Thiên văn học và những mốc lịch sử đáng chú ý nhất - Phần 1 (Đặng Vũ Tuấn Sơn)

Thiên văn học được coi là một trong những môn khoa học ra đời sớm nhất của nhân loại, ra đời cùng với những môn khoa học đầu tiên như toán học, triết học …. Thiên văn học từng bị coi là một ngành học thiếu thực tế và ít thể hiện được những đóng góp trực tiếp trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên trên thực tế, thiên văn ra đời rất sớm tại các nền văn minh cổ đại như Babylon, Trung Quốc, Ai Cập, Hy Lạp … đã sớm thể hiện vai trò của mình trong...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thiên văn học và những mốc lịch sử đáng chú ý nhất - Phần 1 (Đặng Vũ Tuấn Sơn)Thiên văn học và những mốc lịch sử đáng chú ý nhất Phần 1 Thiên văn học được coi là một trong những môn khoa học ra đời sớmnhất của nhân loại, ra đời cùng với những môn khoa học đầu tiên như toánhọc, triết học …. Thiên văn học từng bị coi là một ngành học thiếu thực tếvà ít thể hiện được những đóng góp trực tiếp trong cuộc sống hàng ngày.Tuy nhiên trên thực tế, thiên văn ra đời rất sớm tại các nền văn minh cổ đạinhư Babylon, Trung Quốc, Ai Cập, Hy Lạp … đã sớm thể hiện vai trò củamình trong việc dự đoán và giải thích các hiện tượng thiên nhiên cơ bản, đặtra các cơ sở đầu tiên cho con người về vũ trụ, không gian và thời gian. Và đặc biệt là từ thế kỉ 20 đến nay, thiên văn học đã thể hiện đượcmối liên quan mật thiết của nó với các ngành khoa học tự nhiên khác như vậtlí, hoá học, toán học, …. Giờ đây con người đã có thể đặt chân lên vũ trụ, cóthể tiên đoán chính xác các hiện tượng thời tiết, các chuyển động của cácthiên thể và những ảnh hưởng của chúng tới Trái Đất, chúng ta cũng đã cónhững hệ thống thông tin liên lạc vững chắc qua những vệ tinh nhân tạo màngay lúc này vẫn đang không ngừng chuyển thông tin đến khắp mọi nới trênmặt đất, .v.v…. Tất cả những đóng góp đó đã đưa thiên văn học trở thànhngành khoa học quan trọng được nghiên cứu mũi nhọn tại nhiều nước trênthế giới; và khác với sự lầm tưởng của nhiều người, thiên văn học ngày naykhông chỉ là những hiện tượng trên bầu trời, sự xuất hiện và biến mất củacác ngôi sao, mà là một ngành khoa học nghiên cứu về toàn bộ vũ trụ trênqui mô từ vi mô đến vĩ mô với cơ sở chính là vật lí học. Lượng thông tin vàkiến thức khổng lồ ngày nay loài người đã có được về thiên văn học là kếtquả quan sát và nghiên cứu của suốt 6000 năm qua, tính từ những quan sátđầu tiên vào khoảng 4000 năm trước Công Nguyên. Dưới đây là những nét cơ bản cùng các sự kiện đáng lưu ý trong lịchsử ra đời và phát triển của thiên văn học. Thiên văn học cổ đại Thời cổ đại, thiên văn học ra đời trước tiên với mục đích giải thích cáchiện tượng của tự nhiên. Con người cổ đại muốn có một cách giải thích cáchiện tượng thường làm họ hoảng sợ như mưa, bão, nhật thực, nguyệt thực,sự thay đổi của bầu trời …. Ban đầu các hiện tượng thường được gán chocác vị thần, các thế lực siêu nhiên. Thần thoại và truyền thuyết chính là rađời từ đó, các quốc gia có nền văn minh phát triển sớm nhất cũng có thầnthoại phát triển mạnh nhất như Hy Lạp, Trung Quốc, Ấn Độ…, đây cũngchính là cơ sở cho tôn giáo hình thành và phát triển thông qua việc cúng báicác vị thần để cầu xin sự khoẻ mạnh, may mắn. Tuy nhiên những sự giải thích theo thần thoại chỉ có tính t ình thế, nónuôi dưỡng những niềm tin thiếu cơ sở thực tế, và thiên văn học ra đời chínhtừ mong muốn tìm ra những cơ sở để giải thích cho các hiện tượng thiênnhiên, các qui luật của trời đất, vũ trụ. Những quan sát cổ nhất về thiên vănhọc mà con người được biết ngày nay là những quan sát từ 4000 năm trướcCông Nguyên (TCN) tại Ai Cập và Trung Mĩ, văn bản cổ nhất ghi chép lạinhững quan sát thiên văn được tìm thấy là những văn bản tồn tại từ nhữngnăm 3000 TCN tại Trung Mĩ, Ai Cập và Trung Quốc. Năm 2697 TCN,người Trung Quốc đã có những quan sát và ghi chép đầu tiên về nhật thực.Vào khoảng những năm 2000 TCN, đã xuất hiện những cuốn lịch đầu tiênvề chu kì của Mặt Trời và Mặt Trăng (sun – lunar calendar) và các nhà thiênvăn cổ đã vẽ được những chòm sao đầu tiên. Khoảng thế kỉ thứ 5 TCN, thiên văn học bắt đầu được nhiều nhà triếthọc và toán học quan tâm đến khi họ bắt đầu sử dụng các tư duy toán họcđầu tiên của mình để giải thích thiên văn. Thế kỉ thứ 6 TCN, Pythagor và Thales là những người đầu tiên nêulên ý tưởng rằng Trái Đất có dạng cầu. Thales cũng đã tính được chính xácchu kì thời tiết là 365 ngày, dự đoán tương đối chính xác chu kì nhật -nguyệt thực. Theo quan niệm của Thales thì mọi thứ trong tự nhiên đều sinhra từ nước và sẽ quay trở lại với nước Một nhà triết học khác là Anaximandre đưa ra mô hình vũ trụ đầu tiêntrong đó Trái Đất như một hình trụ ngắn có 3 vành quay quanh trên đó cógắn các hành tinh, Mặt Trời và Mặt Trăng. Thế kỉ thứ 4 TCN, Aristotle đưa ra mô hình vũ trụ trong đó Trái Đất làtrung tâm, đây là mô hình địa tâm đầu tiên của nhân loại. Aristotle còn chorằng mọi vật tạo thành từ 4 yếu tố (element) là đất, không khí, nước và lửa.Nhà vật lí này còn xây dựng nên cả một hệ thống các định luật vật lí màngày nay dduwowcj gọi là vật lí Aristotle (hệ thống vật lí này là không chínhxác và sau này nó bị Galilei chứng minh là sai lầm và bác bỏ) Khoảng năm 280 TCN, 2 nhà thiên văn là Aristarchus và Samos đãđưa ra ý tưởng cho rằng Trái Đất chuyển động tròn quanh Mặt Trời. Năm 130 TCN, Hipparchus khám phá ra hiện tượng tiến động của cácđiểm ...