Thiên tài quận sự Nguyễn Huệ phần 7

dây, nam bắc gây việc binh đao, nhân dân rơi vào chốn bùn than. Trẫm là người áo vải ở Tây Sơn, không có một thước đất, vốn không có chí làm vua, chỉ vì lòng người chán ngán đời loạn, mong mỏi được vua hiền để cứu đời yên dân, vì vậy trẫm tập hợp nghĩa binh, mặc áo tơi đi xe cỏ để mở mang núi rừng,
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thiên tài quận sự Nguyễn Huệ phần 7dây, nam bắc gây việc binh đao, nhân dân rơi vào chốn bùn than. Trẫm là người áovải ở Tây Sơn, không có một thước đất, vốn không có chí làm vua, chỉ vì lòng ngườichán ngán đời loạn, mong mỏi được vua hiền để cứu đời yên dân, vì vậy trẫm tập hợpnghĩa binh, mặc áo tơi đi xe cỏ để mở mang núi rừng, giúp đỡ hoàng đại huynh [1]rong ruổi việc nhung mã, gây dựng nước ở Tây Thổ, vỗ yên các nước Xiêm La, CaoMiên, đánh lấy Phú Xuân, tiến ra Thăng Long, cố ý quét sạch loạn lạc, cứu vớt dântrong vòng nước lửa, rồi sau trả lại nước cho họ Lê, trả đất về đại huynh, trẫm sẽdung xiêm thêu hia đỏ ngao du hai nơi làm vui mà thôi. Nhưng việc đời dun dủi,trẫm không theo được cái chí xưa đã định. Trẫm hai lần gây dựng họ Lê, thế mà tự quân họ Lê không biết giữ xã tắc, bỏnước đi bôn vong, sĩ dân Bắc Hà không hướng về họ Lê, chỉ trông mong vào trẫm, vềphần đại huynh có ý mỏi mệt, tình nguyện giữ một phủ Qui Nhơn, tự nhún xưng làTây vương, mấy nghìn dặm đất về phương nam thuộc hết về trẫm. Trẫm tự nghĩ tàiđức không bằng người xưa, mà đất đai thì rộng, nhân dân thì nhiều, ngẫm nghĩ cáchthống trị, lo ngay ngáy như dây cương mục chỉ huy sáu ngựa. Vừa rồi đây, văn võ tướng sĩ, trong ngoài thần liêu, đều muốn trẫm sớm lên ngôibáu để giữ chặt lòng người, đã hai ba lần dâng thư khuyên trẫm lên ngôi, tờ biểu suytôn, không ai bàn tính với ai mà đều cùng một lời tán thành. Nay xem khí thần rất hệ trọng, ngôi trời thật khó khăn, trẫm chỉ lo không khamnổi, nhưng ức triệu người trong bốn bể đều xúm quanh cả vào thân trẫm, đó là ý trờiđã định, không phải do người làm ra. Trẫm nay ứng mệnh trời, thuận lòng ngườikhông thể khăng khăng cố giữ sự khiêm nhường. Trẫm chọn ngày 22 tháng 11 năm nay lên ngôi thiên tử, đặt niên hiệu là QuangTrung năm đầu, truyền bảo cho trăm họ muôn dân phải tuân theo giáo lệnh của nhàvua. Nhân nghĩa, trung chính là đạo lớn của người, trẫm nay cùng dân đổi mới, vângtheo mưu mô sáng suốt của vua thánh đời trước, lấy giáo hóa trị thiên hạ. Một là: mười ba đạo các xứ địa phương, vụ đông năm nay, các khoản tô, dung,điệu chỉ thu năm phần mười, nơi nào bị nạn binh hỏa, cho phép các quan chức đếnnơi xét thực, tha miễn tất cả. Hai là: bầy tôi và nhân dân cựu triều hoặc bị vạ lây đã phải kết tội nặng, trừ tộiđại nghịch bất đạo, còn thì đều cho đại xá. Ba là: các đền thờ dâm thần đều bãi bỏ đi không được liệt vào tự điển, còn cácđền thiên thần và trung thần, hiếu tử, nghĩa phụ, trước đã được các đời bao phong thìnay đều cho thăng trật. Bốn là: quan viên văn võ cựu triều, hoặc vì tòng vong trốn tránh, cho phép đượcvề nguyên quán, người nào không muốn ra làm quan cũng cho tùy tiện. Năm là: nhân dân Nam Hà, Bắc Hà, cách ăn mặc cho được theo tục cũ, dùng áomũ triều nghi thì nhất luật phải theo qui chế mới. Than ôi! Trời vì hạ dân đặt ra vua, đặt ra thầy, cốt là để giúp thần thượng đế, yênvỗ bốn phương. Trẫm nay có thiên hạ sẽ dìu dắt dân vào đạo lớn, đem dân lên cõi dàixuân. Vậy tất cả mọi người thần dân đều yên chức nghiệp, chớ có theo đòi nhữngviệc sai trái; người làm quan giữ đạo công liêm, người làm dân vui theo lệ tục, giáohóa thấm nhuần, đi đến con đường chí thận, để vãn hồi lại thịnh trị của năm đời đế ba 214đời vương, để kéo dài phúc lành của tôn miếu, xã tắc không có bờ bến, chả là tốt dẹplắm ru! (Nguyên văn chữ Hán trong Hàn các anh hoa Theo bản dịch tiếng Việt của Hợp tuyển thơ văn Việt Nam, quyển III (Hà Nội 1963)-------------------------1. Hoàng đại huynh: chỉ Nguyễn Nhạc. HỊCH TRUYỀN QUAN LẠI, QUÂN DÂN CÁC PHỦ QUẢNG NGÃI, QUY NHƠN [1] (1792) Tất cả các người, lớn nhỏ, từ hơn hai chục năm nay, đều luôn luôn chịu ân đứccủa nhà Tây Sơn ta. Sự thật, trong mấy chục năm qua, trẫm đã chiến thắng khắp cả trong Nam, ngoàiBắc. Trẫm nhận rằng có được những chiến thắng ấy chính là nhờ có sự phù trợ hếtlòng của nhân dân hai phủ [2]. Hai phủ cũng đã tiến cử lên trẫm nhiều người trungdũng, hiền tài để giúp rập triều đình. Trẫm đem quân tới đâu, quân thù đều phải thấtbại hoặc tan rã. Trẫm mở rộng chiến trận tới đâu, quân Xiêm và quân Thanh tàn bạođều phải khuất phục. Còn bọn dư đảng bỉ ổi của cựu triều [3], thì từ hơn ba chục nămnay trẫm chưa từng thấy chúng làm nổi trò trống gì. Trẫm đã đánh chúng hàng trămtrận, sĩ tốt của chúng phải tan tác, tướng lĩnh của chúng phải bỏ mạng, xương tàn củachúng tràn đầy đất Gia Định. Những điều trẫm nói đây, các người đều biết rõ, nếumắt các người chưa được trông thì tai các người cũng đã từng nghe thấy. Như tên Chủng [4] đê hèn kia, đã phải lẩn trốn sang những nước tầm thường ởphương Tây [5], thì có gì là đáng kể. Còn như đám dân ươn hèn Gia Định [6], nay dám ngóc đầu dậy, mộ binh, tạisao các người sợ hãi chúng như vậy, tại sao tinh thần các người khiếp đảm đến thế?Quân thủy bộ của chúng tới đánh chiếm cá ...