Thiết kế và lựa chọn các lưới chiếu thích hợp cho các bản đồ trong sách giáo khoa Địa lý lớp 6 trung học cơ sở

Việc lựa chọn và thiết kế hệ thống hình chiếu bản đồ phù hợp trong sách giáo khoa địa lý là rất quan trọng. Điều này cung cấp bản đồ với cơ sở toán học chính xác, đảm bảo tính khoa học và nâng cao chất lượng sách giáo khoa địa lý.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thiết kế và lựa chọn các lưới chiếu thích hợp cho các bản đồ trong sách giáo khoa Địa lý lớp 6 trung học cơ sởKhoa ðịa lý - 50 năm xây dựng và phát triển THIẾT KẾ VÀ LỰA CHỌN CÁC LƯỚI CHIẾU THÍCH HỢP CHO CÁC BẢN ðỒ TRONG SÁCH GIÁO KHOA ðỊA LÝ LỚP 6 TRUNG HỌC CƠ SỞ LÊ HUỲNH Khoa ðịa lý, Trường ðHSP Hà NộiI. ðẶT VẤN ðỀ Sách giáo khoa ðịa lý là tài liệu quan trọng mang tính “pháp lệnh” ñối với việcdạy và học tập môn ðịa lý ở nhà trường phổ thông. Nội dung và chất lượng cuả sáchgiáo khoa là yếu tố cơ bản góp phần nâng cao chất lượng và ñổi mới phương phápgiảng dạy. Trong nội dung sách giáo khoa ðịa lý (SGKðL), hệ thống kênh hình màchủ yếu là các bản ñồ, lược ñồ giữ một vai trò rất quan trọng. Tuy nhiên, hiện nay doyêu cầu ñổi mới chương trình, ñổi mới phương pháp giảng dạy, ñặc biệt ñổi mớí vànâng cao chất lượng hệ thống sách giáo khoa, rất nhiều vấn ñề cần phải ñược ñặt ranhư: Tỷ lệ tương quan giữa kênh chữ và kênh hình, ñặc biệt về yêu cầu cơ sở toánhọc, tính chính xác khoa học của hệ thống bản ñồ trong sách giáo khoa ðịa lý, vớimục ñích làm cho chất lượng sách giáo khoa ðịa lý phổ thông ngày càng tốt hơn. Hệ thống sách giáo khoa ðịa lý phổ thông hiện nay ñã có nhiều tiến bộ về mặtchất lượng và hình thức (ñược in màu). Tuy vậy, vẫn còn nhiều hạn chế cần ñượckhắc phục. Trong ñó, mặt hạn chế nhất cuả sách giáo khoa ðịa lý phổ thông là hệthống kênh hình. Các bản ñồ, lược ñồ hầu như không ñược biên tập một cách khoahọc theo nguyên tắc bản ñồ, ñặc bịêt về yêu cầu của cơ sở toán học như lưới chiếuvà tỷ lệ bản ñồ. ðiều ñó làm hạn chế không nhỏ tới tính khoa học, tính sư phạm cuảcác bản ñồ trong sách giáo khoa ðịa lý. Vì thế cần phải có quan niệm ñúng ñắn,khoa học về các bản ñồ trong sách giáo khoa ðịa lý, muốn thế phải xây dựng ñượcmột hệ thống lướí chiếu bản ñồ thích hợp, chuẩn ñể làm bản ñồ nền cho các bản ñồñịa lý trong hệ thống sách giáo khoa phổ thông.II. HỆ THỐNG KIẾN THỨC BẢN ðỒ VÀ HIỆN TRẠNG CÁC BẢN ðỒ,LƯỢC ðỒ TRONG SÁCH GIÁO KHOA ðỊA LÝ LỚP 6 PHỔ THÔNGCƠ SỞ Chương trình kiến thức bản ñồ ñược trình bày trong sách giáo khoa ñịa lý lớp6 bao gồm: - Hình dạng, kích thước của Trái ðất và hệ thống kinh, vĩ tuyến. - Bản