trái phiếu còn mang nhiều ý nghĩa đối với doanh nghiệp cụ thể: Tăng tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu Nếu doanh nghiệp có thể tạo ra lợi nhuận dương bằng cách sử dụng số tiền thu được từ việc bán trái phiếu, thì lợi tức trên vốn chủ sở hữu sẽ tăng. Điều này là do việc phát hành trái phiếu không làm thay đổi số lượng cổ phiếu đang lưu hành, do đó nhiều lợi nhuận hơn được chia cho vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp dẫn đến lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu cao hơn. Tuy nhiên, nghĩa vụ trả lãi là một rủi ro có thể gây khó khăn về tài chính nếu doanh nghiệp phát hành rơi vào ...