Thờ nữ thần ở Phú Quốc: Từ tín ngưỡng thờ Bà Thuỷ đến tín ngưỡng thờ Thánh Mẫu

Bài viết đã chỉ ra nhu cầu mãnh liệt của người dân trong tục thờ cúng các vị nữ thần được thờ ở các Dinh Bà trên đảo, về sự đa dạng của văn hóa tộc người và sự đa dạng của văn hóa vùng miền thể hiện trong tín ngưỡng thờ Bà ở các ngôi Dinh.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thờ nữ thần ở Phú Quốc: Từ tín ngưỡng thờ Bà Thuỷ đến tín ngưỡng thờ Thánh MẫuTAÏP CHÍ ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 20 - Thaùng 4/2014 THỜ NỮ THẦN Ở PHÚ QUỐC: TỪ TÍN NGƯỠNG THỜ BÀ THUỶ ĐẾN TÍN NGƯỠNG THỜ THÁNH MẪU TRẦN THỊ AN (*)TÓM TẮT Sử dụng các kiến thức điền dã các ngôi dinh thờ nữ thuỷ thần ở Phú Quốc: DinhBà Dương Đông, Dinh Bà Hàm Ninh, Dinh Bà Ông Lang, Dinh Bà Cửa Cạn, bài viết đãchỉ ra nhu cầu mãnh liệt của người dân trong tục thờ cúng các vị nữ thần được thờ ở cácDinh Bà trên đảo, về sự đa dạng của văn hoá tộc người và sự đa dạng của văn hoá vùngmiền thể hiện trong tín ngưỡng thờ Bà ở các ngôi Dinh. Từ điểm nhìn đương đại, bài viếtđã chỉ ra sự vận động của tín ngưỡng thờ Bà ở các Dinh từ tục thờ bà Thủy của các cư dânngư nghiệp (trên đảo) và người đi biển (ở trên đảo và ở các vùng khác) đến tín ngưỡng thờThánh Mẫu của các tầng lớp cư dân (trên đảo, trong nước và nước ngoài) với tư cách làmột hệ thống mở để có thể đáp ứng nhu cầu gửi gắm niềm tin của người dân trước nhữngbiến đổi mau lẹ của đời sống hôm nay. Từ khoá: tín ngưỡng, thờ cúng, nữ thần, thờ Thánh MẫuABSTARCT Based on countryside knowledge of temples with naiad worship in Phu Quoc such as:Lady Duong Dong’s Temple, Lady Ham Ninh’s Temple, Lady Ong Lang’s Temple, LadyCua Can’s Temple, the article has shown the strong demand of the people in the practiceof worshipping goddesses at Ladies’ Temples on the island as well as the diversity of theethnic culture and the regional culture shown in goddess worshipping faiths at differentLadies’ Temples. Based on the contemporary points of view, the article points out thedevelopments of the naiad worshipping beliefs at the temples from naiad worshippingbeliefs of the fishery residents (living on the island) and the seafarers (living on the islandand in other regions) to “Thanh Mau” worshipping beliefs of different classes of thepeople (living on the island as well as in Vietnam and foreign countries) as an open systemwhich can meet the people’s needs of relying their faiths in facing the rapid change ofmodern life. Keywords: belief, worship, goddess, “Thanh Mau” worship * Là một hòn đảo lớn nhất trong số 22 lí tưởng trên các chuyến hải hành hayhòn đảo của huyện đảo Phú Quốc với diện những chuyến tìm đất nên đã đón nhậntích là 574 km² (toàn huyện đảo là 593,05 nhiều đợt di dân. Bên cạnh đó, do nhiều cơkm²), đảo Phú Quốc là nơi có cảnh sắc duyên trong l ch sử, đảo Phú Quốc cũng đãthiên nhiên đẹp, đ a hình đa dạng: có núi, là nơi dừng chân, nơi trú ngụ của một sốcó sông, có suối và bao quanh tứ bề là biển. nhân vật l ch sử quan trọng. Những đặcVới đặc điểm này, Phú Quốc được coi là điểm đ a lý, l ch sử này khiến cho Phúmột nơi trú ẩn an toàn, một nơi dừng chân Quốc trở thành nơi hội tụ nhiều luồng văn hóa và sự đan xen văn hoá của các cộng(*) PGS.TS, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. đồng dân cư trong quá trình cộng cư và đã 5làm nên nét đặc sắc của văn hoá nơi đây. nhỏ có một bức bình phong là một gian thờ Bao quanh là biển, do vậy, để bám trụ Mẫu có tên là Thủy Long Thánh Mẫu cung.lại hòn đảo này, dù không hành nghề chài Phía trong, không gian thờ cúng gồm mộtlưới thì người dân nơi đây cũng phải gian thờ có ba ban: ban chính giữa thờ Mẫuthường xuyên đối diện với biển; họ đương có bức đại tự: “Vạn cổ anh linh”, ban bênnhiên phải thích ứng với biển để tồn tại, phải thờ Tiền hiền, ban bên trái thờ Hậuphải nương vào biển để sống. Sự thích ứng hiền. Ban thờ Mẫu được thiết kế gần giốngấy dẫn đến sự gắn bó sâu sắc với vùng đất với điện thờ Tứ phủ gồm có phía trên thờđang sống; sự nương tựa đó dẫn đến một Mẫu, và phía dưới là một khám nhỏ. Nhìnlòng biết ơn và tình yêu với biển khơi. Nó vào cách bài trí này, có thể thấy ở đây sựđã được chưng cất thành những biểu tượng hội nhập giữa việc thờ Mẫu với tín ngưỡngcủa đời sống tâm linh con người Phú Quốc. thờ các v khai canh (tiền hiền, hậu hiền) –Một trong những biểu hiện của tính đa sắc vốn là một bước đệm cho việc xây dựngthái văn hóa, tính thích ứng và nương tựa biểu tượng của tín ngưỡng thờ thành hoàngvào biển cả của Phú Quốc là tín ngưỡng từ Trung Bộ vào Nam Bộ. Bên trái của lốithờ nữ thần, mà người dân ở đây quen gọi vào gian thờ là một tủ quần áo của Mẫu dolà Bà và di tích thờ Bà được gọi là Dinh: người dân cúng Bà, tủ quần áo này giốngDinh Bà. như tủ quần áo mà ta thấy ở đền thờ bà1. VỀ ...