ñồ, cách vẽ bản ñồ - Tỷ lệ bản ñồ - Phương hướng trên bản ñồ, kinh ñộ, vĩ ñộ và toạ ñộ ñịa lý. - Kí hiệu bản ñồ, cách biểu hiện ñịa hình trên bản ñồ.348Nghiên cứu khoa học và ñổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy ñịa lý - Thực hành sử dụng ñịa bàn và thước ño ñể vẽ sơ ñồ lớp học. Ngoài kiến thức bản ñồ ñược trình bày theo 6 bài, ở những bài tiếp theo về: sựvận ñộng của Trái ðất và các hệ quả của nó, các thành phần tự nhiên của Trái ðất:khí hậu, thủy quyển, sinh quyển... ñều có phần kiến thức liên quan tới bản ñồ và cáckỹ năng bản ñồ. Các hình vẽ, các lược ñồ và bản ñồ trong sách giáo khoa ðịa lý lớp 6 tuy ñãñược trình bày nhiều màu, ñẹp và sinh ñộng, nhưng tính chính xác khoa học cònnhiều hạn chế. Có thể dẫn ra ñây một số ñiểm sau: - Hình 6 (trang 10) vẽ châu Nam cực thành Nam Băng dương, Bắc BăngDương lại thành ñại lục... - Hình 7 (trang 10) Bản ñồ nửa cầu có hệ kinh tuyến 1800 thì lại chia thành 2000. - Hình 21(trang 22) vẽ châu Nam cực nằm trong vùng ôn ñới Nam bán cầu vìchâu Nam cực lại vẽ gần sát chí tuyến Nam? - Hình 50 (trang 56) hình 58 (trang 67) ñai khí áp và ñới khí hậu Trái ðất thểhiện bằng ñai nằm ngang giữ diện tích. Thì hình 51(trang 59) thể hiện các loại gióchính lại dùng ñai cong của lưới giữ góc. ðiều ñó làm cho việc so sánh giữa các bảnñồ cùng hệ thống sẽ khó khăn. - Các bản ñồ thế giới ñược xây dựng bằng nhiều phép chiếu rất khác nhau,trong ñó có những phép chiếu khó mà học sinh lớp 6 không thể hiểu nổi. Mặt kháchầu như tất cả các bản ñồ (tên gọi trong sách giáo khoa) ñều không có tỷ lệ, ñiều ñómâu thuẫn ngay với bài học số 3 ñược trình bày trong sách.III. THIẾT KẾ VÀ LỰA CHỌN HỆ LƯỚI CHIẾU BẢN ðỒ TRONGSÁCH GIÁO KHOA ðỊA LÝ LỚP 6 Ở lớp 6, học sinh với khái niệm Trái ðất hình cầu, tự quay quanh trục nghiêngvà chuyển ñộng xung quanh mặt trời, các ñới khí hậu, các ñới cảnh quan... ðối với học sinh, khi bước vào học môn ðịa lý, lần ñầu tiên tiếp xúc với bảnñồ nên việc thiết kế và bố cục hệ thống bản ñồ cho lớp 6 thích hợp nhất là nêu ñượchình dáng thể cầu của Trái ðất. Do ñó việc chọn lưới chiếu cho bản ñồ cần nghĩ ñếnkhi học sinh ñọc bản ñồ trên giấy phẳng mà vẫn nhận biết Trái ðất có dạng cầu lậpthể, vì thế không nên dùng các phép chiếu xa lạ quá so với hình cầu. Việc thể hiệncác ñường kinh tuyến ñể có thể xác ñịnh toạ ñộ ñịa lý và hướng Bắc Nam của bản ñồmà còn có nhiệm vụ làm nổi lập thể mặt cong ñịa cầu và thể hiện rõ các ñới khí hậulà những yêu cầu cần thiết ñối với bản ñồ giáo khoa lớp 6. Nội dung bài giảng ñịa lý lớp 6 là Trái ðất. Nên phạm vi thể ...