Thiết kế và sử dụng phiếu học tập trong quá trình dạy học trên lớp môn Toán

Phiếu học tập được giáo viên thiết kế trong dạy học để phát huy tính chủ động học tập của người học. Bài báo này trình bày việc thiết kế và sử dụng phiếu học tập trên lớp của người giáo viên. Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thiết kế và sử dụng phiếu học tập trong quá trình dạy học trên lớp môn Toán JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Science - Mathematics, 2013, Vol. 58, pp. 90-95 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG PHIẾU HỌC TẬP TRONG QUÁ TRÌNH DẠY HỌC TRÊN LỚP MÔN TOÁN Bùi Văn Nghị1 và Nguyễn Văn Thái Bình2∗ 1 Khoa Toán - Tin, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội; 2 Phòng Đào tạo, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội; *E-mail: binhnvt@gmail.com Tóm tắt. Phiếu học tập được giáo viên thiết kế trong dạy học để phát huy tính chủ động học tập của người học. Bài báo này trình bày việc thiết kế và sử dụng phiếu học tập trên lớp của người giáo viên. Từ khóa: Phiếu học tập, dạy học môn Toán.1. Mở đầu Tư tưởng cơ bản trong đổi mới phương pháp dạy học hiện nay là phải làm sao đểhọc sinh được suy nghĩ nhiều hơn, làm việc nhiều hơn, thảo luận nhiều hơn. Từ tư tưởngchỉ đạo đó, trong các nhà trường phổ thông hiện nay, nhiều giáo viên đã tích cực suynghĩ cải tiến, đổi mới phương pháp dạy học. Theo chúng tôi, phiếu học tập (PHT) là mộtphương tiện rất tiện ích để thực hiện tư tưởng chỉ đạo nói trên. Giáo viên có thể thiết kếvà sử dụng PHT trong những chức năng năng điều hành quá trình dạy học - một yếu tốquan trọng của phương pháp dạy học mà người giáo viên thường sử dụng để lập kế hoạchdạy học từng tiết học. Những chức năng điều hành quá trình dạy học là: Đảm bảo trình độxuất phát; Hướng đích và gợi động cơ; Làm việc với nội dung mới; Củng cố; Kiểm tra vàđánh giá; Hướng dẫn công việc ở nhà [1; 464]. Đảm bảo trình độ xuất phát là đảm bảo phục hồi những tri thức và kĩ năng, kĩ xảocần thiết để học bài mới. Hướng đích và gợi động cơ là làm cho học sinh có ý thức vềnhững mục tiêu cần đạt và tạo được động lực bên trong thúc đẩy bản thân họ hoạt động đểđạt các mục tiêu đó. Hướng đích và gợi động cơ là nhằm biến những mục tiêu sư phạm mànhà trường đặt ra thành những mục tiêu của bản thân học sinh chứ không phải chỉ là việcvào bài, đặt vấn đề một cách hình thức. Đó cũng không phải chỉ là một việc làm ngắn ngủilúc bắt đầu bài học mà phải xuyên suốt quá trình dạy học: lúc mở đầu, ở những bước trunggian và thậm chí cả khi kết thúc bài học. Có thể gợi động cơ xuất phát từ thực tế hoặc xuấtphát từ nội bộ toán học: xoá bỏ một sự hạn chế, chính xác hóa một khái niệm, hướng tớisự tiện lợi, hợp lí hoá công việc, sự hoàn chỉnh và hệ thống, lật ngược vấn đề, tương tựhoá, khái quát hoá, phát hiện mối liên hệ và phụ thuộc,... Làm việc với nội dung mới là tổ90 Thiết kế và sử dụng phiếu học tập trong quá trình dạy học trên lớp môn Toánchức, điều khiển hoạt động học tập của học sinh để họ kiến tạo tri thức, rèn luyện kĩ năngvà đạt được các mục tiêu khác của bài học. Kiến tạo tri thức bao gồm cả việc thể chế hoá,tức là xác nhận những kiến thức mới phát hiện, đồng nhất hoá những kiến thức riêng lẻmang màu sắc cá thể, phụ thuộc vào hoàn cảnh và thời gian của từng học sinh thành trithức khoa học của xã hội, tuân thủ chương trình về mức độ yêu cầu, cách thức diễn đạtvà định vị trí thức mới trong hệ thống tri thức đã có, hướng dẫn vận dụng và ghi nhớ mộtsố tri thức đã đạt được. Củng cố nhằm làm cho những tri thức, kĩ năng, kĩ xảo, hành vi,phẩm chất đạo đức và những yếu tố thế giới quan trở thành vững chắc, ổn định trong họcsinh. Củng cố diễn ra dưới các hình thức: luyện tập, đào sâu, ứng dụng, hệ thống hoá vàôn. Trong khâu này cũng có thể thực hiện một phần của việc thể chế hoá, cụ thể là hướngdẫn vận dụng và ghi nhớ một tri thức đạt được nào đó hoặc giải phóng khỏi trí nhớ mộtkiến thức không quan trọng vừa đạt được thông qua bài tập. Kiểm tra và đánh giá nhằmthu thập thông tin về trình độ, kết quả học tập của học sinh ở những thời điểm nhất định.Hướng dẫn công việc ở nhà bao gồm việc ra bài tập về nhà, hướng dẫn các nhiệm vụ khácnhư học lí thuyết, thực hành, chuẩn bị bài mới.2. Nội dung nghiên cứu2.1. Thiết kế và sử dụng phiếu học tập trong quá trình dạy học trên lớp * Sử dụng PHT để đảm bảo trình độ xuất phát, hướng đích và gợi động cơ: dạyhọc bài “Phép biến hình” - Hình học 11 Để học sinh có khái niệm và nắm được vấn đề bản chất nhất của định nghĩa Phépbiến hình trong mặt phẳng, ta có thể thiết kế PHT như Hình 1. Hình 1. Phiếu học tập 1 91 Bùi Văn Nghị và Nguyễn Văn Thái Bình Từ việc thực hiện các yêu cầu hoạt động đặt ra trong PHT, HS bước đầu hình thànhkhái niệm về phép biến hình trong mặt phẳng, có sự so sánh với khái niệm hàm số đã đượchọc. * Thiết kế PHT để làm việc với nội dung mới: tổ chức, điều khiển hoạt động họctập của học sinh để các ...